مدیریت بیماری
ایمونوتراپی (ایمنی درمانی)
ایمونوتراپی نوعی روش درمانی است که در آن از سیستم ایمنی بدن شخص، برای مقابله با سرطان استفاده میشود. این روش درمانی می‌تواند عملکرد سیستم ایمنی بدن را تقویت کند یا تغییر دهد تا بتواند سلول‌های سرطانی را پیدا کرده و به آن‌ها حمله کند. در صورتی که پزشک استفاده از روش درمانی ایمونوتراپی را به شما توصیه کرده است، دانستن نحوه‌ی انجام این روش و انتظارات نسبت به آن می‌تواند برای آمادگی درمان به شما کمک کند تا آگاهانه تصمیم بگیرید.
چگونه از ایمنی درمانی برای درمان سرطان استفاده میشود
این روش درمانی به دو طریق انجام میشود:
- تحریک یا تقویت دستگاه ایمنی بدن به روش طبیعی برای یافتن و حمله به سلول‌های سرطانی
- استفاده از موادی که دقیقا مانند اجزاء دستگاه ایمنی بدن هستند و استفاده از آن‌ها برای کمک به بازیابی و تقویت عملکرد ایمنی بدن برای یافتن و حمله به سلول‌های سرطانی، این روش را به بخش مهمی در درمان برخی از انواع سرطان تبدیل کرده است.
ایمنی درمانی در برخی از انواع سرطان، بهتر از بعضی دیگر عمل می‌کند. در بعضی از این سرطان‌ها به تنهایی مورد استفاده قرار می‌گیرد اما در برخی موارد با سایر روش‌های درمانی ترکیب میشود تا نتیجه‌ی بهتری داشته باشد.
عملکرد دستگاه ایمنی بدن
دستگاه ایمنی بدن مجموعه‌ای از اندام‌ها، سلول‌های خاص و موادی است که به شما در محافظت در برابر عفونت‌ها و برخی بیماری‌های دیگر کمک می‌کند. سلول‌های ایمنی و موادی که در بدن ایجاد می‌کنند، از بدن در برابر میکروبهایی که باعث عفونت می‌شوند، محافظت می‌کند. همچنین از برخی جهات به محافظت از بدن در برابر سرطان نیز کمک می‌کنند.
دستگاه ایمنی، تمامی مواد موجود در بدن را شناسایی می‌کند و هر ماده‌ی جدیدی که تشخیص ندهد، زنگ خطر ایجاد میشود و دستگاه ایمنی بدن به آن حمله می‌کند. به عنوان مثال، میکروب‌ها حاوی مواد خاصی هستند که به طور معمول در بدن یافت نمی‌شوند. دستگاه ایمنی بدن این موارد را خارجی تشخیص داده و به آن‌ها حمله می‌کند. این قضیه در مورد سلول‌های سرطانی نیز صدق می‌کند.
سرطان زمانی شروع میشود که سلول‌های سالم تغییر کرده و رشد آن‌ها از کنترل خارج میشود. از آن‌جا که سلول‌های سرطانی در واقع از سلول‌های طبیعی بدن ایجاد می‌شوند، دستگاه ایمنی همیشه آن‌ها را به عنوان خارجی نمی‌شناسد و مورد حمله قرار نمی‌دهد.
توانایی دستگاه ایمنی بدن در مبارزه با سرطان به تنهایی محدودیت‌هایی دارد زیرا بسیاری از افراد با دستگاه ایمنی سالم نیز ممکن است به سرطان مبتلا شوند. در این شرایط گاهی دستگاه ایمنی سلول‌های سرطانی را تشخیص نمی‌دهد زیرا با سلول‌های طبیعی تفاوت کافی ندارند. گاهی دستگاه ایمنی، سلول‌های سرطانی را تشخیص می‌دهد اما ممکن است قدرت پاسخ کافی نباشد تا بتواند سرطان را از بین ببرد. سلول‌های سرطانی نیز می‌توانند با ساز و کارهایی باعث شوند دستگاه ایمنی بدن نتواند آن‌ها را پیدا کرده و به آن‌ها حمله کند.
به منظور غلبه بر این موانع، دانشمندان راه‌هایی را پیدا کرده‌اند که به دستگاه ایمنی کمک می‌کند سلول‌های سرطانی را بشناسد و پاسخ قوی‌تری به آن‌ها بدهد تا سرطان از بین برود.
چندین نوع ایمنی درمانی برای درمان سرطان وجود دارد که بسیاری از آن‌ها در حال مطالعه‌ی بیشتر هستند. از انواع روش‌های ایمنی‌درمانی می‌توان به درمان سلول‌های T با گیرنده‌های آنتی ژن کایمریک، سیتوکین‌ها، تعدیل‌کننده‌های دستگاه ایمنی، واکسن سرطان، آنتی‌بادی‌های مونوکلونال، ویروس‌های آنکولیتیک و … اشاره کرد.
عوارض جانبی ایمنی‌درمانی
ایمنی‌درمانی می‌تواند عوارض جانبی زیادی ایجاد کند. بسیاری از آن‌ها هنگامی اتفاق می‌‍‌افتد که دستگاه ایمنی بدن نسبت به سرطان فعال شده و در حال حمله علیه سلول‌ها و بافت‌های سالم بدن نیز می‌باشد. افراد مختلف ممکن است دچار عوارض جانبی متفاوتی شوند. همچنین به وضعیت کلی سلامتی، نوع سرطان، میزان پیشرفت سرطان، نوع روش ایمنی‌درمانی و دوز داروهای مصرفی بستگی خواهد داشت.
عوارض جانبی این روش درمانی ممکن است در هر مرحله و در طول درمان یا بعد از آن رخ دهد. زمانی ایجاد این عوارض به طور دقیق قابل تشخیص نمی‌باشد اما مهم است که بدانید در صورت بروز مشکل باید به دنبال چه علائمی باشید و چه کاری انجام دهید. برخی از عوارض جانبی در انواع ایمنی درمانی مشترک است. به عنوان مثال، ممکن است در محل تزریق سوزن واکنش‌های پوستی داشته باشید که شامل موارد زیر است:
- تورم
- التهاب
- درد
- قرمزی
- خارش
- جوش و دانه ی پوستی
ممکن است علائمی شبیه آنفولانزا داشته باشید که شامل موارد زیر است:
- تب
- لرز
- ضعف
- سرگیجه
- حالت تهوع و یا استفراغ
- دردهای عضلانی یا مفصلی
- خستگی
- سردرد
- مشکل تنفس
- فشارخون کم یا زیاد
همچنین سایر عوارض جانبی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تورم و افزایش وزن بر اثر تجمع مایعات
- تپش قلب
- اسهال
- خطر عفونت
- التهاب اندام‌ها
برخی از انواع ایمنی‌درمانی ممکن است واکنش‌های حساسیتی و مرتبط با التهاب شدید ایجاد کنند. با این حال، این واکنش‌ها به ندرت اتفاق می‌افتند. البته توجه به این نکته لازم است که عوارض جانبی خاصی که ممکن است برای هر فرد اتفاق بیفتد، تا حد زیادی بستگی به نوع ایمنی‌درمانی که دریافت می‌کنید خواهد داشت.
در صورتی که تحت درمان با این روش قرار گرفته‌اید، مهم است از عوارض جانبی احتمالی آن آگاه باشید و در صورت بروز علائم بلافاصله با پزشک یا بیمارستان تماس بگیرید.
مدیریت عوارض جانبی
بسته به وضعیت سلامتی فرد، نوع و محل درمان و نوع سرطان، عوارض ایمنی‌درمانی متفاوت خواهند بود. لازم است قبل از شروع این روش درمانی، با پزشک خود در مورد عوارض جانبی احتمالی صحبت کنید.
تیم پزشکی به شما کمک می‌کنند تا از بسیاری از عوارض جانبی، پیشگیری کرده و یا در صورت بروز، آن‌ها را درمان کنید.
عوارض جانبی ایمنی درمانی می‌تواند خفیف، متوسط یا حتی تهدید‌کننده زندگی باشد. بسته به شدت عوارض جانبی، پزشک ممکن است درمان را متوقف کند یا داروهایی برای درمان عوارض تجویز کند. مراقبت از عوارض جانبی پس از پایان درمان بسیار مهم است. با پایان درمان، بسیاری از عوارض از بین می‌روند اما برخی می‌توانند ماه‌ها یا سال‌ها بعد ظاهر شوند. تیم درمان به شما کمک می‌کنند تا بتوانید عوارض جانبی طولانی مدت را پس از درمان، مدیریت کنید.
از آن جا که داروهای مورد استفاده در ایمنی درمانی، جدید هستند، اطلاعات زیادی در مورد اثرات طولانی مدت مواجه با این داروها وجود ندارد. بسیاری از متخصصان توصیه می‌کنند در هنگام درمان با این داروها اقدامات احتیاطی لازم انجام گیرد. این امر بخصوص هنگامی که ایمونوتراپی با سایر درمان‌ها ترکیب میشود، اهمیت بیشتری دارد.
