هیپوگلیسمی (افت قندخون) ناشی از سطح بسیار پایین قندخون (گلوکز) می‌باشد. هیپوگلیسمی به خودی خود یک بیماری نیست بلکه علامتی برای یک مشکل جسمی است. قندخون پایین همچنین ممکن‌است به عنوان یک واکنش به انسولین یا شوک انسولین شناخته شود.

علائم و نشانه‌ها

واکنش هر شخص به قندخون پایین متفاوت است.

علائم قندخون پایین به سرعت اتفاق می‌افتد و شامل موارد زیر است:

• تشنج
• گیجی
• سردرد
• تاری دید
• گرسنگی
• حالت تهوع
• رنگ پریدگی
• عرق کردن، لرز
• احساس لرزش
• احساس ضعف
• ضربان قلب سریع
• احساس سرگیجه
• احساس خواب آلودگی
• عصبی یا مضطرب بودن
• تحریک‌پذیری یا بی‌تابی
• کابوس یا گریه در هنگام خواب
• کاهش مهارت در حرکات ارادی و عدم تعادل
• سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی در لب، زبان یا گونه‌ها

قندخون پایین باعث آزاد شدن اپی‌نفرین (آدرنالین) می‌شود. اپی‌نفرین همان عاملی هست که می‌تواند باعث علائم کمبود قندخون مانند لرزش قلب، تعریق، سوزن‌سوزن شدن و اضطراب شود.

اگر پایین بودن سطح قند خون ادامه یابد، مغز گلوکز کافی دریافت نمی‌کند و عملکرد آن متوقف می‌شود و ممکن‌است منجر به تشنج، اغما و مخاطرات شدید شود.

علل شایع

هیپوگلیسمی (افت قندخون) وقتی اتفاق می‌افتد که سطح قندخون (گلوکز) بیش از حد پایین بیاید.

دلایل مختلفی ممکن‌است باعث این بیماری شود اما، شایع‌ترین علت، عارضه جانبی داروهای مورد استفاده در درمان دیابت است.

افراد مبتلا به دیابت ممکن‌است انسولین کافی(دیابت نوع 1) تولید نکنند یا ممکن‌است نسبت به آن واکنش کمتری نشان دهند (دیابت نوع 2). برای رفع این مشکل، فرد مبتلا به دیابت ممکن‌است انسولین یا داروهای دیگری برای کاهش قندخون مصرف کند. اما انسولین زیاد یا سایر داروهای دیابت ممکن‌است باعث شود سطح قندخون خیلی پایین بیاید و باعث هیپوگلیسمی شود.

هیپوگلیسمی همچنین ممکن‌است بعد از مصرف داروی دیابت درصورتی که به اندازه معمول غذا نخورند یا اگر بیش از حد معمول ورزش کنند، اتفاق بیفتد.

تزریق تصادفی نوع انسولین اشتباه، مصرف بیش از حد انسولین یا تزریق مستقیم به عضله (به جای زیر پوست)، می‌تواند باعث کاهش قندخون شود.

کمبود قندخون در افراد فاقد دیابت بسیار کم‌تر است و علل آن ممکن ‌است موارد زیر را شامل شود:

داروها

مصرف داروی ضددیابت خوراکی، به طور تصادفی یک دلیل احتمالی هیپوگلیسمی است.

سایر داروها ممکن‌است باعث ایجاد هیپوگلیسمی به ویژه در کودکان یا در افراد با نارسایی کلیه شوند.

مصرف زیاد الکل

نوشیدن زیاد و بدون خوردن غذا می‌تواند کبد را از انتشار گلوکز ذخیره شده به جریان خون منع کند و باعث هیپوگلیسمی شود.

برخی از بیماری‌ها

بیماری‌های شدید کبد مانند هپاتیت و اختلالات کلیه می‌تواند باعث هیپوگلیسمی شود.

تولید بیش از حد انسولین

یک تومورنادر در لوزالمعده (انسولینوما) ممکن‌است باعث تولید بیش از حد انسولین شود و درنتیجه منجر به هیپوگلیسمی شود.

سایر تومورها ممکن‌است منجر به تولید بیش از حد مواد شبه انسولین شود.

بزرگ شدن سلول‌های بتا لوزالمعده که انسولین تولید می‌کنند ممکن‌است منجر به ترشح بیش از حد انسولین شود و باعث هیپوگلیسمی شود.

کمبود هورمون

برخی از اختلالات غدد فوق کلیوی و غده هیپوفیز (با ترشح هورمون رشد) می‌توانند منجر به کمبود هورمون‌های کلیدی تنظیم‌کننده تولید گلوکز شود.

در صورت کمبود هورمون رشد، کودکان ممکن‌است دچار کمبود قندخون شوند.

عوارض احتمالی

اگر طولانی‌مدت علائم هیپوگلیسمی را نادیده گرفته شود، ممکن‌است هوشیاری از دست برود. دلیل این است که مغز برای عملکرد صحیح به گلوکز نیاز دارد.

توصیه می‌شود علائم و نشانه‌های هیپوگلیسمی زود تشخیص داده شود زیرا هیپوگلیسمی درمان نشده منجر به از دست دادن هوشیاری یا اغما و مخاطرات شدید می‌شود.

علل دیگر این بیماری عبارتند از:

• سندرم کوشینگ اکتوپیک، که به علت ایجاد تومورهایی در ریه، پانکراس، تیروئید، یا غده تیموس رخ می‌دهد.
• وجود تومور در غده آدرنال
• سندرم کوشینگ معمولاً ارثی نیست، اما ویژگی تومورهای غدد درون‌ریز که عاملی برای ابتلا به این سندرم هستند، ارثی است.

عوارض احتمالی دیگر این بیماری عبارتند از:

اگر این بیماری درمان نشود، ممکن‌است عوارض احتمالی را به همراه داشته باشد، مانند:

• پوکی استخوان که باعث شکستگی‌های غیرطبیعی مثل شکستگی دنده‌ها و یا استخوان کف پا می‌شود.
• فشارخون بالا
• دیابت نوع دو
• عفونت‌های مکرر و غیرطبیعی
• از دست دادن تراکم و قدرت عضلانی

درمان

با احساس اولين علائم افت قند خون بايد فوراً آن را درمان كرد. درمان شامل مراحل سریع برای بازگشت سطح قندخون به حد نرمال توسط غذاهای شیرین یا نوشیدنی یا داروها است.

اگر این روش باعث افزایش قندخون و بهبود علائم نشد، سریعاً به پزشک مراجعه شود. درمان طولانی‌مدت نیاز به شناسایی و درمان علت اصلی هیپوگلیسمی دارد.