مدیریت بیماری
تهوع و استفراغ حاملگی (هیپرامیزیز)
اگر خانم بارداری نتواند هیچ چیزی حتی مایعات را در معده برای 24 ساعت نگه دارد، ممکن است به استفراغ بیش از حد در زمان حاملگی مبتلا شده باشد که درمان آن چندان ساده نیست. اگر این عارضه هر چه سریع‌تر تشخیص داده شده و درمان شود، احتمال بهبود آن بیشتر است. این حالت، متفاوت و بسیار جدی‌تر از حالت تهوع و گاهی استفراغ صبحگاهی معمول در خانم‌های حامله است و ممکناست علاوه بر آن که موجب به خطر افتادن سلامت مادر شود، سلامت جنین را نیز تحت‌تأثیر خود قرار دهد.
علائم و نشانه‌ها
در زمان ابتلا به این بیماری، علائم به صورت زیر در فرد بروز می‌نماید:
- تهوع شدید
- استفراغ پایدار که معمولاً 8-4 هفته طول می‌کشد و ممکناست خونی نیز باشد.
- کم‌‌آبی بدن
- وزن نگرفتن، یا کاهش وزن به زیر وزن قبل از حاملگی
- پوست رنگ پریده، ، خشک و گاهی زرد
- تند شدن ضربان قلب
- سردرد، گیجی یا خواب‌آلودگی و بی‌حالی
علل شایع
علل ایجادکننده در این بیماری در اغلب موارد ناشناخته است ولی به موارد زیر می‌توان اشاره نمود:
- التهاب لوزالعمده
- بیماری مجاری صفراوی
- حاملگی دو قلو یا چند قلو، که باعث تولید مقادیر زیادی از هورمون می‌شود.
- عوامل روانی مانند افسردگی یا پاسخ نامناسب و ناکافی به استرس
- بیماری‌های تیروئید
عوامل تشدیدکننده خطر
از عواملی که باعث تشدید این بیماری می‌شود، به موارد زیر می‌توان اشاره نمود:
- اولین حاملگی
- حاملگی در سنین کم
- زیاد شدن وزن مادر
- طلاق و استرس عاطفی
- خانم‌های با پوست روشن
عوارض احتمالی
به دنبال این بیماری عوارض به صورت زیر ممکناست در فرد بروز نماید:
- کم آبی شدید بدن
- رشد نامناسب جنین (به ندرت)
تشخیص
پزشک جهت تشخیص از اقدامات زیر استفاده می‌نماید:
بررسی‌های تشخیصی آزمایش خون ممکناست برای رد سایر بیماری های کبد، کلیه، لوزالعمده، روده و مجرای گوارش انجام گیرد.
درمان
با توجه به شدت بیماری پزشک اقدامات درمانی زیر را جهت بیمار انجام می‌دهد:
- در موارد شدید بیماری، احتمال بستری در بیمارستان جهت جبران مایعات و الکترولیت‌های از دست رفته ضروری می‌باشد و اگر مادر باردار تحمل نوشیدن مایعات را نداشته باشد، تزریق سرم ضروری خواهد بود.
- گاهی تزریق ویتامین و داروهای ضداستفراغ داخل رگ انجام می‌شود.
در صورت بستری شدن در بیمارستان نکات زیر را رعایت نمائید:
- در موارد شدید بیماری احتمال بستری در بیمارستان جهت جبران مايعات و الكتروليت‌های از دست رفته ضروری می‌باشد و اگر مادر باردار تحمل نوشيدن مايعات را نداشته باشد، تزريق سرم ضروری خواهد بود.
- گاهی تزريق ويتامين و داروهاي ضد استفراغ داخل رگ انجام می‌شود.
- اگر نياز به تزریق سرم داشته باشید، پس از مدتي پزشک به ترتيب مايعات شفاف و رقيق، رژيم كامل مايعات، و سپس رژيم عادی در وعده‌های كوچك را برای شما شروع خواهد کرد.
- اگر غذای بیمارستان موجب بدتر شدن حال عمومی شما می‌شود بهتر است از خانه غذا آورده شود.
- در مورد مصرف غذاهای مجاز که موجب بهتر شدن حال شما می‌شود با مشاور تغذیه مرکز صحبت نمایید.
- استراحت در رختخواب ممكن است براي بعضی از بيماران مفيد باشد.
- جهت خارج شدن از تخت ابتدا بنشینید، سپس پاهای خود را از لبه تخت آویزان کنید. در صورت نداشتن سرگیجه و تاری دید و … از تخت خارج شوید. دقت کنید حتما پرستار بخش را در زمان خارج شدن از تخت مطلع فرمایید تا در کنار شما باشد.
- از دستکاری سرم ها و رابط‌های متصل به خود خودداری کنید.
- داروها طبق تجویز پزشک و در فواصل مشخص توسط پرستار به شما داده خواهد شد.
- آزمایشات خونی که از شما گرفته می‌شود جهت تشخیص بیماری‌های کبدی و لوزالمعده و … می‌باشد.
- از مصرف خودسرانه دارو بدون اجازه پزشک خودداری نمایید.
- در صورتی که قبل از بارداری مجبور به مصرف برخی داروها بودید و هم اکنون نیز به مصرف آن نیاز دارید با پزشک خود مطرح نمایید.
نکاتی که لازم است پس از ترخیص از بیمارستان و بازگشت به منزل رعایت نمائید.
- استراحت در رختخواب ممكن است براي بعضی از بيماران مفيد باشد.
- پس از بهبودی، كارهای روزمره خود را تدريجاً و هر قدر كه توان شما اجازه ميیدهد از سر بگيريد. به مقدار متوسط كار و ورزش كنيد.
- به مقدار كافی استراحت كنيد. با مشورت پزشک در تمام مراحل حاملگی رژيم غذايی مناسب داشته باشيد.
- اگر صبح‌ها احساس تهوع می‌كنيد، قبل از بیرون آمدن از رختخواب از غذای خشک مانند نان سوخاری يا شيرينی خشك و بيسکوئيت بخوريد. وعده‌های غذايی بهتر است كم حجم و با تعداد زيادتر باشد.
- مصرف غذاهای سرخ كردنی و چرب و نفاخ يا پر ادويه را کم کنید. مصرف لبنیات، خصوصاً كره، شير و پنير را محدود كنيد.
- يک ماده غذايي پر پروتئين مانند پنير قبل از خواب بخورید.
- از بوئيدن و يا خوردن غذاهای محرک تهوع اجتناب کنید.
- تا 30 دقيقه بعد از مصرف غذا نوشيدنی مصرف نکنید. يخ بجوید.
- مصرف شکلات، چای و قهوه به دليل داشتن کافئين را قبل از خواب کاهش دهید.
- مصرف غذاهای شيرين را کاهش دهید.
- از گرسنگی و خالی بودن معده جلوگيري کنید زيرا خود باعث تهوع می‌شود.
- از خوردن بعضي سبزيجات مانند کلم و اسفناج پرهيز کنید.
- یکباره حجم زیادی مایع مصرف نکنید زیرا معده به این ترتیب پر شده و اشتهای شما برای خوردن غذا کم می‌شود. یک روش خوب این است که یک نوشیدنی را در طول روز جرعه جرعه بنوشید.
- هيچ دارويي را بدون مشورت با پزشك مصرف نكنيد.
- تغيير وضعيت ناگهانی ايجاد تهوع می‌کند. وضعيت خود را از نشسته به ايستاده و خوابيده آهسته تغيير دهید.
- در ساعات اوليه خارج شدن از بستر، از انجام حرکات شديد پرهيز کنید. بلافاصله بعد از مصرف غذا مسواک نزنید زيرا باعث تحريک تهوع می‌شود.
- از اضطراب و آشفتگي دوری کنید زيرا باعث اختلال دستگاه گوارش و در نتيجه تهوع می‌شود. تماشای تلویزیون و یا رفتن به منزل یکی از دوستان یا بستگان راه خوبی برای مقابله با استرس بوده و حواس شما را از تهوع پرت می‌کند.
- به محض احساس اولين نشانه‌های تهوع دراز بکشید.
- در صورت ادامه حالت تهوع مي‌توانید از کيف يخ يا حوله سرد روی ناحيه معده استفاده کنید. همچنین می‌توانید بر روی گردن خود حوله سرد بگذارید.
- مصرف زنجبيل، باعث بهبود شدن تهوع و دفعات استفراغ می‌شود.
- سعی کنید به اندازه کافی استراحت کنید و اگر می‌توانید در طول روز بخوابید.
- سعی کنید ویتامین‌هایی را که برایتان تجویز شده به موقع بخورید. از پزشک معالج خود در مورد ویتامینB6 بپرسید.
- اگر آهن موجود در قرص‌های مولتی ویتامین تهوع شما را زیاد می‌کند از پزشک خود بخواهید که داروی شما را عوض کند.
در صورت مشاهده موارد زیر به بیمارستان و یا پزشک مراجعه کنید
- اگر هیچ یک از راه‌های فوق مؤثر نبود
- اگر علي‌رغم درمان، تهوع، استفراغ يا كاهش وزن بدتر شود
- روزانه خود را وزن كنيد و هرگونه تغيير غيرطبيعی را به پزشك خود اطلاع دهيد
- سایر موارد نگران کننده و یا اورژانسی
