مدیریت بیماری
نحوه‌ی خودمراقبتی در دیابت نوع دو (بیماری قند)
دیابت نوع دو که دیابت بزرگسالان نیز نامیده می‌شود، هنگامی رخ می‌دهد که بدن انسولین کافی تولید نمی‌کند و در نتیجه قندخون افزایش پیدا میکند. تشخیص ابتلا به بیماری دیابت نوع دو می‌تواند ترسناک باشد، اما به این معنی نیست که نمی‌توانید وضعیت سلامتی خود را بهبود ببخشید. با داشتن رژیم غذایی مناسب و ورزش منظم همراه با درمان‌های پزشکی لازم، بسیاری از افراد قادرند تا به طور کامل دیابت نوع دو خود را بهبود ببخشند. برای کنترل دیابت نوع دو مرتباً به پزشک مراجعه کنید و از توصیه‌های وی برای ایجاد تغییرات مناسب در سبک زندگی خود پیروی کنید.
- با مشورت پزشک یا کارشناس تغذیه، رژیم غذایی خود را تنظیم کنید.
1. حجم وعده‌های خود را کاهش دهید و تعداد وعده‌های غذایی را افزایش دهید.
کم خوردن به شما کمک میکند تا قندخون خود را کنترل کنید. با کم‌تر غذا خوردن نه تنها میزان کم‌تری کربوهیدرات (موادقندی) مصرف خواهید کرد، بلکه در طول صرف غذا، میزان کالری (انرژی) دریافتی خود را نیز کاهش خواهید داد. همچنین کاهش حجم غذا و استفاده از میان وعده‌ها می‌تواند از بالا و پایین رفتن‌های مکرر قندخون در طول روز جلوگیری کند. برای این کار می‌توانید غذایتان را در ظرف‌های کوچک‌تری میل کنید و به جای مصرف وعده‌های غذایی بزرگ، وعده‌های غذایی کوچکی را همراه با یک تا دو میان وعده در طول روز میل کنید.
2. غذاهای حاوی فیبر بالا را انتخاب کنید.
خوردن یک رژیم غذایی با فیبر بالا می‌تواند به کنترل قندخون و بهبود علائم دیابت نوع دو کمک کند. خوشبختانه، سبزیجات و حبوبات از منابع غنی از فیبر هستند. همچنین غلات کامل حاوی فیبر می‌باشند. مصرف سبزیجات و رژیم غذایی گیاهی می‌تواند به کنترل قندخون کمک کرده و علائم ناشی از دیابت را کاهش دهد. سبزیجات بدون نشاسته شامل سبزیجات برگ‌دار، لوبیا، مارچوبه، کنگر فرنگی، کرفس، خیار، کلم بروکلی، سبزیجات ریشه دار و گل کلم و حبوباتی مانند لوبیا، عدس، نخود و آجیل می‌باشد. توصیه می‌شود خانم‌ها به طور روزانه 21 تا 25 گرم و آقایان بین 30 تا 38 گرم فیبر مصرف کنند. به عنوان مثال، ممکن است بلغور جو دو سر همراه با یک سفیده تخم مرغ برای صبحانه، یک بشقاب بزرگ سالاد و یک عدد ماهی سالمون برای ناهار، یک سیب همراه با کره بادام زمینی برای میان وعده‌ی عصرانه و سوپ عدس همراه با سالاد را برای شام میل کنید.
3. میزان گوشت مصرفی خود را محدود کنید.
مصرف گوشت کم‌تر، می تواند به کنترل علائم دیابت نوع دو کمک کند زیرا هضم پروتئین گوشت مدت زیادی طول می‌کشد و این به این معنی است که بیشتر از سایر انواع پروتئین‌ها بر میزان قندخون شما تأثیر می‌گذارد. سعی کنید از پروتئین‌های گیاهی (حبوبات و مغزها) و گوشت سفید استفاده کنید.
4. به جای کربوهیدرات‌های ساده، کربوهیدرات‌های پیچیده را انتخاب کنید.
مدیریت مصرف کربوهیدرات (موادقندی)، بخش مهمی در کنترل دیابت است. اگرچه حذف کامل کربوهیدرات از رژیم غذایی بسیار دشوار و تا حدی امکان‌ناپذیر است،
از مصرف قندهای ساده مانند آب‌نبات و غذاهای فرآوری شده اجتناب کنید. نوشیدنی‌های شیرین مانند چای و قهوه شیرین، نوشابه و سایر نوشیدنی‌های انرژی‌زا می‌تواند باعث افزایش قندخون شوند و بهتر است این نوشیدنی‌ها را از رژیم غذایی خود حذف کنید. در صورتی که تمایل به شیرین کردن چای خود دارید، می‌توانید با مشورت پزشک از جایگزین‌های شکر استفاده کنید و یا از چایی‌های گیاهی استفاده کنید که بدون شکر هم طعم‌دار هستند.
5. چربی‌های سالم مانند چربی‌های اشباع نشده را جایگزین چربی‌های اشباع شده بکنید.
مصرف چربی‌های اشباع و ترانس را که برای سلامتی شما مضر هستند، محدود کنید. سعی کنید به جای آن از روغن زیتون، آجیل و مغزیجات، روغن ماهی و سایر چربی‌های سالم استفاده کنید.
چربی‌های اشباع معمولاً در محصولات حیوانی مانند گوشت و لبنبات پرچرب وجود دارد. تخم مرغ، منبع خوبی از پروتئین و چربی‌های سالم است. پزشک ممکن است به شما توصیه کند تنها سفیده‌ی تخم مرغ که حاوی چربی بسیار کمی می‌باشد را مصرف کنید.
6. برای انتخاب رژیم غذایی متناسب با نیازهای خودف با متخصص تغذیه مشورت کنید.
متخصص تغذیه می‌تواند کمک زیادی در مدیریت دیابت به شما بکند. با مصرف یک رژیم غذایی متناسب به منظور کنترل دیابت و همچنین لذت بردن از مصرف مواد غذایی، می‌توانید بیماری خود را مدیریت کرده و از علائم بیماری دوری کنید.
- تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد کنید.
1. وزن ایده‌آل خود را حفظ کنید.
اضافه وزن یا چاقی ممکن است خطر ابتلا به دیابت و بدتر شدن علائم بیماری را افزایش دهد. یک روش مناسب برای کنترل دیابت، رسیدن به وزن ایده‌آل است. در صورتی که رژیم غذایی توصیه شده توسط پزشک را دنبال کنید و فعالیت‌های روزانه کافی داشته باشید، می‌توانید وزن خود را کنترل کنید.
سعی کنید با مشورت پزشک هر روز ورزش کنید. علاوه بر ورزش، با تغییر در عادات خود، تحرک بیشتری داشته باشید. به عنوان مثال به جای استفاده از آسانسور، از پله‌ها استفاده کنید و یا هر روز اندکی پیاده‌روی کنید. حتی کاهش مقدار کمی از وزن بدن هم می‌تواند به کاهش قندخون و بهبود روند دیابت نوع دو کمک کند.
2. هر روز حداقل 30 دقیقه ورزش کنید.
ورزش به کنترل قندخون و حفظ وزن ایده آل کمک میکند. سعی کنید از بی‌تحرکی در طول روز جلوگیری کنید. می‌توانید از ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی، یوگا، شنا و دوچرخه‌سواری استفاده کنید.
3. روش‌هایی به منظور کنترل استرس خود بیاموزید.
استرس می‌تواند قندخون را افزایش دهد. دلیل این اتفاق این است که هورمون‌های استرس، به بدن پیام می‌دهند تا گلوکز (قند) بیشتری در جریان خون آزاد کند تا انرژی بیشتری به شما بدهد. در نتیجه قند موجود در جریان خون افزایش می‌یابد. یادگیری کنترل استرس، می‌تواند در کنترل قندخون مؤثر باشد.
به منظور مقابله با استرس می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:
- در مورد مشکلات خود با کسی صحبت کنید.
- خلاقیت داشته باشید.
- از سرگرمی‌های مورد علاقه خود لذت ببرید.
- فعالیت‌های آرامش بخشی مانند استحمام، مطالعه و یا حل کردن جدول یا پازل انجام دهید.
- به موسیقی آرامش بخش گوش دهید.
- اوقات خود را در طبیعت بگذرانید.
4. در صورت سیگار کشیدن، آن را ترک کنید.
سیگار کشیدن می‌تواند به طور کلی برای سلامتی مضر باشد. با این حال، خطر ابتلا به عوارض دیابت را نیز افزایش می‌دهد. افراد دیابتی لازم است سیگار را ترک کنند. ترک سیگار می‌تواند دشوار باشد، بنابراین می‌توانید از روش‌هایی مانند مشاوره و یا دارو استفاده کنید.
5. به گروه‌های پشتیبانی شامل افراد با بیماری مشابه ملحق شوید.
پیوستن به گروه‌های حمایتی می‌تواند تغییر عادت را برای شما راحت‌تر کند. به منظور یافتن گروه‌های حمایتی می‌توانید با پزشک مشورت کنید.
- دیابت خود را مدیریت کنید.
1. به طور منظم قندخون خود را کنترل کنید.
باید قندخون خود را به طور منظم بررسی کنید تا مطمئن شوید در حد طبیعی است. قندخون بالا و یا پایین هر دو می‌تواند مضر باشد. دستورالعمل‌های پزشک خود را در مورد زمان و نحوه اندازه‌گیری قندخون خود دنبال کنید. اگر از انسولین استفاده می‌کنید متناسب با نوع انسولین خود در طول روز اندازه‌گیری قندخون را انجام دهید.
همچنین قبل از ورزش قندخون خود را بررسی کنید تا مطمئن شوید با فعالیت کردن، سطح قندخون خیلی پایین نمی‌آید زیرا ورزش باعث کاهش قندخون می‌شود و شاید نیاز باشد تا از یک میان وعده‌ی غذایی بین ورزش استفاده کنید.
2. فشار خون خود را به طور منظم اندازه‌گیری کنید.
فشار بالای خون می‌تواند خطر بروز عوارض دیابت مانند مشکلات قلبی، بیماری‌های کلیوی و مشکلات جدی چشم را تشدید کند. با بالارفتن فشارخون، فشار بر عروق خونی و قلب افزایش یافته و عملکرد این قسمت‌ها با مشکل مواجه می‌شود.
گاهی ممکن است با وجود بالا بودن فشارخون، هنوز احساس طبیعی داشته باشید و متوجه این موضوع نباشید. در صورتی که در همین زمان، رگ‌های خونی و قلب شما تحت فشار قرار گرفته‌اند. بنابراین نیاز است تا به طور منظم فشار خون توسط پزشک، پرستار یا فردی که آموزش‌های لازم را دیده است، اندازه‌گیری شده و نتایج مورد بررسی قرار گیرد.
در صورت بالا بودن فشارخون لازم است بدانید که چطور می‌توانید فشارخونتان را پایین بیاورید. برای این کار می‌توانید تحرک کافی داشته باشید، وزن خود را در محدوده‌ی سالم حفظ کنید، رژیم غذایی سالمی داشته باشید و در صورت لزوم داروهای تجویز شده توسط پزشکتان را مصرف کنید.
3. کلسترول (چربی خون) خود را به طور منظم اندازه گیری کنید.
کلسترول نوعی چربی موجود در خون است. وجود بیش از حد کلسترول بد می‌تواند رگ‌های خونی را مسدود کرده و جریان خون به اندام‌های مهم مانند قلب را دچار اختلال و توقف کند.
انجام آزمایشات منظم تعیین سطح کلسترول خون و در صورت لزوم، کنترل آن می‌تواند در کاهش عوارض جدی دیابت تأثیر داشته باشد.
4. معاینات چشم های خود را به طور منظم دنبال کنید.
افراد دیابتی، در خطر بیشتری برای ابتلا به آسیب‌های جدی چشمی می‌باشند. سطح بالای قندخون به رگ‌های خونی که به چشم در عملکرد خود کمک می‌کنند، آسیب می‌رساند. با کنترل دیابت، می‌توانید از بروز آسیب‌های بینایی جلوگیری کنید.
غربالگری چشمی، فرایندی متفاوت با آزمایش چشم معمولی می‌باشد. در این فرایند از قسمت انتهایی چشم تصویربرداری می‌شود و چشم پزشک قادر خواهد بود هرگونه مشکل بینایی را در مراحل اولیه تشخیص داده و به موقع آن را درمان کند. در صورتی که افراد دیابتی، معاینات چشمی خود را جدی نگیرند و از انجام این معاینات صرف نظر کنند، ممکن است با مشکلات جدی مانند رتینوپاتی دیابتی مواجه شوند که در این صورت لکه‌هایی در بینایی افراد ایجاد می‌شود.
برخی عوامل مانند سیگار کشیدن می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های چشمی را افزایش دهد. ترک سیگار یکی از اقداماتی است که می‌توانید در مراقبت از چشم‌های خود انجام دهید.
5. پاهای خود را به طور منظم بررسی کنید.
دیابت یکی از علل جدی ابتلا به مشکلات جدی پاها می‌باشد که در صورتی که این مشکلات به موقع تشخیص و درمان نشوند، حتی می‌تواند منجر به قطع عضو گردد.
معاینه‌ی منظم پاها از مهمترین معاینات در افراد دیابتی به حساب می‌آید. لازم است علاوه بر بررسی روزانه توسط خود فرد مبتلا به دیابت، به طور منظم، پاها توسط پزشک نیز تحت معاینه قرار گرفته شوند.
6. کلیه‌های خود را به طور منظم تحت آزمایش قرار دهید.
یک سوم افراد دیابتی به طور جدی با مشکلات کلیوی مواجه می‌شوند. علت این مسئله این است که قندخون بالا و فشارخون بالا باعث آسیب به کلیه‌ها شده و عملکرد آن‌ها را دچار اختلال می‌کنند.
افراد ممکن است در مراحل اولیه متوجه آسیب دیدگی کلیه‌ها نشوند زیرا علائم خاصی ندارند. به همین دلیل، انجام معاینات منظم کلیه از اهمیت بالایی برخوردار است.
7. داروهای خود را طبق دستور پزشک مصرف کنید.
پزشک احتمالاً برای کمک به مدیریت قندخون، دارو برای شما تجویز میکند. داروهای خود را طبق دستورالعمل مصرف کنید در غیر این صورت ممکن است دچار عوارض ناخواسته‌ای شوید.
8. در صورت تجویز پزشک از انسولین استفاده کنید.
انسولین می‌تواند به کنترل قندخون کمک کرده و بروز علائم را کاهش دهد. پزشک تشخیص می‌دهد که انسولین برای شما مناسب است یا خیر. در صورتی که پزشک برای شما انسولین تجویز کرد، دوز و نوع انسولین مصرفی خود را طبق برنامه دنبال کنید زیرا مصرف بیش از حد انسولین نیز می‌تواند عوارض داشته باشد. همچنین از قطع خودسرانه‌ی انسولین خودداری کنید و تا زمان دستور پزشک، انسولین را مانند سایر داروهایتان مصرف کنید.
9. در صورت چاقی و نیاز به انجام جراحی چاقی، با پزشک خود صحبت کنید.
جراحی چاقی که معمولاً با عنوان جراحی کاهش وزن شناخته می‌شود، در صورت ترکیب با رژیم غذایی مناسب و ورزش می‌تواند به کاهش سطح قندخون کمک کرده و علائم دیابت را کنترل کند. با این حال، این گزینه برای همه مناسب نیست و باید با نظر پزشک انجام شود.
از آنجا که انجام هر عمل جراحی ممکن است با خطر همراه باشد، جراحی کاهش وزن تنها در صورتی انجام می‌گیرد که مؤثر باشد. همچنین فقط افرادی مجاز به انجام این جراحی هستند که شاخص توده‌ی بدنی آن‌ها (BMI) بیشتر از 40 یا 35 باشد. به خاطر داشته باشید که جراحی به تنهایی مؤثر نمی‌باشد و لازم است تغییرات دیگری مانند رژیم غذایی و ورزش را نیز در سبک زندگی خود مورد توجه قرار دهید.
