رژیم غذایی بخش مهمی از برنامه درمان در بیماران مزمن کلیوی است. به طور منظم با پزشک معالج خود در تماس باشید تا اطمینان حاصل کنید که در حال استفاده از تغذیه مناسب هستید، زیرا در صورت تغییر وضعیت، رژیم غذایی مناسب برای شما نیز تغییر می‏کند. از آنجایی که دیالیز باعث حذف مواد زائد و مایعات از کلیه‌ها می‌شود، شما باید مواد معدنی را که ممکن است در طول دوره ی درمانی در بدن جمع شود، کاهش دهید. همچنین برای ایجاد اصلاحات در رژیم غذایی خود بهتر است با یک متخصص تغذیه کلیوی مشورت کنید. با چند راهکار ساده می‌توانید در رژیم غذایی تغییراتی ایجاد کنید تا درمان دیالیز تا حد ممکن موثر واقع شود.

• قبل و بعد از دیالیز غذا بخورید.

چند ساعت قبل از جلسه درمان یک وعده غذایی کوچک بخورید. شما باید حدودا 2 ساعت قبل از دیالیز، وعده غذایی سبکی بخورید (غذاهایی که هضم آسان دارند). غذاهایی را انتخاب کنید که دارای چربی کم، فیبر کم و قند زیادی باشند تا معده شما آن را سریع هضم کند.

 خوردن برخی از این غذاها را به عنوان بخشی از وعده‌های غذایی کوچک در نظر بگیرید:

• • صبحانه: تخم مرغ، غلات، نان تست، میوه، شیر.
  • ناهار: مرغ کبابی با سالاد، ساندویچ تن ماهی، میوه، کراکر (کلوچه کوچک) یا تکه نان
  • شام: ماهی با برنج، سبزیجات، ماکارونی.

• از خوردن غذا در طی دیالیز خودداری کنید.

 این کار می‌تواند فشارخون شما را کاهش دهد، باعث حالت تهوع یا استفراغ شود و باعث گرفتگی عضلات شود. از آنجا که ممکن است در بلع مشکل داشته باشید، غذا خوردن می‌تواند خطر خفگی را افزایش دهد. یکی از بزرگترین دلایل غذا نخوردن در طی دیالیز، احتمال زیاد ابتلا به عفونت است.

حتی در حالی که فضای بیمارستان ضدعفونی شده است، هنوز هم احتمال انتقال باکتری در اتاق از طریق غذا وجود دارد.

یک میان وعده برای بعد از درمان همراه خود داشته باشید. ممکن است پس از پایان جلسه دیالیز بسیار گرسنه باشید، بهتر است یک میان وعده‌ی کوچک و مغذی همراه داشته باشید تا پس از ترک بیمارستان، بخورید.

 

• با مشورت پزشک و متخصص تغذیه، یک برنامه غذایی مناسب فراهم کنید.

 در کلینیک دیالیز باید یک متخصص تغذیه کلیه در دسترس باشد تا با شما صحبت کند. شما می‌توانید از متخصص تغذیه خود سوال‌هایی در مورد غذاهای خاص، غذاهایی که باید از آن‌ها اجتناب کنید، میزان کالری موردنیاز و اینکه چه مواد مغذی باید در رژیم غذایی خود قرار دهید، سوال کنید.

به عنوان مثال، شما می‌توانید بپرسید، “چه مقدار کالری لازم است که روزانه اضافه کنم یا کم کنم؟” یا “چگونه می‌توانم مصرف مایعات را زمانی که تشنه‏ام محدود کنم؟”

متخصص تغذیه یا پزشک همچنین می‌توانند وزن ایده‌آل برای شما را بگویند. بهتر است هر روز صبح  وزن خود را بسنجید و حواستان به هرگونه تغییر باشد.

• در صورت توصیه پزشک، از مکمل استفاده کنید.

 ممکن است به دلیل تغییرات رژیم غذایی یا خود دیالیز، ویتامین‏‌ها و مواد معدنی کافی دریافت نکنید. از مصرف مکمل‏‌های بدون نسخه و بدون مشورت با پزشک خودداری کنید؛ زیرا بسیاری از این‌ها با روند درمان تداخل ایجاد خواهند کرد.

پزشک یا متخصص تغذیه، متناسب با وضعیت هر بیمار، مکمل یا ویتامین‌های خاصی را ممکن است توصیه کند. پس لازم است به این نکته توجه کنید که مصرف این موارد برای همه‌ی بیماران ممکن است نیاز نباشد.

• مطمئن شوید که پروتئین کافی دریافت می‌کنید.

این ضروری است که بدن شما در حین دیالیز مقدار کافی پروتئین دریافت کند. پروتئین در ساخت عضله، مبارزه با عفونت‏ها و ترمیم بافت آسیب دیده کمک می‏کند. با پزشک یا متخصص تغذیه‏ صحبت کنید تا بدانید چه مقدار پروتئین روزانه باید بخورید.

هر آنچه روزانه میخورید را در یک دفتر یادداشت کنید و آن را مرتباً با پزشک یا متخصص تغذیه خود در میان بگذارید تا اطلاعات آن‌ها را دریافت کرده و اطمینان حاصل شود که شما از تغذیه مناسب استفاده می‏کنید.

• مصرف مایعات را کاهش دهید.

دیالیز مواد زائد و مایعات اضافی بدن را از بین می‌برد، اما در صورت داشتن مایعات بیش از حد، درمان موثر نخواهد بود. برای تعیین میزان مایعات که شما باید در روز مصرف کنید با متخصص تغذیه خود مشورت کنید. به یاد داشته باشید که غذاهای مایع و برخی میوه‌ها و سبزیجات (مانند پرتقال، انگور، خربزه، کاهو و کرفس) نیز به عنوان مایعات محسوب می‌شوند.

 برخی راه‌های آسان برای کاهش مایعات شامل پرهیز از غذاهای شور، اندازه گیری مایعات مصرفی روزانه‏ و خوردن میوه‌های سرد به جای نوشیدن مایعات است.

برنامه تغذیه‌ای که تنظیم کرده‌اید فقط شامل تغییر در رژیم غذایی نیست بلکه تغییر در سبک زندگی است. در این تغییر معمولا کل خانواده نقش خواهند داشت. زیرا لازم است در تهیه غذا و غذا خوردن با شما همکاری کنند. از دوستان و خانواده خود به عنوان یک شبکه پشتیبانی برای کمک در ادامه دادن مسیر، استفاده کنید و از حمایت آن‌ها کمک بگیرید.

• غذاهایی که دارای پتاسیم زیادی هستند را کاهش دهید.

اگر در حال انجام دیالیز هستید کلیه‌ها به درستی سطوح مواد معدنی را کنترل نمی‌کنند. با پزشک در مورد پایین نگه داشتن سطح پتاسیم خود صحبت کنید تا اعصاب و عضلات‏تان به درستی عمل کنند. برچسب‌های مواد غذایی را بخوانید و از غذاهایی که دارای پتاسیم‏‌کلرید هستند خودداری کنید. همچنین شما باید سعی کنید درطی وعده‌های غذایی‏تان مقدار کمتری پروتئین بخورید. به عنوان مثال، جانشین‏‌های سالم‌تری را انتخاب کنید مانند:

• خوردن برنج سفید، نان سفید، پاستای سفید و شیر برنج به جای برنج قهوه‌ای، شیر یا نان و پاستاهای سبوس‏‌دار.
• خوردن سبزیجات برگ‌دار، فلفل و لوبیا سبز به جای سبزیجات پخته شده، فراورده‏های گوجه فرنگی و حبوبات

• مصرف فسفر خود را کاهش دهید.

ممکن است کلیه‌های شما نتوانند فسفر را از خون شما خارج کنند، فسفر یک ماده معدنی است که می‏تواند در دوران دیالیز در بدن جمع شود و باعث آسیب استخوان و درد مفاصل شود. برای محدود کردن فسفر در رژیم غذایی‏تان:

• مقدار لبنیات (مانند شیر، پنیر و ماست) که می‌خورید را به حدود نصف فنجان (120 میلی‌لیتر) محدود کنید. برای کاهش مصرف فسفر از جایگزین‌های غیرلبنی استفاده کنید.
• از غذاهای بسته بندی شده یا فرآوری شده به خصوص از غذاهای دارای روغن نباتی، نمک یا سیب زمینی خودداری کنید.
• مقدار لوبیا و حبوباتی مانند عدس، لپه و لوبیا قرمز را محدود کنید.
• مقدار آجیل و کره مغزیجاتی را کاهش دهید، مانند کره بادام زمینی، کره بادام و آجیل مخلوط.
• از نوشیدنی‌هایی مانند شکلات داغ، آبجو و کولاهای تیره (نوشیدنی‏های شیرین و گازدار) خودداری کنید.

• اطمینان حاصل کنید که کلسیم کافی دریافت می‌کنید.

بسیاری از غذاهایی که دارای فسفر زیادی هستند نیز کلسیم زیادی دارند، بنابراین کاهش مصرف فسفر ممکن است باعث کاهش کلسیم مصرفی شما شود. با این حال، کلسیم یک ماده معدنی ضروری برای سالم نگهداشتن استخوان‏ها است. پزشک ممکن است توصیه کند علاوه بر ماده نگهدارنده فسفات، از مکمل‌های کلسیم و/ یا ویتامین D استفاده کنید.

• مصرف سدیم را محدود کنید.

کلیه‌ها احتمالا در تلاش هستند تا ماده معدنی سدیم را فیلتر(تصفیه) کنند. سدیم زیاد در بدن می‌تواند فشارخون را افزایش دهد، بنابراین مهم است که غذاهای کم سدیم‏‏ بخورید. در مورد خوردن غذاهای تازه یا وعده‌های غذایی پخته شده در خانه از متخصص تغذیه خود سوال کنید. غذای خود را به جای نمک با ادویه، گیاهان معطر و لیمو طعم‌دار کنید. همچنین بهتر است غذاهایی که دارای برچسب فاقد سدیم یا بدون نمک اضافی هستند، بخرید.

• از خوردن زیاد فست فود، وعده‌های غذایی بسته بندی شده منجمد و غذاهای کنسروی که معمولاً سدیم زیادی دارند، خودداری کنید.
• تنقلات شور، مانند چیپس، چوب شور و کراکر را کاهش دهید.
• از خوردن غذای بیرون‌بر و همچنین گوشت‌های فرآوری شده مانند کالباس، ژامبون، بیکن و سوسیس خودداری کنید.