هورمون‌ها مواد شیمیایی هستند که به وسیله غدد داخلی از جمله تخمدان‌ها و بیضه‌ها ترشح می‌شوند. هورمون‌ها به رشد برخی از انواع سلول‌های سرطانی همچون سرطان پستان و پروستات کمک می‌کنند. در موارد دیگر هورمون‌ها می‌توانند موجب نابودی سلول‎‌های سرطانی شوند، سیکل رشد این سلول‌ها را آهسته نمایند و یا رشد آن‌ها را متوقف نمایند. هورمون درمانی که به عنوان یک درمان برای سرطان انجام می‌شود، شامل مصرف داروهایی است که موجب متوقف کردن فعالیت هورمون‌ها و یا متوقف کردن تولید هورمون‌ها توسط بدن می‌شود. گاهی جراحی و برداشتن غددی که هورمون تولید می‌کنند، هورمون درمانی است.

هورمون‌درمانی بيشتر زمانی استفاده می‌شود كه سلول‌های سرطانی دارای گيرنده‌های هورمونی (استروژني و پروژسترونی) باشند. هورمون درماني از دو طريق عمل می‌كند:

1. دارو باعث كاهش سطوح استروژن در بدن می‌شود و لذا سلول‌های سرطانی به استروژن كم‌تری دسترسی پيدا می‌كنند.

2. دارو به گيرنده هورمونی در سطح سلول‌های سرطانی متصل شده و مانع از دسترسی هورمون اصلی به این گيرنده‌ها می‌شود. به اين صورت دارو مانع تأثير هورمون بر سلول‌های سرطانی شده و در نتیجه باعث مهار رشد آن‌ها می‌گردد.

به هر حال، هدف در هر دو روش، محروم كردن سلول‌های سرطانی از هورمون‌های طبيعی بدن است. اگر به اين هدف دسترسي پيدا كنيم، سلول‌های سرطانی زودتر از بین رفته و رشد سلول‌های باقی‌مانده آهسته‌تر شده و يا متوقف می‌شود.

هورمون درمانی چگونه انجام می شود؟

در صورتی که به سرطان پستان مبتلا هستید، پزشک برایتان یک آزمایش برای بررسی گیرنده‌های هورمونی تومورها تجویز نماید. این آزمایش به مشخص نمودن گزینه‌های درمانی کمک نموده و اطلاعات بیش‌تری در خصوص این عارضه در اختیارتان قرار می‌دهد و می‌تواند به پیش‌بینی حساس بودن یا نبودن سلول‌های سرطانی نسبت به هورمون‌ها کمک نماید.

جواب آزمایش مثبت، به معنی آن است که هورمون‌ها در رشد آن سلول خاص نقش دارند. در این مورد، هورمون درمانی به منظور جلوگیری از عملکرد هورمون و کمک به دور نگه داشتن هورمون‌ها از سلول‌های گیرنده‌های هورمونی انجام می‌پذیرد.

در صورتی که پاسخ این آزمایش منفی باشد، هورمون تاثیری بر رشد سلول‌های سرطانی نمی‌گذارد و سایر درمان‌های برای شما تجویز می‌شوند. همواره با متخصص خود در خصوص جواب آزمایش گیرنده‌های هورمونی‌تان مشورت نمایید.

در صورتی که آزمایش شما نشان دهنده تاثیر هورمون‌ها بر سرطان است، سرطان ممکن است به وسیله یکی از موارد زیر درمان شود:

• متوقف کردن اثر هورمون در درمان سلول‌های سرطانی
• متوقف کردن غده‌های که هورمون ترشح می کنند
• عمل جراحی به منظور بیرون آوردن غددی که هورمون تولید می‌کنند، همچون تخمدان‌ها که استروژن تولید می‌کنند و یا بیضه‌ها که هورمون آزمایش سترون تولید می‌نمایند.

نوع هورمون درمانی که فرد دریافت می‌کند، بستگی به عواملی نظیر موارد زیر دارد:

• نوع و یا سایز تومور
• سن فرد
• وجود گیرنده‌های هورمون بر روی تومور

چه زمانی هورمون درمانی برای بیمار تجویز می گردد؟

 ممکن است پزشک هورمون درمانی را قبل و یا بعد از سایر درمان های سرطان تجویز نماید. درصورتی که هورمون درمانی پیش از درمان‌های اولیه برای فرد تجویز گردد، نئوادجوانت درمانی نامیده می‌شود. این نوع درمان به از بین بردن سلول‌های سرطانی کمک می‌نماید. نئوادجوانت همچنین می‌تواند به افزایش عملکرد درمان‌های اولیه همچون جراحی کمک نماید. اگر هورمون درمانی پس از درمان های اولیه برای فرد تجویز گردد، درمان ادجونت نامیده می‌شود. درمان ادجونت به منظور افزایش شانس بهبودی برای بیماران تجویز می‌گردد.
در برخی از انواع سرطان، هورمون درمانی بلافاصله پس از کشف علائم سرطان و پیش از هر نوع درمانی تجویز می‌گردد. این نوع درمان ممکن است به کوچک شدن تومور کمک نماید و یا از رشد تومور و پیشرفت بیماری جلوگیری به عمل آورد.

چه داروهایی برای هورمون درمانی تجویز می گردد؟

هورمون درمانی به منظور جلوگیری از رشد، پخش شدن و یا عود سرطان پستان تجویز می‌گردد. هورمون زنانه استروژن می تواند به رشد سلول های سرطان پستان در برخی از بانوان کمک نماید.

• هورمون درمانی ممکن است برای بانوانی که آزمایش سرطان پستان آن‌ها برای گیرنده‌های استروژن و پروژسترون، مثبت باشد، تجویز شود.
• یک نمونه از این داروها، تاموکسیفن است. این دارو موجب متوقف شدن تاثیر استروژن بر رشد سلول‌های سرطانی بافت پستان می‌گردد. اما تاموکسیفن به طور کلی باعث متوقف شدن تولید استروژن نمی‌شود. افرادی که به سرطان پستان مبتلا می‌باشند، ممکن است تنها با مصرف تاموکسیفن بهبود یابند.
• داروی تاموکسیفن در حال حاضر دارویی شناخته شده برای هورمون درمانی و درمان سایر انواع سرطان می‌باشد. چندین داروی دیگر نیز برای ابتلای فرد به سرطان پستان وجود دارد که گیرنده‌های استروژن را نظیر تاموکسیفن هدف قرار می‌دهند.
• برای افرادی که به سرطان پروستات مبتلا می‌باشند، داروهای مختلفی برای هورمون درمانی تجویز می‌شود. هورمون‌های مردانه همچون آزمایش سترون، سبب تحریک رشد سرطان پرستات می‌شوند. هورمون درمانی به منظور کمک به جلوگیری از تولید هورمون و فعالیت هورمون‌های مردانه برای بیماران مورد استفاده قرار می‌گیرد.

هورمون درمانی موجب کوچک شدن تومور و کاهش سطح آنتی ژن پروستات می‌شود.

عوارض هورمون درمانی چیست؟

موارد زیر شامل برخی از عوارض جانبی هورمون درمانی هستند. هر چند که عوارض جانبی بسته به نوع هورمون درمانی که برای بیمار در نظر گرفته می‌شوند، متفاوت خواهند بود. تجربه هر فرد از هورمون درمانی متفاوت بوده و عوارض جانبی برای هر فرد مشابه نمی‌باشد. با پزشک خود در خصوص عوارض جانبی هورمون درمانی مشورت نمایید. واکنش هر فرد نسبت به درمان‌های انجام شده متفاوت است. عوارض جانبی می‌تواند شدید، متوسط و یا پنهان باشد. در خصوص سرطان پروستات، برداشتن پروستات با جراحی و یا هورمون درمانی می‌تواند به بهبودی سرطان کمک نماید.

 هر دو روش درمانی همچون جراحی و درمان با دارو می تواند موجب عوارض جانبی زیر شوند:

• گرگرفتگی
• ناتوانی جنسی
• کاهش میل جنسی
• بزرگ شدن پستان مردان
• کاهش تراکم استخوان
• خستگی
• کاهش توده عضلانی

در خصوص سرطان پستان برخی از بانوان ممکن است عوارض جانبی ناشی از مصرف تاموکسیفن را که شبیه به علائم یائسگی است، تجربه نمایند. سایر بانوان پس از مصرف تاموکسیفن عوارض جانبی خاصی را تجربه نمی‌کنند. موارد زیر زمانی که از تاموکسیفن استفاده می‌نمایید، بروز می‌کنند:

• گرگرفتگی
• حالت تهوع و/یا استفراغ
• لکه بینی واژینال (لخته‌های خونی که از واژن خارج می‌شوند و مربوط به دوران سیکل ماهیانه نمی‌باشند).
• دوره‌های نامنظم قائدگی
• خستگی
• تغییر حالت خلق و خو
• جوش‌های پوستی
• افزایش وزن
• سر درد
• خشکی و خارش واژن و/یا تحریک شدن پوست اطراف واژن

تاموکسیفن نبایستی در دوران بارداری مورد استفاده قرار گیرد. مصرف این دارو خطر بروز مشکلات زیر را افزایش می‌دهد:

• سرطان اندومتر (سرطان دهانه رحم)
• سارکوم رحم (سرطان دیواره عضلانی رحم)
• لخته‌های خون
• سکته
• مشکلات چشمی همانند آب مروارید
• عوارض کبدی