مدیریت بیماری
چربی خون بالا
چربی خون به دو نوع کلی کلسترول و تری گلیسرید تقسیم میشود و کلسترول خود به دو نوع عمده کلسترول مضر یا ال دی ال و کلسترول مفید یا اچ دی ال تقسیم میشود. کلسترول مادهای است از جنس چربی و مومی شکل که در تمام سلولهای بدن وجود دارد و برای ادامه زندگی مادهای حیاتی و ضروری است.
چربی خون (کلسترول) به دو طریق در بدن به وجود میآید:
1- بدن خودش چربی خون (کلسترول) میسازد. بیشترین چربی خون (کلسترول) را کبد میسازد.
2- چربی خون (کلسترول) از طریق مصرف مواد غذایی از جمله: گوشت قرمز، مرغ، ماهی و لبنیات وارد بدن میشود.
در اغلب اوقات افزایش میزان چربی خون (کلسترول) منجر به رسوب آنها در رگهای خونی، تنگ شدن رگها و در نتیجه کاهش خونرسانی به قلب میشود. باریک شدن رگها منجر به تصلب شریان و درنتیجه ابتلا به انواع بیماریهای قلبی میشود. خطر چربی خون (کلسترول) بالا از سن 20 سالگی آغاز میشود و با افزایش سن این خطر افزایش مییابد.
علائم و نشانهها
- در اغلب اوقات چربی خـون معمولاً علائم خاصی ندارد و انجام آزمایش خون تنها راه تعیین میزان چربـی خون است.
- در تعداد کمی از بیماران ممکن است حلقه سفید رنگی دور گودی چشم و یا رسوبات زرد رنگ چربی را در روی پلک دیده شود. این رسوبات چربی ممکن است بعضاً بر روی زانو، آرنج، کف دست، مفاصل انگشتان و یا پاشنه پا نیز دیده شوند که در این موارد باید به فکر ارثی بودن بیماری بود. علائم ذکرشده در زیر از دیگر علایم چربی خون میباشند که در برخی مواقع ممکن است مرتبط با علایم دیگر بیماریها نیز باشند.
- احساس سنگینی، خستگی یا کوفتگی در بدن
- خواب آلودگی
- سوزش و احساس افزایش حرارت نقاط مختلف بدن به خصوص کف پا که معمولاً در شب تشدید میشود.
- سردردهایی که معمولاً به صورت سنگینی سر خودنمایی میکند.
- خشکی و یا تلخی دهان
- سردرد، سرگیجه، سنگینی، خواب آلودگی، تپش قلب و علائمی از این دست، بخصوص پس از مصرف غذاهای چرب؛ و تسکین این علایم با مصرف موادی مثل آبغوره، آبلیمو یا سرکه
- افزایش تعریق بدن
علل شایع
- سابقهی خانوادگی در ابتلا به چربی خون بالا
- سبک زندگی ناسالم شامل رژیم غذایی ناسالم (مصرف روغنهای جامد و کره برای پخت غذا، استفاده از محصولات حیوانی، مصرف غذاهای آماده یا فست فودها)
- بیتحرکی
- ابتلا به اضافه وزن و چاقی
عوارض احتمالی
- ابتلا به دیابت
- ابتلا به گرفتکی عروق قلب ( تصلب شرایین)
- ابتلا به کبد چرب
- ورم طحال و کبد
- ابتلا به مشکلات پوستی
- فشار خون بالا
تشخیص
آزمایش چربی خون، شامل اندازهگیری کلسترول کل، کلسترول خوب یا اچ دی ال، کلسترول بد یا ال دی ال و تریگلیسرید خون میباشد. تریگلیسرید نوعی چربی است که در نتیجه مصرف مواد قندی بالا میرود.
برای اندازهگیری دقیق چربیهای خون باید 9 تا 12 ساعت پیش از خون گرفتن چیزی به جز آب نخورید و ننوشید.
درمان
- با پیروی از رژیمهای سالم غذایی و ورزش به صورت منظم میتوان چربی خون را کنترل کرد.
دارو درمانی
- با مصرف یکی از داروهای کاهش دهنده میزان چربی خون توسط پزشک میتوان چربی خون را کنترل کرد.
نکاتی که لازم است به منظور کنترل چربی خون خود رعایت کنید :
- میزان مصرف چربیها و روغنهای مضر در رژیم غذایی خود را کاهش دهید.
- مصرف مواد غذایی حیوانی که دارای کلسترول بالا هستند مانند مغز گوسفند، جگر مرغ، كلیه گوسفند، قلب، امعاء و احشاء و میگو را محدود کنید.
- هنگام استفاده از مرغ، آن را بدون پوست مصرف کنید.
- قبل از پخت، چربیهای قابل رویت گوشت و مرغ را جدا کنید.
- ماهی خصوصاً ماهیهای پرچرب مانند سالمون به جای گوشتهای قرمز پرچرب استفاده کنید. مصرف ماهی به دلیل داشتن چربی مفید امگا 3 به صورت دو بار در هفته توصیه میشود.
- مصرف میگو را محدود نمایید. مصرف میگو به دلیل داشتن مقداری کلسترول، به صورت مداوم توصیه نمیشود.
- از روغنهای سالمتر و گیاهی به جای روغن جامد و کره برای پخت غذا استفاده کنید.
- مصرف شیرینیها، نوشابههای شیرین و نیروزا، شکلات و… را محدود کنید.
- سعی كنید از مواد غذایی فیبردار مانند: سبزیهای مختلف و میوهها، نان سبوسدار، لوبیا، عدس، نخود، ماش، لپه، باقلا و غلات، گندم و جو بیشتر استفاده كنید.
- غذاهایی که در اغلب رستورانها و مراکز تهیه غذاهای سرپایی سرو میشوند دارای چربی و کلسترول بسیار بالایی هستند، مصرف آنها را كاهش دهید.
- آجیل (در حد متعادل) مصرف کنید، چنانچه آجیل بیش از حد متعادل مصرف شود، چربی خون را افزایش میدهد.
- انواع مربا، کره، خامه و سرشیر را کمتر مصرف کنید.
- از مصرف بیش از حد تخم مرغ به خصوص زرده تخم مرغ بپرهیزید. در هفته بیش از ۲تخم مرغ مصرف نكنید. میتوانید به ازای یک زرده تخم مرغ از دو سفیده در غذا استفاده كنید.
- از بشقاب کوچکتر هنگام غذا خوردن استفاده کنید.
- آهسته غذا بخورید.
- غذا قبل از احساس سیری کامل، غذا خوردن را متوقف کنید.
- در خارج از منزل غذا را با سایز کوچکتر سفارش دهید.
- به صورت منظم ورزش کنید.
- انجام ورزش منظم قبل از خوردن وعدههای غذایی پر چرب، بطور قابل ملاحظهای اچ دی ال (کلسترول مفید) را افزایش میدهد.
