مدیریت بیماری
هموروئیدکتومی
بواسیر یا هموروئید به واریسی‌شدن یا گشاد شدن عروق در مقعد گفته می‌شود و هموروئیدکتومی یک روش جراحی برای برداشتن هموروئیدهای وسیع، بزرگ، دردناک یا خونریزی‌دهنده است. بواسیر در مراحل ابتدایی بیماری با استفاده از درمان‌های گیاهی یا تغییر سبک زندگی قابل درمان است اما در مراحل پیشرفته‌تر یعنی زمانی‌که هموروئید دچار لخته خونی (هموروئید درجه ۳ و ۴) می‌شود با استفاده از این روش‌ها قابل درمان نیست و نیاز به روش‌های پزشکی تهاجمی‌تر دارد.
در درمان اولیه برای هموروئید یا بواسیر خفیف یا متوسط باید:
- مصرف مواد غذایی فیبردار را افزایش داد.
- برای حفظ جذب آب، مایعات را از راه دهان مصرف نمود.
- برای تسکین درد و استراحت، داروهای ضدالتهاب طبق دستور پزشک مصرف کرد.
همچنین، در صورت بروز علائم شدید یا عدم بهبود، از برخی روش‌ها و درمان‌های فرعی از جمله انواع روش‌های جراحی هموروئیدکتومی نیز استفاده می‌شود. البته، همانطور که گفته شد، عمل جراحی برای کسانی انجام می‌شود که پس از طی این مراحل، هنوز به بهبودی کامل دست نیافته‌اند.
آمادگی قبل از مداخله
پزشک جراح در مورد آمادگی برای عمل جراحی هموروئیدکتومی با بیمار صحبت می‌کند. نباید روز قبل از هموروئیدکتومی چیزی خورده یا آشامیده شود. در این مرحله، بیمار آنتی‌بیوتیک‌های وریدی را برای پیشگیری از عفونت‌های باکتریایی دریافت می‌کند. در صورت هرگونه آلرژی به آنتی‌بیوتیک حتماً پزشک در جریان قرار داده شود.
عوارض احتمالی
انجام جراحی مقعد بی‌شک بدون عوارض و مشکلات خاص خود انجام نمی‌شود. برخی از این عوارض و خطرات کوتاه‌مدت هستند و بعد از طی چند روز برطرف می‌شود. این عوارض به این شرح است:
- خونریزی
- لخته شدن خون در موضع جراحی
- عفونت
- ناتوانی در دفع گاز و یا مدفوع
دسته‌ای دیگر از این عوارض هستند که بلند‌مدت بوده و می‌تواند مشکلات دیگری را پدید آورد. این عوارض عبارتند از:
- تنگ شدن مقعد
- عود بواسیر
- فیستول (تونل کوچک داخل کانال مقعد)
- بیرون‌زدگی مقعد
روش انجام
انواع روش‌های هموروئیدکتومی
هموروئیدکتومی بسته
در این روش ناحیه آسیب‌دیده با استفاده از چاقو و یا تجهیزات جراحی دیگری نظیر لیزر برش داده می‌شود. سپس بافت هموروئیدی ترمیم شده و در صورت نیاز جدا می‌شود. در مرحله آخر زخم ایجاد شده با استفاده از نخ قابل‌جذب، بخیه زده می‌شود. هموروئیدکتومی بسته در مورد هموروئیدهای داخلی که عروق داخل کانال مقعد را درگیر می‌کند، کاربرد دارد.
هموروئیدکتومی باز
هموروئیدکتومی باز مشابه هموروئیدکتومی بسته انجام می‌شود. با این تفاوت که در مرحله آخر زخم را بخیه نمی‌زنند و باز رها می‌کنند. در موارد لزوم که احتمال عفونت زخم وجود داشته و موضع جراحی مناسب نیست، از ترکیب روش باز و بسته استفاده می‌شود.
اسفنگتروتومی داخلی-جانبی
این روش به معنی باز کردن عضله اسفنکتر داخلی است. این روش جراحی همراه با هموروئیدکتومی انجام شده و هدف از آن کاهش فشار درون عضله می‌باشد.
رابربند
این روش جراحی شامل بستن باند لاستیکی به دور هموروئید است. بستن این کش موجب قطع جریان خون‌رسانی به هموروئید و از بین رفتن بافت پس از طی مدت کوتاهی می‌شود. به این ترتیب پس از طی مدتی هموروئید دفع می‌شود. رابربند معمولاً با درد بسیار زیادی همراه است.
استاپلر
استاپلر در مورد هموروئیدهای ترومبوزه (دچار لخته خونی) کاربرد دارد. این روش درمانی درد کم‌تر و دوره بهبودی کوتاه‌تری دارد. اما احتمال عود آن بیش‌تر از سایر روش‌ها است.
نتایج قابل انتظار
هنگامی که فرد بعد از هموروئیدکتومی به هوش می‌آید، پزشک او را معاینه می‌کند. ممکن‌است بعد از جراحی هموروئیدکتومی فرد به منزل بازگردد و یا یک شب در بیمارستان بستری باشد. احتمال درد و خونریزی ناشی از برش‌ها در چند روز بعد از عمل جراحی هموروئیدکتومی وجود دارد. همچنین بعد از جراحی هموروئیدکتومی خونریزی حین اجابت مزاج دیده می‌شود. پانسمان چند روز بعد از جراحی برداشته می شود. این عمل، هموروئیدها را کوچک می‌کند و فرد با انجام این جراحی هرگونه علائم و عوارضی که هموروئید می‌تواند ایجاد کند را نخواهد داشت.
نکاتی که لازم است حین بستری در بیمارستان رعایت نمائید.
- شب قبل از عمل شام سوپ میل کرده و از نیمه شب ناشتا باشید.
- در صورت داشتن آرایش و لاک ناخن آن را پاک کنید.
- موهای موضع عمل، قبل از عمل باید تراشیده شود.
- قبل از انتقال به اتاق عمل، مثانه (ادرار) را تخلیه نمایید.
- قبل از رفتن به اتاق عمل زیور آلات، اجسام فلزی، گیره سر، دندان مصنوعی و غیره را از خود دور کنید.
- کلیه لباس‌های خود (لباس زیر، جوراب و …) را در آورید و لباس مخصوص اتاق عمل بپوشید.
- در صورت داشتن سابقه بیماری و سابقه حساسیت (دارویی، غذایی) پرستار و پزشک معالج را در جریان امر قرار دهید.
- در صورتی که بیماری خاصی دارید و تحت درمان هستید، به پزشک و پرستار خود اطلاع دهید زیرا ممکن است نیاز باشد داروهای شما قطع و داروهای جدید جایگزین شود.
- قبل از رفتن به اتاق عمل به شما سرم وصل می‌شود.
- بی‌حرکتی پس از عمل می‌تواند باعث رکود خون در پاها و افزایش احتمال عفونت ریه‌ها گردد، لذا ورزش های تنفسی (تنفس عمیق و سرفه) و چرخش پا را بلافاصله پس از عمل انجام دهید.
- در صورت هوشیاری کامل و عدم وجود مشکلات گوارشی مانند تهوع و استفراغ، رژیم مایعات را طبق دستور پزشک با اجازه پرستار شروع کنید و در صورت عدم تحمل (حالت تهوع و استفراغ) به پرستار اطلاع دهید.
- در صورت تحمل به تدریج با نظر پزشک می‌توانید از سایر مواد غذایی استفاده کنید.
- تا 24 ساعت اول بعد از عمل فعالیت محدود داشته و فقط در موارد ضروری (مثلاً برای رفتن به دستشویی) از جای خود حرکت کنید.
- برای خروج از بستر، ابتدا مدتی در لبه تخت نشسته و پاها را آویزان نمائید، در صورت نداشتن سرگیجه، تاری دید و … با کمک تیم مراقبتی راه بروید.
- جهت پیشگیری از عوارض بعد از عمل جراحی، تمرینات تنفسی (تنفس عمیق و سرفه) و ورزش‌های پا را انجام دهید.
- پس از عمل بهتر است به پهلو خوابیده و به طور مرتب تغییر وضعیت دهید و هر ساعت یک ربع به روی شکم بخوابید.
- از عواملی که باعث افزایش فشار روی محل عمل می‌شود مانند نشستن یا ایستادن طولانی و زور زدن هنگام اجابت مزاج خوداری نمائید.
- در صورت درد شدید در وضعیت خوابیده به شکم قرار بگیرید.
- بهداشت فردی مانند شستن دست‌ها قبل و بعد از اجابت مزاج و … را رعایت نمائید.
- معمولاً قبل از ترخيص پانسمان ناحيه‌ی عمل برداشته می‌شود و لگن تميزی محتوی آب گرم جهت التيام زخم در اختيار شما قرار داده می‌شود تا به مدت 10 الی 15 دقيقه در آن بنشينيد.
- در صورت داشتن درد، به پرستار اطلاع داده تا طبق تجویز پزشک اقدامات لازم جهت تسکین درد شما را انجام دهد.
- طبق دستور پزشک جهت تسکین درد، داروهای ضد درد توسط پرستار به شما داده خواهد شد.
نکاتی که لازم است پس از ترخیص از بیمارستان و بازگشت به منزل رعایت نمائید.
- بهتر است از رژیم غذایی سرشار از پروتئین، ویتامین و پرفیبر (سبزیجات، میوه و …) استفاده نمائید.
- از خوردن غذاهایی که باعث ایجاد یبوست می‌شود جداً خوداری نمایید.
- طی یک تا دو هفتۀ اول بعد از عمل باید از انجام کارهای سنگین خودداری کرده ولی پس از آن ورزش و فعالیت سنگین بلامانع است.
- فعاليت بدنی سبك و منظم مانند پياده‌روی داشته باشید.
- دو تا چند روز پس از عمل ممكن است خونريزی مختصر و يا دفع خونابه داشته باشيد، اين مسئله طبيعی است كه بايستي از يبوست و زور زدن هنگام اجابت مزاج خودداری كرده و از لگن آب گرم استفاده کنید.
- در صورت ادامه يبوست و فشار موقع اجابت مزاج، احتمال خونريزی پس از جراحی افزايش می‌يابد.
- براي اينكه دردتان كمتر شود و خونريزی نداشته باشيد ۱۰-۵ روز اول بعد از عمل به پهلو بنشينيد و به پهلو بخوابيد.
- روزانه هشت لیوان آب جهت جلوگیری از یبوست میل کنید.
- به جز فیبرها از مصرف ملین‌ها اجتناب کنید زیرا دیگر انواع ملین‌ها می‌توانند باعث اسهال شده و هموروئید را بدتر می‌کند.
- وقتی که احساس می‌کنید نیاز به دستشویی رفتن دارید زیاد منتظر نمانید و برنامه اجابت مزاج را (پس از صبحانه) تنظيم کنید.
- پس از اجابت مزاج در لگن آب گرم به مدت 20-15 دقيقه بنشينيد، تكرار آن 3-2 مرتبه در روز مفيد است.
- پنج نكته مهم و ضروری برای جلوگيری از عود بيماری: يبوست ممنوع، زور زدن ممنوع، طهارت با آب گرم، نشستن در جای مرطوب و سرد ممنوع، نشستن و ايستادن به مدت طولانی ممنوع می‌باشد.
- به مدت طولاني ننشينيد و نایستيد، نشستن و ایستادن طولاني به رگ ها فشار وارد می‌آورد. اگر كارتان طوری است كه باید برای مدت طولانی بنشينيد، حتماً هر از چند گاهی بلند شده و قدم بزنيد. ورزش كنيد، فعاليت بدنی سبك و منظم مانند پياده‌روی باعث كاهش فشار وارد بر رگ‌ها شده و احتمال یبوست را كاهش می‌دهد.
- از پماد آنتی هموروئيد يا شياف آن پس از اجابت مزاج طبق دستور پزشك مصرف نمائید.
- جهت تسکین درد از داروهای ضد درد طبق تجویز پزشک مصرف نمائید.
مراجعه به پزشک
- 10-7 روز پس از عمل
- اگر بعد از عمل در همان جایی که بواسیر بوده است یک برجستگی سفت تشکیل شود.
- اگر بواسیر باعث درد شدید می‌شود و با درمان‌های ذکر شده کاهش نیابد.
- اگر خونریزی زیاد باشد (بیش از مقداری که در قسمت علائم ذکر شد).
