مدیریت بیماری
اسکن هسته‌ای قلب
تصویربرداری یا اسکن هسته‌ای، روشی است که با استفاده از مقادیر بسیار اندک و بی‌خطری از تشعشع در بدن، تصاویر بسیار دقیقی از قلب و فعالیت آن در اختیار پزشک قرار می‌دهد. مقادیر بسیار اندکی از ماده رادیواکتیو وارد گردش خون می‌شود. این ماده به گلبول‌های قرمز خون می‌چسبد و به همراه آن‌ها در قلب و عضلات قلب گردش می‌کنند. یک دوربین مخصوص پرتوگاما، که به تشعشع بازگشتی از این مواد رادیواکتیو حساس است پرتوی گاما را دریافت و تصویری از قلب می‌سازد که در یک نمایشگر در به پزشک نمایش می‌دهد.
این روش تشخیصی معمولاً دو مرحله ورزش و استراحت، کیفیت و کمیت خون‌رسانی به عضله قلب (سرخرگ‌های کرونر) را در زوایا و سطوح مختلف قلب بررسی می‌کند. کاربرد دیگر اسکن هسته‌ای قلب در بیماران با سابقه سکته قلبی یا بیماران نارسایی قلبی، تشخیص میزان بافت زنده باقیمانده (بافت قابل نجات با اقدامات درمانی) در عضله قلب است.
در قلب طبیعی، ماده رادیواکتیو به طور یکنواخت در عضله قلب پخش می‌شود. در بیماران مبتلا به تنگی عروق کرونر قلب، در حال استراحت، اسکن هسته‌ای نرمال بوده اما پس از تست ورزش یا استرس دارویی در منطقه مشخصی کاهش برداشت دیده می‌شود که مجدداً پس از استراحت بطور کامل (آنژین قلبی) یا ناقص (سکته قلبی) به حال اول برمی‌گردد. اسکن هسته‌ای قلب معمولا با نام‌های “تالیوم اسکن”، “اسکن پرفوزیون” و یا “استرس تست ایزوتوپی” نیز شناخته می‌شود.
دلایل انجام
این روش معمولاً برای کمک به تشخیص موارد زیر کاربرد دارد:
- تشخیص بیماری‌های عروق کرونر قلب (رگ‌های خون‌رسان قلب)
- تعیین اندازه، شکل و نحوه عملکرد قلب
- کمک به بررسی روند درمان و تاثیر آن
عوارض احتمالی
دارویی که در انتهای مرحله تست ورزش از طریق آنژیوکت به بیمار تزریق می‌شود ، یک ماده رادیواکتیو بی‌خطر است. ماده رادیواکتیوی که در اینجا به مقدار ناچیز به‌کار می‌رود، تنها حاوی پرتو گاما است و نقش یک ماده شبرنگ را در محیط تاریک و غیر قابل دسترس داخل بدن بازی می‌کند.
به بیان دیگر ، ماده تزریقی از نوعی انتخاب شده، فقط به عنوان یک ردیاب یا نشانه‌گر بی‌خطر به مدت چند ساعت در بدن بیمار باقی می‌ماند و از نظر تابش پرتو یا ترکیب شیمیایی ، ضرری برای بیمار نخواهد داشت.
روش انجام
اسکن قلب در دو مرحله استراحت و بعد از استرس (تست ورزش یا استرس دارویی) انجام می شود.
ابتدا تست ورزش انجام و در انتهای مرحله ورزش، ماده رادیواکتیو تزریق می‌شود. یک دقیقه بعد، دستگاه تردمیل به‌طور تدریجی از حرکت باز می‌ایستد. در صورت عدم تحمل فعالیت ورزشی، اسکن با داروی دی‌پیریدامول به صورت جایگزینی برای تست ورزش مورد استفاده قرار می‌گیرد. دی‌پیریدامول نیز تأثیری مانند فعالیت ورزشی بر روی قلب می‌گذارد و نقاط سرد اسکن را نمایان می‌سازند.
اسکن قلب، بلافاصله پس از تست ورزش یا تزریق داروی رادیواکتیو امکان پذیر نیست و وجود یک تأخیر زمانی مناسب ضروری است. در این زمان بیمار می‌تواند در اتاق انتظار با نوشیدن مایعاتی مانند چند لیوان آب یا شیر و قدم زدن، به خروج داروی رادیواکتیو اضافی از کبد و کیسه صفرا کمک کند. در مرحله تصویربرداری که حدود ۲۰ دقیقه طول می‌کشد ، بدن باید در حالت بی حرکت قرار گیرد.
جابجا شدن، تکان دادن دست‌ها، سرفه کردن و حتی نفس عمیق کشیدن به‌خاطر جابجا کردن قلب در فضای سینه، تصویر نهایی قلب را مخدوش کرده و سبب بروز خطاهای تشخیصی می‌شوند.
اسکن قلب در حالت استراحت
در نوبت بعد برای انجام اسکن قلب در مرحله استراحت، بیمار باید مجدداً در زمان تعیین شده مراجعه کند. بعد از مرحله اول اسکن (اسکن بعد از تست ورزش) می‌توان داروهای قلبی گذشته را تحت نظر پزشک معالج مجددا از سر گرفت (برای اسکن قلب در مرحله استراحت نیاز به قطع دارو وجود ندارد).
بیمار باید برای انجام مرحله استراحت حداقل از ۳ ساعت پیش از مراجعه ناشتا باشد یا حداقل از مصرف شیر، کره و مواد غذایی چرب و شکر پرهیز کند (در بیماران مبتلا به دیابت قندی ، ۱ ساعت ناشتا بودن کافی است).
مرحله استراحت آسان‌تر و کوتاه‌تر از مرحله اولیه بوده و در این مرحله دیگر تست ورزش انجام نمی‌شود. ابتدا تزریق وریدی داروی رادیواکتیو به عمل آمده و پس از یک تأخیر زمانی حدود ۱ تا ۲ ساعته ، مجدداً تصویربرداری از قلب با همان شرایط قبلی تکرار خواهد شد.
بعد از اسکن هسته‌ای قلب
بعد از انجام این روش تشخیصی، بیمار می‌تواند به خانه برگردد مگر اینکه پزشک دستورات دیگری بدهد. با این حال، از آنجا که مواد رادیواکتیو حدود 12 ساعت در بدن باقی خواهد ماند، بیماران باید در این مدت تماس خود را با زنان باردار و نوزادان محدود کنند. علاوه بر آن، بیماران باید بعد از انجام آزمایش‌ها، مایعات زیادی بنوشند تا به دفع داروی تزریق شده از بدن کمک کند. به طور کلی، همه این داروها بعد از دو روز از بدن دفع می‌شوند. در همین حال، یک متخصص آموزش دیده نتایج اسکن را تفسیر و اطلاعات را با پزشک به اشتراک می‌گذارد.
