از دست دادن شنوایی به تدریج و با افزایش سن (پیرگوشی) رخ می‌دهد و بسیار رایج است. افراد بالای 65 سال از هر دو نفر یک نفر دچار این مشکل می‌باشد.

بالا رفتن سن و قرار گرفتن مستمر در مقابل سر و صدای زیاد عواملی هستند که به مرور باعث از دست دادن شنوایی می‌شوند. عوامل دیگری، مانند جرم بیش از حد در گوش به ظور موقت شنوایی گوش را مختل می‌کند.

نمی‌توان اکثر ناشنوایی‌ها را برطرف کرد، با این حال زندگی در دنیایی خاموش و بدون صدا سخت است و ضرورت دارد. فرد به کمک پزشک یا متخصص گوش و حلق و بینی اقداماتی را برای بهود شنوایی خود انجام دهد.

علائم و نشانه‌ها

علائم و نشانه‌ها در افرادی که در حال از دست دادن شنوایی خود هستند یا شنوایی خود را از دست داده اند، عبارتند از:

• بم بودن صحبت‌ها و دیگر صداها
• مشکل در درک کلمات، به ویژه با وجود یک صدای پس زمینه و یا در میان جمعیت.
• مشکل در شنیدن صامت‌ها
• اغلب از دیگران درخواست می‌کنند که آهسته‌تر، واضح‌تر و با صدای بلندتر صحبت کنند.
• لازم است تا صدای رادیو و تلویزیون را زیاد کنند.
• از گفت‌وگوها و صحبت با دیگران کناره‌گیری می‌کنند.
• از قرار گرفتن در برخی موقعیت‌های اجتماعی اجتناب می‌کنند.

علل شایع

برخی علل کاهش شنوایی آسیب به گوش میانی، تجمع جرم، عفونت و پاره شدن پرده گوش می‌باشد. برای درک از دست دادن شنوایی، ابتدا باید چگونگی شنیدن را درک کرد.

شما چگونه می‌شنوید؟

شنیدن زمانی رخ می‌دهد که امواج صوتی به ساختارهای داخلی گوش می‌رسند، جایی که لرزش امواج صوتی به سیگنال‌های (پیام‌های) عصبی تبدیل می‌شوند که مغز آن‌ها را به عنوان صدا می‌شناسد.

گوش شما شامل سه بخش اصلی است: گوش خارجی، گوش میانی و گوش داخلی. امواج صوتی از گوش خارجی عبور کرده و باعث ارتعاش پرده گوش می‌شوند. پرده گوش و سه استخوان کوچک گوش میانی ارتعاشات را تقویت می‌کنند و وارد گوش داخلی می‌شوند. در گوش داخلی، ارتعاشات از طریق یک مایع سیال در یک ساختار حلزونی شکل منتقل می‌شوند.

به سلول‌های عصبی ساختار حلزونی هزاران موی کوچک چسبیده که کمک می‌کنند ارتعاشات صوتی به سیگنال‌های (پیام‌های) الکتریکی تبدیل شده و سپس وارد مغز شوند. ارتعاشات صداهای مختلف به روش‌های گوناگون بر روی این موهای کوچک تاثیر می‌گذارند و باعث می‌شوند سلول‌های عصبی پیام‌های متفاوتی را به مغز ارسال کنند. به همین دلیل می‌توانید صداهای مختلف را تشخیص دهید.

از دست دادن شنوایی چگونه اتفاق می‌افتد؟

از دست دادن شنوایی دلایل مختلفی دارد‌:

• آسیب به گوش داخلی: افزایش سن و قرار گرفتن در معرض سر و صدا باعث سایش و پارگی موها و سلول‌های عصبی در بخش حلزونی می‌شود که پیام‌های صدا را به مغز ارسال می‌کند. زمانی که این موها یا سلول‌های عصبی آسیب ببینند یا از بین بروند، پیام‌های الکتریکی به درستی منتقل نمی‌شوند و ناشنوایی رخ می‌دهد. تن‌های بالاتر صدا برای فرد مبهم خواهند بود.

تشخیص کلمات در برابر صداهای پس زمینه برای این افراد دشوار خواهد بود. این مشکل می‌تواند دارای عامل موروثی باشد. این نوع از دست دادن شنوایی، کم‌شنوایی حسی عصبی نامیده می‌شود که دائمی می‌باشد.

• افزایش و تجمع تدریجی جرم گوش: جرم گوش می‌تواند کانال گوش خارجی را مسدود کند و از انتقال امواج صوتی جلوگیری کند. این نوع ناشنوایی با حذف جرم گوش بهبود می‌یابد.
• پاره شدن پرده گوش: صداهای خیلی بلند و انفجاری، تغییرات ناگهانی فشار، فشار وارد کردن به پرده گوش با یک شی و عفونت عواملی هستند که موجب پارگی پرده گوش شده و شنوایی را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
• عفونت گوش، رشد غیرطبیعی استخوان و تومورها: هر یک از موارد نام برده در گوش خارجی یا گوش میانی باعث از دست دادن شنوایی می‌شوند.

عوامل تشدید کننده خطر

عواملی که باعث آسیب رساندن یا از بین رفتن موها و سلول‌های عصبی در گوش داخلی می‌شوند، عبارتند از:

• افزایش سن: اختلال در انحطاط ساختار گوش داخلی که به مرور زمان رخ می‌دهد.
• سر و صدای زیاد: قرار گرفتن در معرض سر و صدا به سلول‌های گوش داخلی آسیب می‌رساند. این آسیب در اثر سر و صدای طولانی مدت یا صدای خیلی بلند و ناگهانی، مانند صدای شلیک، رخ می‌دهد.
• وراثت: ساختار ژنتیکی شما ممکن است در مقابل آسیب‌های ناشی از صدا و پیری حساس‌تر باشد.
• سر و صداهای شغلی: شغل‌هایی که در محیط پر سر و صدا انجام می‌شود، مانند کار در مزرعه، کارخانه و تعمیرگاه، منجر به آسیب رسیدن به گوش می‌شود.
• صداهای بلند‌: قرار گرفتن در معرض سر و صدای انفجاری از جمله سلاح گرم و موتورهای جت، باعث ناشنوایی فوری و دائم می‌شوند.

• برخی داروها: برخی داروها مانند آنتی بیوتیک جنتامایسین و برخی داروهای شیمی‌درمانی باعث آسیب به گوش داخلی می‌شوند. در صورت مصرف بیش از اندازه آسپیرین و دیگر ضد دردها و داروهای ضد مالاریا، اثرات موقت بر روی شنوایی – مانند زنگ زدن گوش یا از دست دادن شنوایی – بروز خواهد کرد.
• برخی بیماری‌ها: برخی بیماری‌ها که با تب همراه هستند، مانند مننژیت، به ساختار حلزونی آسیب می‌رسانند.

عوارض احتمالی

از دست دادن شنوایی تاثیر چشمگیری بر روی کیفیت زندگی افراد خواهد داشت. در بین افراد سالمند که دچار مشکل شنوایی شده‌اند، مشکلات گزارش شده عبارتند از:

• افسردگی
• اضطراب
• درک اشتباه از اینکه دیگران اغلب عصبانی هستند.

متاسفانه اکثر افرادی که شنوایی خود را از دست می‌دهند، مدت‌ها قبل از درمان دچار این مشکلات می‌شوند، برخی از آن‌ها هرگز به دنبال درمان نیستند. به علاوه به خاطر مقابله با این مشکل برخی در برقراری ارتباط با خانواده خود نیز دچار مشکل می‌شوند.

تشخیص

اقدامات مربوط به تشخیص کم شدن یا از دست دادن شنوایی عبارتند از:

• معاینات جسمی

 پزشک داخل گوش را برای بررسی دلایل احتمالی بروز ناشنوایی معاینه می‌کند. این دلایل احتمالی عبارتند از تجمع جرم گوش یا التهاب ناشی از عفونت. به علاوه ساختار گوش نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد.

• روش‌های غربالگری عمومی

 همچنین پزشک از بیمار می‌خواهد تا یک گوش خود را بپوشاند و میزان شنوایی کلمات را با صداهای مختلف و چگونگی پاسخ به دیگر صداها را مورد بررسی قرار می‌دهد.

• آزمون دیاپازونی

 دیاپازون‌ها ابزار فلزی دوجانبه هستند که در صورت ضربه خوردن تولید صدا می‌کنند. تست‌های ساده با این ابزار به پزشک کمک می‌کنند تا از دست دادن شنوایی را شناسایی کند. به علاوه این ابزار مشخص می‌کند که علت از دست دادن شنوایی به دلیل صدمه به قطعات ارتعاشی گوش میانی (از جمله پرده گوش) ایجاد شده یا به دلیل صدمه به اعصاب گوش درونی یا هر دو.

• آزمایشات شنوایی سنجی

از طریق این تست‌ها که توسط شنواسنج انجام می‌شود، صداها از طریق یک گوشی به یک گوش هدایت می‌شود. شنواسنج طیف وسیعی از صداهای مختلف را ارائه می‌دهد و از بیمار می‌خواهد هر زمان صدا را شنید اعلام کند.

هر صدا به طور مکرر ضعیف‌تر می‌شود و پزشک از بیمار می‌خواهد زمانی که صدا به سختی می‌شنود، اعلام کند. به علاوه لغات مختلف بیان می‌شوند تا توانایی شنوایی بیمار تعیین شود.

درمان

اگر دچار مشکلات شنوایی هستید، روش‌های درمانی موجود می‌باشد. درمان بستگی به شدت و علت مشکل شنوایی دارد. گزینه‌های درمانی عبارتند از:

• رفع انسداد ایجاد شده به وسیله جرم گوش

 جرم گوش یکی از مهم‌ترین علل از دست دادن شنوایی محسوب می‌شود. پزشک ابتدا با استفاده از روغن‌های مخصوص جرم را نرم کرده و سپس آن را می‌شوید یا با استفاده از ساکشن از گوش خارج می‌کند.

• جراحی

 اگر ضربه‌ای به گوش وارد شده باشد یا دچار عفونت‌های مداوم شده باشید، جراحی ضروری خواهد بود. به این طریق که لوله‌های کوچکی وارد گوش شده و گوش را خشک می‌کنند.

• سمعک

 اگر مشکل شنوایی شما ناشی از صدمه‌ای باشد که به گوش داخلی وارد شده است، سمعک با قوی‌تر کردن صداها موثر خواهد بود.

• کاشت حلزون

 برخلاف سمعک که صدا را تقویت کرده و به سمت کانال گوش هدایت می‌کند، حلزون کاشته شده نوعی جبران برای بخش‌های آسیب دیده یا از کار افتاده گوش محسوب می‌شود. اگر به فکر کاشت حلزون هستید، در مورد خطرات و مزایای آن با پزشک مشورت کنید.

درمان به بهبود کیفیت زندگی شما کمک می‌کند. افرادی که از سمعک استفاده می‌کنند، مزیت‌های زیر را در مورد آن‌ها بیان کرده‌اند:

• بالا رفتن اعتماد به نفس
• روابط نزدیک‌تر با عزیزان
• بهبود شیوه زندگی
• کاهش میزان افسردگی

زمان مناسب مراجعه به پزشک

اگر به طور ناگهانی دچار مشکل شنوایی می‌شوید، به ویژه در یک گوش، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. در صورت بروز موارد زیر نوایی شما رو به وخامت می‌گذارد:

• درک کلمات در مکالمه‌ها سخت می‌شود، به ویژه زمانی که صدای پس زمینه وجود دارد.
• صداها خفه به نظر می‌رسند.
• تلویزیون، موسیقی و رادیو را با صدای بلند گوش می‌دهید.
• سایر موارد نگران کننده و اورژانسی