بیماری هاشیموتو شرایطی است که در آن سیستم ایمنی بدن غده تیروئید را مورد حمله قرار می‌دهد.

تیروئید غده کوچکی است که در گردن قرار دارد و بخشی از سیستم غدد درون ریز می‌باشد که بسیاری از هورمون‌های هماهنگ‎کننده فعالیت‌های بدن را تولید می‌کند.
التهاب ناشی از بیماری هاشیموتو که تیروئیدیت لنفوسیتی مزمن نیز نامیده می‌شود، اغلب منجر به کم‌کاری غده تیروئید (هیپوتیروئیدیسم) می‌شود. بیماری هاشیموتو بیشتر در بین زنان میان‌سال رایج است، اما مردان و زنان در هر سنی و حتی کودکان نیز به این بیماری مبتلا می‌شوند.
پزشک در این شرایط عملکرد تیروئید را بررسی می‌کنند تا به وجود بیماری هاشیموتو پی ‌ببرد. درمان بیماری هاشیموتو معمولاً با جایگزینی هورمون تیروئید ساده و مؤثر است.

علائم و نشانه‌ها

در ابتدا ممکن‌است هیچ‌گونه علائمی مربوط به بیماری هاشیموتو مشاهده نشود یا ممکن‌است جلوی گلو متورم شود. این بیماری معمولاً به آهستگی پیشروی می‌کند و باعث صدمات مزمن به تیروئید شده و منجر به کاهش سطح هورمون تیروئید در خون می‌شود. علائم بیماری هاشیموتو مشابه کم‌کاری غده تیروئید هستند.
علائم کم‌کاری تیروئید عبارتند از:

• خستگی شدید و بی‌حالی
• افزایش حساسیت به سرما
• یبوست
• پوست خشک و رنگ پریده
• چهره پف کرده

• صدای خشن
• افزایش وزن بی‎دلیل، وزن افزایش می‌یابد که بیش‌تر آن مربوط به مایعات است.
• درد عضلانی، حساسیت به لمس و سفتی، به ویژه در شانه‌ها و باسن
• ضعف عضلانی، به ویژه در اندام تحتانی
• قاعدگی بیش از حد یا خونریزی طولانی‌مدت (منوراژی)
• افسردگی

علل شایع

بیماری هاشیموتو نوعی اختلال خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن نوعی آنتی‌بادی تولید می‌کند که به غده تیروئید آسیب می‌رساند. پزشکان علت تهاجم سیستم ایمنی به غده تیروئید را نمی‌دانند. برخی دانشمندان فکر می‌کنند که یک ویروس یا باکتری باعث بروز این واکنش شود، برخی دیگر نیز علت بیماری را نقص ژنتیکی می‌دانند.
ترکیبی از عوامل مختلف از جمله جنسیت، عوامل موروثی و سن ممکن‌است باعث بروز این شرایط شوند.

عوامل تشدید کننده خطر

عوامل زیر خطر بروز بیماری هاشیموتو را افزایش می‌دهند:

• جنسیت

خانم‌ها بیشتر از آقایان در معرض ابتلا به این بیماری هستند.

• سن و سال

بیماری هاشیموتو در هر سنی رخ می‌دهد، اما معمولاً در سنین میانسالی بروز می‌کند.

• وراثت

اگر در بین اعضای خانواده کسی به بیماری هاشیموتو مبتلا شده است، دیگر افراد خانواده نیز در معرض ابتلا به این بیماری هستند.

• دیگر بیماری‌های خودایمنی

ابتلا به یک بیماری خود ایمنی دیگر مانند آرتریت روماتوئید، دیابت نوع 1 و لوپوس خطر ابتلا به بیماری هاشیموتو را افزایش می‌دهد.

عوارض احتمالی

اگر کم‌کاری غده تیروئید که از بیماری هاشیموتو ناشی شده است، درمان نشود، منجر به بروز بیماری‌های مختلفی خواهد شد. برخی از این بیماری‌ها عبارتند از:

• گواتر

تحریک مداوم تیروئید برای آزاد شدن هورمون‌های بیش‌تر باعث متورم شدن غده می‌شود، این شرایط گواتر نامیده می‌شود. کم‌کاری تیروئید یا هیپوتیروئیدیسم مهم‌ترین شرایطی است که باعث بروز گواتر می‌شود. گرچه این بیماری باعث آزار زیادی نمی‌شود، اما بر روی ظاهر تأثیر گذاشته و با تنفس و بلعیدن غذا تداخل دارد.

• مشکلات قلبی

بیماری هاشیموتو باعث بروز مشکلات قلبی نیز می‌شود. در افراد مبتلا به کم‌کاری تیروئید معمولاً سطح کلسترول غیر مفید افزایش می‌یابد. اگر کم‌کاری تیروئید درمان نشود، منجر به بزرگ شدن قلب و در موارد نادر، نارسایی قلب می‌شود.

• مشکلات روانی

افسردگی در مراحل اولیه بیماری هاشیموتو رخ می‌دهد و به مرور زمان شدیدتر می‌شود. به علاوه این بیماری در مردان و زنان باعث کاهش میل جنسی و عملکرد ذهنی می‌شود.

• میکزدم

این شرایط نادر و خطرناک در نتیجه کم‌کاری بلند‌مدت تیروئید و یا بیماری هاشیموتوی درمان نشده، رخ می‌دهد. علائم آن عبارتند از عدم تحمل سرمای شدید و خواب آلودگی که در پی آن بی‌حالی و بی‌هوشی رخ می‌دهد.
کما ناشی از میکزدم ممکن‌است به خاطر مصرف آرام‌بخش‌ها، عفونت یا وجود دیگر فشارها رخ دهد. میکزدم نیاز به مراقبت‌های فوری پزشکی دارد.

• نقص در هنگام تولد

احتمال تولد نوزاد ناقص در خانم‌های مبتلا به بیماری هاشیموتو بیشتر از دیگر خانم‌ها می‌باشد. پزشک‌ها می‌دانند که این کودکان بیش‌تر در معرض ابتلا به مشکلات ذهنی و رشد هستند. ممکن‌است نوعی ارتباط بین کم‌کاری تیروئید در دوران بارداری و نقص مادرزادی مانند شکاف کام، وجود داشته باشد.
به علاوه بین کم‌کاری تیروئید در دوران بارداری و بروز مشکلات قلبی، ذهنی و کلیوی نوعی ارتباط وجود دارد. به خانم‌ها توصیه می‌شود اگر قصد باردار شدن دارند، از عملکرد تیروئید خود مطمئن شوند.

تشخیص

پزشک ممکن‌است در صورت احساس خستگی و بی‌حوصلگی، خشک شدن پوست، یبوست، خش شدن صدا و سابقه مشکل تیروئید آزمایش‌های مربوط به بیماری هاشیموتو را توصیه کند.
تشخیص بیماری هاشیموتو براساس علائم آن بیماری و نتیجه آزمایش‌های خون انجام شده، می‌باشد. آزمایش‌های خون سطح هورمون تیروئید و هورمون تحریک کننده‌ی تیروئید (TSH) را که در غده هیپوفیز تولید می‌شود، اندازه می‌گیرند. این آزمایش‌ها عبارتند از:

• آزمایش هورمون

آزمایش‌های خون میزان هورمون‌های تولید شده توسط غدد تیروئید و هیپوفیز را تعیین می‌کنند. اگر غده تیروئید کم کار باشد، سطح هورمون تیروئید پایین خواهد بود

• آزمایش آنتی‌بادی

از آنجایی که بیماری هاشیموتو یک اختلال خودایمنی است، این امر باعث تولید آنتی‌بادی‌های غیرطبیعی می‌شود. در یک آزمایش خون وجود آنتی‌بادی‌هایی علیه تیروئید تأیید می‌شود.

درمان

• دارو درمانی

درمان بیماری هاشیموتو با مصرف دارو انجام می‌شود. اگر علائمی از کمبود هورمون وجود نداشته باشد و تیروئید به خوبی عملکرد خود را انجام دهد، پزشک به بیمار توصیه خواهد کرد که منتظر بماند. اگر به دارو نیاز پیدا شد، لازم است مصرف دارو را تا آخر عمر ادامه دهد.

• هورمون‌های مصنوعی
  اگر بیماری هاشیموتو باعث کمبود هورمون تیروئید شود، ممکن‌است یک روش درمانی برای جایگزین کردن هورمون تیروئید توصیه شود. این روش معمولاً شامل مصرف روزانه هورمون مصنوعی تیروئید است.