مدیریت بیماری
عفونت ژيارديا (ژيارديازيس)
عفونت ژيارديا (ژيارديازيس) عفونتی روده‌ای ناشی از يك انگل ميكروسكوپی است كه در سرتاسر جهان، به خصوص مناطق دارای آب ناسالم و بهداشت ضعيف يافت می‌شود. علائم عفونت ژيارديا گرفتگی‌های شكم، نفخ، تهوع و حملات اسهال آبكی می‌باشد.
عفونت ژيارديا از راه آب، به بياني از راه انگل موجود در نهرها و درياچه‌ها و همچنين منابع آب شهری، استخر، جكوزی، چاه‌ها و چشمه‌های آب معدنی منتقل می‌گردد. اين عفونت از راه غذا و تماس شخص به شخص نيز قابل انتقال است.
معمولا عفونت ژيارديا طی چند هفته برطرف می‌گردد، اما ممكن است مدتي پس از آن دچار مشكلات روده‌ای شويد. عموما مصرف چندين دارو برای مقابله با انگل ژيارديا موثر است اما پاسخ به دارو در همه افراد يكسان نمی‌باشد. در اين زمينه پيشگيری بهتر از درمان است.
علائم و نشانه‌ها
برخی افراد مبتلا به این عفونت ممکن هرگز علائم مشهودی نداشته باشند.
به طور کلی علائم فرد مبتلا به این بیماری که بین یک تا سه هفته پس از قرار گرفتن در معرض عفونت ظاهر می‌شوند، عبارتند از:
- اسهال رقیق و گاهی همراه با مدفوع چرب
- خستگی و ضعف
- گرفتگی در عضلات شکم
- گاز یا نفخ شکم
- حالت تهوع
- کاهش وزن
علائم و نشانه‌های این بیماری ممکن است تا شش هفته طول بکشند ولی در برخی ممکن است طولانی مدت‌تر باشد.
علل شایع
انگل ژيارديا در روده انسان و حيوانات زيست می‌كند. پيش از آنكه اين انگل‌های ميكروسكوپی از طريق مدفوع دفع شوند، تبديل به يك پوسته سخت به نام كيست می‌شوند كه به انگل اجازه می‌دهد پس از خروج از روده ماه‌ها زنده بماند. هنگامی كه كيست به داخل بدن گيرنده منتقل شود، پاره شده و انگل‌ها منتشر می‌شوند.
عفونت هنگامی رخ می‌دهد كه انگل به طور اتفاقی از طريق آب آلوده، غذاي آلوده يا تماس شخص به شخص بلعيده شود.
- بلع آب آلوده
شايع‌ترين راه انتقال ژيارديا بلعيدن آب آلوده است. انگل ژيارديا در درياچه‌ها، حوضچه‌ها، رودخانه‌ها و جريانات سرتاسر جهان يافت می‌شود. همچنين اين انگل را مي‌توان در منابع آب، چاه‌ها، مخازن، استخرها، پارك‌هاي آب و چشمه‌های آب معدنی يافت. زير و سطح آب‌ها در اثر هرزآب كشاورزی، تخليه فاضلاب و مدفوع حيوانات آلوده می‌گردد. كودكانی كه پوشك می‌شوند يا افرادی كه دچار اسهال هستند نيز ممكن است به طور اتفاقی استخرها يا چشمه‌های آب معدنی را آلوده سازند.
- خوردن غذای آلوده
انگل ژيارديا از طريق غذا نيز قابل انتقال است. هم به دليل اينكه افراد مبتلا به ژيارديازيس براي درست كردن غذا دست خود را كامل و دقيق نمی‌شويند و هم به اين دليل كه مواد خام با آب آلوده آبياری يا شسته شده‌اند. از آنجایی كه پختن مواد غذايی انگل ژيارديا را از بين می‌برد، به خصوص در كشورهای صنعتی، غذا به نسبت آب يك منبع كم‌تر شايع در سرايت اين عفونت محسوب می‌گردد.
- تماس شخص به شخص
چنانچه دست به مدفوع آلوده شود، ژيارديازيس به انسان منتقل می‌گردد. والدينی كه پوشك كودك‌شان را تعويض می‌كنند به خصوص در معرض خطر ابتلا به اين عفونت هستند. همچنين در پرستاران كودك مستقر در مراكز مراقبت از كودكان شيوع ژيارديازيس بسيار فزاينده است.
عوامل تشدید کننده خطر
انگل ژيارديا يك انگل روده‌ای بسيار شايع می‌باشد. اگرچه هر كسی ممكن است اين انگل را بگيرد اما در برخی افراد خطر آن بيش‌تر است:
- كودكان. عفونت ژيارديا در كودكان بسيار شايع‌تر از بزرگسالان است. كودكان بيش‌تر در معرض تماس با مدفوع هستند، به خصوص در صورت پوشك شدن، آموزش توالت كردن و رفتن به مراكز مراقبت از كودك. والديني هم كه داراي كودك خردسال هستند در معرض گرفتن اين عفونت قرار دارند.
- استفاده از آب ناسالم. ژيارديازيس در هركجا كه بهداشت ضعيف است يا آب سالم برای نوشيدن وجود ندارد شايع است.
عوارض احتمالی
عفونت ژيارديا می‌تواند سبب طولانی شدن عوارض، خصوصا در نوزادان و كودكان گردد. غالبا پيامدها شامل:
- كم‌آبی بدن. در نتيجه اسهال‌های جدی و سخت کم‌آبی رخ می‌دهد كه منجر به از دست دادن بخش عمده‌ای از آب بدن می‌شود.
- عدم رشد. اسهال مزمن ناشی از عفونت ژيارديا می‌تواند منجر به سوء تغذيه و آسيب رساندن به رشد جسمی و ذهنی كودكان گردد.
- حساسيت به قند شير (عدم تحمل لاكتوز). بسياری افراد مبتلا به عفونت ژيارديا نسبت به قند شير (لاكتوز) دچار حساسيت می‌شوند، به بيان ديگر نمی‌توانند قند شير را به درستی هضم نمايند. ممكن است اين عارضه مدت‌ها پس از بهبودی با فرد همراه باشد.
تشخیص
احتمال می‌رود پزشك جهت درمان ژيارديازيس آزمايش مدفوع به عمل آورد. ممكن است برای دقت بيش‌تر از شما درخواست شود در چند روز متوالی آزمايش مدفوع ارائه دهيد. سپس نمونه‌ها برای بررسی وجود انگل به آزمايشگاه می‌روند. جهت نظارت بر اثربخشی درمان ارائه شده نيز از آزمايش مدفوع استفاده می‌شود.
درمان
افراد مبتلا به ژيارديازيس كه هيچ‌گونه علائم و نشانه‌ای در آن‌ها وجود ندارد نيازي به درمان ندارند. معمولا افراد مبتلا پس از گذشت چند هفته خودبه‌خود بهبود می‌یابند.
در صورت تشديد علائم و نشانه‌ها، معمولا برای بیمار دارو تجويز می‌گردد:
در دوران بارداری به سبب ايجاد اثرات نامطلوب داروها بر روی جنين همواره هيچ دارويی جهت درمان ژيارديازيس توصيه نمی‌گردد. چنانچه درمان و مصرف دارو در اين شرايط ضروريست با پزشك خود مشورت كنيد.
