مدیریت بیماری
جراحی بایپس معده (جراحی لاغری)
عمل جراحی بایپس معده، یکی از روشهای جراحی کاهش وزن است که در آن یک کیسهی کوچک از معده ایجاد شده و سپس این کیسه بهطور مستقیم به رودهی کوچک متصل میشود. پس از بایپس معده، غذای خورده شده وارد این کیسه شده و سپس بهطور مستقیم وارد رودهی کوچک میشود، بنابراین اکثر حجم معده و بخش ابتدایی رودهی باریک از چرخهی گوارش حذف میشود. با این کار مواد غذایی از بخش کوچکی از روده عبور خواهند کرد و کالری و مواد غذایی کمتری جذب بدن خواهد شد. وقتی سایز معده کوچک میشود، اشتهای فرد نیز کاهش پیدا میکند و خیلی زود احساس سیر بودن میکند.
بایپس معده زمانی انجام میگیرد که رژیم غذایی و ورزش در کاهش وزن مناسب مؤثر نبوده است و چاقی برای فرد مشکلات فراوانی ایجاد کرده است.
خطرات اضافه وزن زیاد شامل:
- بیماری ریفلاکس معده (برگشت اسید معده به مری و ترش کردن)
- بیماری قلبی
- فشارخون بالا
- چربی خون بالا (کلسترول بالا)
- تنگ شدن راههای تنفسی
- دیابت نوع ۲ (مرض قند در بزرگسالی)
- ناباروری
- سکته مغزی
دلایل انجام
عمل بایپس معده و دیگر جراحیهای کاهش وزن در صورتی انجام میشود که:
- شاخص تودهی بدنی (بی.ام.آی) بدن ۴۰ یا بالاتر باشد (چاقی شدید).
- شاخص توده ی بدنی (بی.ام.آی) بدن بین ۳۵ تا ۴۰ باشد (چاقی).
- فرد بیماریهای شدیدی از جمله مرض قند (دیابت نوع ۲)، فشار خون بالا و یا قطع تنفس هنگام خواب داشته باشد (آپنه تنفسی).
عمل بایپس معده برای تمام کسانی که اضافه وزن بالایی دارند، مناسب نیست. برای اینکه تشخیص داده شود این عمل جراحی لازم است یا خیر، باید معاینات پزشکی مختلفی انجام شود.
باید بدانید که پس از جراحی سبک زندگی به طور کلی تغییر می کند و این جراحی بسیار پرهزینه است.
آمادگی قبل از مداخله
پیش از جراحی، لیستی از داروهای مصرفی، ویتامینها، مواد معدنی و یا مکملهای تغذیهای که بیمار مصرف میکند، تهیه و به پزشک داده شود. پزشک ممکن است محدودیتهایی را برای خوردن یا نوشیدن و یا مصرف برخی داروها برای بیمار اعمال کند.
اگر بیمار از داروهای رقیقکننده خون استفاده میکند، پیش از جراحی به پزشک اطلاع داده شود، زیرا این داروها در لخته شدن خون و خونریزی اثر میگذارند و ممکناست نیاز باشد تا مصرف آنها قطع شود.
عوارض احتمالی
همانند هر جراحی بزرگ دیگری، جراحی بایپس معده و دیگر جراحیهای کاهش وزن، خطرات احتمالی خود را دارند.
از جمله خطرات مرتبط با جراحیهای کاهش وزن که بلافاصله بعد از عمل ایجاد میشوند:
- خونریزی بیش از حد
- عفونت
- واکنشهای نامناسب بدن به داروهای بیهوشی
- لخته شدن خون در بدن
- مشکلات تنفسی
- نشت مواد غذایی از محل عمل
از مشکلات دیگر این عمل جراحی که درمدت زمان طولانیتری به وجود میآیند:
- انسداد روده: در این حالت فرد دچار درد شکم همرا با یبوست میشود.
- سندرم دامپینگ: این مشکل۲۰ دقیقه بعد از خوردن غذا اتفاق میافتد، که موجب درد شکم، اسهال، تهوع و استفراغ میشود. علت آن ورود چربی غذا به روده است. اگر رژیم غذایی بیمار رعایت نشود، با مصرف مقدار زیادی شیرینی و چربی این اتفاق خواهد افتاد.
- سنگ کیسه صفرا
- فتق ناحیه عمل
- کاهش قندخون
- سوءتغذیه: بعد از عمل جراحی، بیمار بخش عمدهای از مواد غذایی را دریافت نمیکند. به همین دلیل فرد دچار کمبود مواد غذایی شده که میتواند منجر به مشکلاتی از قبیل کمخونی و پوکی استخوان شود.
- زخم معده
- سوراخ شدن معده
- استفراغ
روش انجام
در این عمل جراحی که به صورت باز یا با استفاده از لاپاراسکوپی انجام میشود، پس از ایجاد یک برش روی شکم (جراحی باز) و یا ایجاد چند سوراخ روی شکم و با استفاده از لوله دوربیندار و ابزارهای جراحی (روش لاپاراسکوپی)، جراح قسمت بالایی معده را میبرد و آنرا از بقیهی معده جدا میکند. در نتیجه کیسهای به اندازهی یک گردو ایجاد میشود که مقدار کمی غذا در خود جای میدهد. سپس جراح قسمتی از رودهی باریک را هم میبرد و به کیسهی ایجاد شده از معده، پیوند میزند. غذا وارد این کیسهی کوچک معده شده و به طور مستقیم وارد رودهی کوچک دوخته شده به آن میشود. در این روش، غذا به طور مستقیم وارد بخش میانی رودهی باریک میشود.
نتایج قابل انتظار
بایپس معده میتواند باعث کاهش وزن طولانیمدت شود. میزان این کاهش وزن بستگی به نوع جراحی و تغییر در سبک زندگی خواهد داشت.
از دست دادن وزن ،پس از جراحی میتواند بسیاری از مشکلات بیمار را بهبود دهد، از جمله:
- آسم
- بازگشت اسید به مری (ریفلاکس)
- فشارخون بالا
- چربی خون بالا (کلسترول بالا)
- قطع تنفس در خواب (آپنه تنفسی)
- دیابت نوع ۲ (مرض قند بزرگسالان)
افراد با داشتن وزن کمتر راحتتر حرکت میکنند و کارهای روزانه خود را انجام میدهند.
در صورت بستری شدن در بیمارستان نکات زیر را رعایت نمائید.
- شب قبل از عمل استحمام کرده و ناحیه جراحی را کاملاٌ شیو کنید. این کار باعث کاهش احتمال عفونت میشود.
- در صورتی که بیماری خاصی دارید که تحت درمان میباشید، به پزشک وپرستار خود اطلاع دهید، زیرا ممکن است نیاز باشد داروهای شما قطع و داروهای جدید جایگزین شود.
- روز عمل کلیه اشیاءفلزی از جمله زیور آلات ،گیره سر، لنزو اعضاء مصنوعی خودرا خارج کنید و سپس لباس اتاق عمل خودرا بپوشید.
- بیحرکتی پس از عمل میتواند باعث رکود خون در پاها و افزایش احتمال عفونت ریهها گردد، لذا ورزشهای تنفسی و چرخش پا را که به شما آموزش داده میشود، را بلافاصله پس از عمل انجام دهید.
- نیازهای تغذیهای بر اساس توده عضلانی تعیین میشود و هر گونه کمبود تغذیهای قبل از عمل اصلاح میشود این کار امکان در دسترس قرار دادن پروتئین کافی جهت ترمیم بافت را فراهم میکند.
- برای جلوگیری از آسپیراسیون و استفراغ باید قبل از تجویز داروهای بیهوشی معده و روده تخلیه شود و همچنین برای جلوگیری از احتباس رودهای و … تخلیه مثانه انجام میشود.
- آزمایش خون، رادیوگرافیها و دیگر تستهای تشخیصی انجام میشود.
- جهت جلوگیری و کنترل عفونت آنتی بیوتیک پروفیلاکسی قبل از عمل تزریق میشود.
- محدود شدن مصرف چربی و مایعات حد اقل 8ساعت قبل از عمل که بسته به نوع عمل، خالی بودن معده و روده توسط پزشک تعیین میشود.
- نخوردن غذا و مایعات تا زمانی که پزشک دستور داده است.
- بعد از اجازه پزشک جهت شروع رژیم غذایی و پس از خارج شدن سوند معده ابتدا رژیم مایعات و ترجیحا مایعات سرد آغاز میشود.
- رژیم ابتدایی شما مایعات رقیق و به تدریج بر غلظت آن افزوده میشود.
- در بستر پاها را حرکت دهید، تا از لخته شدن خون در پاها پیشگیری شود. بهتر است هر چه زودتر از بستر خارج و راه بروید (افزایش فعالیت در روز اول عمل جراحی).
برای خروج از بستر، ابتدا مدتی در لبه تخت نشسته و پاها را آویزان نمائید، در صورت نداشتن سرگیجه، تاری دید و … با کمک تیم مراقبتی راه بروید.
نکاتی که لازم است پس از ترخیص از بیمارستان و بازگشت به منزل رعایت نمائید.
- در صورت داشتن درد، به پرستار اطلاع داده تا طبق تجویز پزشک اقدامات لازم جهت تسکین درد شما را انجام دهد.
- وضعیت تغذیه شما از طریق سرمتراپی تامین خواهد شد از دستکاری سرم و رابطها اجتناب کنید.
- داروها و آنتیبیوتیکها طبق تجویز پزشک در فواصل مشخص توسط پرستار برای شما استفاده میشود.
- نظافت بینی و شستشوی دهان را رعایت کنید.
- ترشحات معده تا حدود 12 ساعت اول بعد از عمل ممکن است کمیخونآلود باشد و کنترل ترشحات و ساکشن به عهده پرستار و پزشک میباشد.
- سوند معده به دستور پزشک خارج میشود از دستکاری آن اجتناب نمایید.
- پس از شروع رژیم در صورت نفخ شکم اطلاع دهید.
- هر گونه علائم کمآبی مانند تشنگی، خشکی مخاط و کاهش دفع ادرار را گزارش دهید.
- پانسمان و کنترل درن از نظر افزایش ترشحات و اطمینان از فعال بودن آن جهت خروج ترشحات توسط پرستار صورت میگیرد.
- غذا را به مقدار کم و در وعدههای متعدد ميل نماييد (پنج تا شش مرتبه در روز).
- غذا را آهسته ميل نماييد و آن را کاملاً بجويد تا بزاق به غذا اضافه گردد و بهتر هضم شود.
- از غذاهای خيلی داغ يا خيلی سرد، ادويهها (فلفل، زردچوبه، زعفران، زيره و …)، پياز و سير، قهوه، کاکائو، ترشیها، انواع نوشابهها (کوکاکولا و پپسی) پرهيز نماييد.
- از مصرف قندهای ساده خودداری شود (مثال: ژله،کیک، آبنبات، فرنی).
- رژیم غذایی این بیماران باید غنی از پروتئین و از لحاظ چربی متوسط باشد.
- ازخوردن و آشاميدن سه ساعت قبل از خواب اجتناب نماييد.
- از مصرف آب در طی غذا خوردن پرهيز نماييد.
- موقع صرف غذا وضعيت نيمه نشسته و پاها خميده باشد.
- حداقل نیم ساعت پس از هر وعده غذایی دراز بکشید.
- مايعات و آب را يک ساعت قبل از غذا و دو ساعت بعد از غذا ميتوانيد بنوشيد.
- سعی نماييد رژيم غذايی کم نمک داشته باشيد.
- موقع خواب سر را بالاتر نگه داريد تا از برگشت غذا جلوگيري شود.
- آروغ زدن سبب میشود هوای بلعيده شده در حين خوردن غذا را خارج نمايد لذا آروغ با دهان باز انجام دهيد و سعی نماييد غذا را سريع نخوريد.
- اگر بعد از خوردن مواد غذايی علائمی شامل احساس پری در زير ناحيه جناغ سينه، گرفتگی عضلات شکم، تهوع، صدا کردن رودهها و ميل به دفع اجابت مزاج ايجاد شود نگران نشويد بلکه برای رفع موارد فوق لازم است مقدار غذای خوراکی را کاهش و به دفعات مکرر ميل نماييد و رژيم مايعات مصرف نکنيد و غذاي مصرفی پرپروتئين و کم کربوهيدرات (مواد قندی، نشاستهای، نان، ماکارونی) باشد و بعد از خوردن غذا کمی استراحت نماييد و در صورت عدم کاهش مشکلات فوق به جراح معالج خود مراجعه نماييد.
- حبوبات (نخود، لوبيا، عدس و…) جزء مواد غذايی نفاخ است برای کاهش نفخ میتوانيد حبوبات را به مدت يک ساعت قبل از پختن خیس کنید.
- هر روز 30 مرتبه تنفس عميق بکشيد (مثلا داخل يک لوله شيشهای آبدار همراه با رابط فوت نماييد) و روزي چندين مرتبه حتماً سرفه کنيد.
- سعي کنيد از داروهاي نظیر ويتامين B12، اسيدفوليک و آهن طبق دستور جراح معالج خود مصرف نماييد چون اين عمل جراحي اختلال جذب در مورد فوق ايجاد مي نماييد. سعی کنيد ويتامين A ،C، آهن زياد مصرف کنيد.
- گاهی 30-5 دقيقه بعد از خوردن مواد غذايی علائمی نظير سرگيجه، رنگ پريدگی، تعريق، تپش قلب، اسهال، تهوع، غش ممکن است ايجاد شود که گهگاهی اين علائم 12-6 ماه بعد کاهش میيابد. لذا توصيه میشود برای کاهش اين عارضه غذا را کاملاً در دهان جويده و به مقدار کم ميل نماييد و بعد از خوردن غذا اندکی دراز بکشيد تا غذا در رودهها پخش شود.
مراجعه به پزشک
- تهوع، استفراغ مداوم، اسهال، نفخ یا اتساع شکم، از دست رفتن مداوم وزن، مدفوع چرب، درد و سوزش بالای معده که پس از غذا خوردن بدتر شود.
- سایر موارد نگران کننده و یا اورژانسی