مدیریت بیماری
فراموشی پیشانی گیجگاهی
بیماری فراموشی پیشانی گیجگاهی یک اصطلاح است که گروهی از بیماری‌های مربوط به اختلالات غیرمعمولی را پوشش می‌دهد. این اختلالات در درجه اول شامل قسمت‌های فرونتال (پیشانی) و تمپورال (گیجگاهی) مغز می‌باشند.
در بیماری فراموشی پیشانی گیجگاهی قسمتی از این لوب دچار تحلیل شده و کوچک می‌شود. علائم و نشانه‌های بیماری متفاوت است و بستگی به این دارد که بیماری کدام بخش از مغز را تحت تأثیر قرار داده است.
بعضی از افراد مبتلا به بیماری فراموشی پیشانی گیجگاهی تغییرات چشمگیر شخصیتی پیدا می‌کنند و از نظر اجتماعی به شخصیتی نامناسب، بی‌فکر و بی‌تفاوت تبدیل می‌شوند در حالی که بعضی دیگرازافراد مبتلا به این بیماری توانایی حرف زدن را از دست می‌دهند.
بیماری فراموشی پیشانی گیجگاهی اغلب به اشتباه بعنوان یک بیماری روحی یا آلزایمر تشخیص داده می‌شود. اما این بیماری در سنین کمتر از سن رایج برای ابتلا به آلزایمر اتفاق می‌افتد و در سنین بین 40 تا 70 سالگی بروز می‌کند.
علائم و نشانه‌ها
علائم و نشانه‌های این بیماری در افراد مختلف بسیار متفاوت است. محققان یک سری از علائم این بیماری را شناسایی کرده‌اند که بصورت دسته‌ای از علائم برای یک بیمار اتفاق می‌افتد. البته ممکن است چند دسته ازاین علائم برای یک بیمار اتفاق بیفتد.
علائم و نشانه‌های بیماری فراموشی پیشانی گیجگاهی به تدریج و با گذشت زمان بدتر می‌شود و در نهایت بیمار نیاز به مراقبت 24 ساعته دارد.
تغییرات رفتاری بیمار
رایج‌ترین علائم و نشانه‌های زوال عقل پیشانی گیجگاهی شامل تغییرات شدید در رفتار و شخصیت بیمار است که شامل موارد زیر می‌باشد:
- انجام حرکات نامناسبی که افزایش پیدا می‌کنند.
- ازدست دادن همدلی و سایر مهارت‌های فردی
- عدم قضاوت و جلوگیری از بروز احساسات
- بی‌احساسی
- رفتارهای تکراری وسواسی
- عدم رعایت بهداشت شخصی
- تغییرات در عادات غذا خوردن مانند پرخوری کردن
- عدم آگاهی از تغییرات تفکر و یا رفتاری
مشکلات گفتار و زبان
در بعضی از اشکال بیماری فراموشی پیشانی گیجگاهی بیمار دچار اختلالات گفتاری و یا حرف نزدن می‌شوند. آفازی (عدم قدرت تکلم) پیشرونده اولیه با افزایش مشکلات در استفاده از کلمات و فهم متن و یا شنیده‌ها همراه است.
برای مثال ممکن است این افراد در پیدا کردن کلمه مناسب در صحبت کردن و یا نام بردن اشیاء مشکل داشته باشند.
افراد مبتلا به نوع دیگری از این بیماری به نام دمانس (زوال عقل) سمنتیک قادر به رعایت دستور زبان صحیح و مناسب با گفتار خود نیستند. آن‌ها ممکن است در درک مطالب گفتاری و نوشتاری مشکل داشته باشند و یا قادر به یادآوری نام اشیاء نباشند.
همچنین افراد مبتلا به نوع دیگری از این بیماری به نام آفازی واجی (عدم قدرت درصداشناسی) به سختی کلمه مناسب برای نام بردن اشیاء را پیدا می‌کنند و به کندی صحبت می‌کنند. ممکن است این افراد مشکل حافظه نیز داشته باشند.
اختلالات حرکتی
گروه دیگری از فراموشی پیشانی گیجگاهی که نادراست شامل مشکلات حرکتی است که فرد بیمار نشانه‌هایی شبیه به کسانی که به بیماری پارکینسون مبتلا هستند، دارد.
علائم و نشانه‌های مربوط به مشکلات حرکتی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- رعشه
- سختی و خشکی
- اسپاسم‌های عضلانی
- هماهنگی ضعیف
- مشکل بلع
- ضعف عضلانی
علل شایع
در بیماری فراموشی پیشانی گیجگاهی قسمت‌های پیشانی (فرونتال) و گیجگاهی (تمپورال) مغز دچار تحلیل شده و کوچک می‌شود.
بیش از نیمی از افرادی که به بیماری فراموشی پیشانی گیجگاهی مبتلا می‌شوند هیچ سابقه خانوادگی از زوال عقل ندارند اما انواع جهش در ژن‌های مختلف با گروه‌های خاصی از فراموشی پیشانی گیجگاهی در ارتباط است.
در حال حاضر بیماری فراموشی پیشانی گیجگاهی به عنوان بیماری ساختار غیرطبیعی مغز شناخته شده است.
تشخیص
آزمایش خاصی برای تشخیص بیماری فراموشی پیشانی گیجگاهی وجود ندارد به همین دلیل پزشکان علاوه بر علل موجود به دنبال نشانه‌های ظاهری بیماری نیز می‌باشند.
- آزمایش خون
برای تشخیص اینکه آیا علائم موجود مربوط به بیماری‌های دیگر مانند بیماری کبدی یا کلیوی است یا خیر، پزشکان انجام آزمایش خون را تجویز می‌کنند.
- تست اعصاب و روان
گاهی پزشکان به بررسی مهارت‌های استدلالی و حافظه بیمار از طریق این تست می‌پردازند. این تست ممکن است چند ساعت طول بکشد. این روش برای تشخیص مراحل اولیه زوال عقل مؤثر است.
اسکن‌های مغزی
پزشکان با مشاهده تصاویر مغز متوجه هرگونه اختلال از قبیل مشاهده لخته خون، خونریزی یا تومور می‌شوند. این مشکلات باعث بروزعلائم و نشانه‌های زیر می‌شوند:
- ام آر آی
از امواج رادیویی ویک میدان مغناطیسی قوی برای ایجاد تصاویر دقیق از مغز استفاده می‌شود. درطول آن سر بیمار بر روی میز مخصوص بی‌حرکت قرار می‌گیرد. این آزمون بدون درد است اما افرادی که از قرار گرفتن درفضای بسته می‌ترسند ممکن است نسبت به آن واکنش نشان بدهند.
- سی تی اسکن
برای انجام این اسکن سر بیمار بر روی میزمخصوص بی‌حرکت قرار می‌گیرد. با عبوراشعه ایکس از زوایای مختلف از سر بیمار تصاویر مقطعی یا برشی از مغز گرفته می‌شود. این روش بدون درد است و حدود 20 دقیقه طول می‌کشد.
- توموگرافی گسیل پوزیترون (PET)
دراین روش دوزپایینی از مواد رادیواکتیو به ورید تزریق می‌شود. این کار به مشاهده تصویر مغز کمک می‌کند. مشاهده مغز در تشخیص اختلالات مؤثر است.
درمان
درمان دارویی با بعضی از داروهای ضد افسردگی و روان پریشی و داروهای مهارکننده‌های باز جذب سروتونین در مدیریت علائم مختلف بیماری موثر است.
افرادی که دچار مشکلات گفتاری می‌شوند می‌توانند از روش گفتاردرمانی برای یادگیری راهکارهای جایگزین برای برقراری ارتباط با افراد استفاده کنند.
سبک زندگی
بیمار در هنگام پیشرفت بیماری برای کمک به انجام فعالیت‌های روزانه و حفظ امنیت و سلامتی، نیاز به مراقب و پرستاردارد. ممکن است پزشک درمورد تغییراتی که لازم است در شیوه زندگی بیمار بوجود بیاید با شما صحبت کند.
انجام ورزش‌های قلبی – عروقی به بهبود خلق و خو و مهارت‌های فکری بیمار کمک می‌کند.
همچنین بر طبق تحقیقات انجام شده آروماتراپی، موسیقی‌درمانی و نگهداری از حیوانات خانگی ممکن است برای درمان افراد مبتلا به زوال عقل مفید باشد.
برای کاهش میزان آسیب دیدگی بیمار درخانه، بهتر است وسایل اضافی و آسیب‌زا از سرراه او جمع شود. در برخی از موارد مراقب می‌تواند مشکلات رفتاری افراد مبتلا به زوال عقل تعامل را کاهش دهد.
این موارد عبارتند از:
- اجتناب از حوادث و یا فعالیت‌هایی که باعث بروز رفتار نامناسب می‌شود.
- پیش‌بینی و برطرف کردن سریع نیازهای بیمار
- حفظ آرامش محیط
- حفظ ساختارهای لازم
- ساده‌سازی وظایف روزانه
