مدیریت بیماری
درمان شکستگی با گچ اسپایکا
گچ اسپایکا نوعی قالب گچی است که دور تا دور تنه و سینه و هر دو ران بیمار گرفته می‌شود تمام اندام تحتانی شکسته شده تا نوك انگشت در گچ گذاشته می‌شود و اندام تحتانی طرف سالم تا بالاي زانو گچ گرفته می‌شود. این گچ بسته به سن بچه بین 3 تا 6 هفته باقی‌مانده و سپس خارج می‌شود.
دلایل استفاده از این نوع گچ
گچ اسپایکا در موارد زیر به کار می‌رود:
- درمان دررفتگی مادرزادی سر استخوان ران
- درمان شکستگی‌های ران کودکان که معمولا به علت تصادف اتومبیل و یا سقوط از بلندی است. در نوزادان ممکن است شکستگی ران به دنبال یک زایمان سخت ایجاد شود. در مواردی که شکستگی تنه ران همراه با جابجایی باشد اگر سن بچه زیر 5 سالگی باشد ابتدا شکستگی در اتاق عمل و با کمک بی‌هوشی عمومی جا اندازی شده و سپس گچ اسپایکا گرفته می‌شود اگر شکستگی استخوان ران جابجایی نداشته باشد نیازی به انتقال بیمار به اتاق عمل نبوده و گچ اسپایکا گرفته می‌شود.
اقدامات قبل از روش
- شب قبل از عمل، شام سوپ به کودک داده شود و از نیمه شب ناشتا باشد.
- در صورتی که کودک شما بیماری خاصی دارد که تحت درمان می‌باشد، به پزشک و پرستار خود اطلاع دهید، زیرا ممکن است نیاز باشد داروهای کودک قطع و داروهای جدید جایگزین شود.
- روز عمل کلیه اشیاء فلزی، گیره سر و اعضاء مصنوعی کودک را خارج سپس لباس اتاق عمل را به او بپوشانید.
- قبل از عمل آزمایشات خون و عکس رادیوگرافی از کودک گرفته خواهد شد.
- سرم‌های تزریقی حاوی الکترولیت می‌باشند و تا حدودی نیازهای تغذیه‌ای کودک شما را بر آورده می‌کنند.
- در مواردی که شکستگی همراه با جابجایی باشد اگر سن بچه زیر 5 سالگی باشد ابتدا شکستگی در اتاق عمل، جا اندازی شده و سپس گچ گرفته می‌شود.
عوارض احتمالی
به دنبال استفاده از گچ اسپایکا عوارض زیر ممکن است در فرد بروز نماید:
- سندرم کمپارتمان یا اختلال در خون‌رسانی بافتی
- زخم فشاری
- جوش نخوردن یا دیر جوش خوردگی
در صورت بستری شدن در بیمارستان نکات زیر را رعایت نمائید.
- پس از عمل بايد تا حداقل 6 ساعت ناشتا باشد و سپس طبق دستور پزشك رژيم غذايی با مايعات، شیرمادر و آب میوه را تازه شروع کنید.
- در چند روز پس از عمل و با شروع حركات دودی روده‌ها و دفع گاز، مصرف رژيم غذايی با فيبر زياد و مايعات می‌تواند سيستم گوارشی را تحريك و از ايجاد يبوست و نفخ جلوگيری كرده و به بهبود اشتها كمك کند.
- کودک بايد به آرامی از اين پهلو به آن پهلو شود و جهت حمايت از بالش استفاده کنید و در هنگام تغيير وضعيت دادن، اتصال ران‌ها نبايد برای كمك به حركت مورد استفاده قرار گيرد زيرا ممكن است ميله بشكند و سبب ایجاد گسيختگی در گچ گردد.
- کودک را تشویق به خم کردن زانو و بازی با مچ پا وانگشتان کنید.
- از آلودگی گچ با ادرار و مدفوع کودک جلوگیری شود.
- دردی كه با قرار دادن اندام بالاتر از سطح قلب و مصرف مسكن كنترل نمی‌شود (احتمال اختلال در خون‌رسانی بافتی يا سندرم كمپارتمان) گزارش كنید.
- طی خشك شدن نبايد زير سر و شانه بالش قرار دهید زيرا باعث فشار به قفسه صدری می‌شود.
- بهترین روش جهت جلوگيري از ترك خوردن و ناصاف شدن، تا خشك شدن كامل بهتر است كودك روی تشك سفت بخوابد.
- جهت سریع‌تر خشک شدن گچ قرار دادن قسمت گچ گرفته در معرض هوای آزاد می‌باشد.
- هر 2 ساعت یکبار برای حذف فشار و خشک شدن گچ، کودک را تغییر وضعیت دهید.
- جهت جلوگیری از آلودگی گچ با ادرار و مدفوع، قبل از هر بار دفع يك پلاستيك خشك و تميز زير محل مخصوص دفع قالب گچی قرار دهيد و لبه‌های آن را به طرف بيرون برگردانيد.
- پوست در تماس با لبه گچ را روزانه از نظر زخم بررسی كرده و با انگشتان ماساژ دهيد.
- احساس حبس شدن در فضاي تنگ و بسته باعث اضطراب كودك می‌شود كه با حمايت می‌توانید به او آرامش دهید.
- در صورت وجود ورم عضو را بالاتر از سطح قلب قرار دهيد.
- قرار دادن در وضعیت پهلو جهت درناژ وضعیتی مجاری تنفسی موثر می‌باشد.
- زمان خوابیدن کودک به دمر، بالش سبک زیر سر او قرار دهید و پاها از بدنه تخت آویزان کنید.
- ممكن است كودك دچار كندشدن حركات گوارشی، تهوع و استفراغ شود كه بايد به پرستار اطلاع دهید.
- در صورت داشتن درد، به پرستار اطلاع داده تا طبق تجویز پزشک اقدامات لازم جهت تسکین درد را انجام دهد.
- درد شديدی را كه با مسکن وروش های آرام سازی و … درمان نشد به پرستار اطلاع دهید.
- داروها طبق دستور پزشک در فواصل و زمان معین توسط پرستار تجویز می‌شود.
نکاتی که لازم است پس از ترخیص از بیمارستان و بازگشت به منزل رعایت نمائید.
- بهتر است به کودک روزانه 6 وعده غذای كم حجم داده شود تا از فشارها و كرامپ‌های شكمی پيشگيری کنید.
- مصرف مايعات كافی و رژيم‌های پرفيبر به همراه ميوه‌جات و سبزيجات از يبوست جلوگيری و در بهبود عملكرد مثانه و روده‌ها موثر است.
- کودک بايد به آرامی از اين پهلو به آن پهلو شود و جهت حمايت از بالش استفاده کنید و در هنگام تغيير وضعيت دادن، اتصال ران‌ها نبايد برای كمك به حركت مورد استفاده قرار گيرد زيرا ممكن است ميله بشكند و سبب گسيختگی در گچ كند.
- بعد از خروج گچ بيمار نياز به هيچ گونه فيزيوتراپی ندارد.
- نبايد مانع راه رفتن کودک يا برعكس تشويق وی به راه رفتن شوید. پس از برداشتن گچ، فعاليت‌های عضو و اعمال وزن روی آن را به تدریج شروع كنيد و هر موقع كه بچه خودش احساس كرد كه توانايی راه رفتن دارد بلند شده و راه برود.
- كودك تا چند هفته و يا حتی تا چند ماه ممكن است موقع راه رفتن كمی لنگش داشته باشد. نبايد از اين موضوع نگران شوید. لنگیدن بيمار به تدريج خوب می‌شود.
- کودک را تشویق کنید تا زانوهای خود را خم و راست كند. بچه تا مدتی برای راه رفتن از دو عصای زير بغل استفاده كند ولی پس از گذشت 1-3 هفته برحسب شدت شكستگی و سن بچه معمولاً می‌تواند بدون عصا راه برود.
- محل زخم جراحی را بايد تميز و خشك نگه دارید و معمولاً گچ پس از 3 الی 6 هفته برداشته می‌شود.
- در صورتی كه بيمار با روش جراحی درمان شده، پانسمان زخم معمولاً تا يك هفته انجام شده و بخيه‌ها بعد از ده روز خارج می‌شوند. پانسمان را به روش استريل و در فاصله زمانی توصيه شده از طرف پزشك، تعويض کنید.
- در صورتي كه گچ از ناحيه‌ای ترك برداشت بايد برای ترميم آن به پزشك مراجعه کنید.
- بايد مراقب باشید تا لبه‌های گچ در پشت كمر بچه، پوست وی را زخمی نكند بدين منظور وقتی بچه در حالت درازكش به پشت است بايد يك پتوی چند لا شده زير ساق‌های بيمار گذاشته شود تا كمی بالاتر آمده و بدين ترتيب فاصله لبه پشتی گچ از پشت تنه كم شود.
- بايد بين لبه گچ و پوست بچه پنبه يا پارچه نخی نرم گذاشت تا پوست بچه اذيت نشود پوست در تماس با لبه گچ را روزانه از نظر زخم بررسی كرده و با انگشتان ماساژ دهيد.
- جهت جلوگيری از آلودگی گچ با ادرار و مدفوع قبل از هر بار دفع، پلاستيك خشك و تميز زير محل مخصوص قالب گچی قرار دهيد و لبه هاي آن را به طرف بيرون برگردانيد.
- احساس حبس شدن در فضاي تنگ و بسته باعث اضطراب كودك می‌شود كه با حمايت می‌توانید به او آرامش دهید.
- به دليل وجود سلول‌های پوستی مرده، پوست خشك و پوسته پوسته است و سريعاً زخم می‌شود پس آن را نخارانيد، پوست به آرامی شسته و با محلول‌های نرم كننده مرطوب كنيد.
- در روش گچ‌گيری اسپايكا ممكن است والدين كودك در عكس ران بچه متوجه شوند كه استخوان‌ها درست جا نيفتاده و در كنار هم قرار نگرفته‌اند. اين مسئله طبيعی بوده و نبايد نگران شوید. روي هم افتادن دو قطعه شكسته شده تا حدود دو سانتي‌متر و حتی كمی كج جوش خوردن قطعات شكسته شده مانعی نداشته و در آينده مشكلی برای بيمار ايجاد نمی‌كند.
- كج جوش خوردن ران به تدريج و با گذشت چند ماه تا چند سال خود بخود برطرف و بوسيله بدن تصحيح می‌شود.
- كوتاهی بوجود آمده هم بعد از گذشت چند ماه تا چند سال به علت رشد بيشتر استخوان ران شكسته شده نسبت به استخوان طرف مقابل، به وسيله خود بدن تصحيح می‌شود.
- در صورتی كه كوتاهی و كج بودن قطعات از حدی بيشتر باشد پزشك آن را اصلاح می‌كند. در اين مورد تشخيص حد قابل قبول با پزشك معالج است.
- جهت تامين سلامت پوست بايد مكرراً وضعيت پوست را در نقاط فشاری (پاشنه، خاجی، شانه‌ها و …) كنترل كنيد.
- داروهای تجويز شده از طرف پزشك معالج (آنتی بيوتيك‌ها ضد دردها، ضد التهاب و …) بايد در فاصله زمانی معين مصرف گردد.
- جهت تسكين درد در چند روز اول بعد از عمل جراحی از ضد دردهای خوراكی تجويز شده استفاده كنيد و در صورت درد غيرقابل كنترل به پزشك معالج مراجعه كنيد.
زمان مراجعه بعدی
- در صورت وجود هرگونه قرمزی، تورم، حساسيت و يا ترشح چركی از محل زخم و يا بروز تب، درد شدید و شکستگی گچ و بی‌قراری کودک سريعاً به پزشك معالج و مراکز درمانی مراجعه كنيد.
