مدیریت بیماری
ازوفاژکتومی
ازوفاژکتومی یک روش درمانی برای سرطان پیشرفته مری است و در مواردی که در بیماری بارت مری، سلولهای زیر پوستی ایجاد شده است، به کار میرود. مری بارت بیماری ناشی از سوزش در بافت پوشش مری (لوله غذایی) است که در آن بافت پوششی مری تغییر کرده و به بافتی مشابه بافت پوششی روده تبدیل میشود. مری بارت زمانی رخ میدهد که سلولهای بافت پوششی مری در اثر تماس زیاد از حد با اسید معده آسیب ببینند. در واقع ازوفاژکتومی یک روش جراحی برای برداشتن مری و سپس بازسازی کردن آن با بخشی از اندام دیگر (معمولاً معده) است.
دلایل انجام
عمل ازوفاژکتومی یکی روش جراحی مهم برای سرطان مری است. این عمل به منظور برداشتن بافت سرطانی یا برطرف کردن علائم سرطان مری به کار میرود.
در طول عمل ازوفاژکتومی، جراح از طریق ایجاد شکاف در قفسهسینه یا شکم و یا هردو، بخشی از مری و یا تمام آن را (برداشت کامل مری) برمیدارد. مری با اندام دیگری (عموماً معده و یا در مواردی روده کوچک) جایگزین میشود.
در برخی شرایط، عمل ازوفاژکتومی از طریق جراحی کمتهاجمی (لاپاراسکوپی یا به کمک یک دستگاه خودکار) انجام میشود. زمانی که شرایط بیمار مناسب باشد، این روشها در ازوفاژکتومی از طریق ایجاد چندین شکاف کوچک انجام میگیرند و درد کمتر و دوره بهبودی سریعتری را خواهند داشت.
عوارض احتمالی
ازوفاژکتومی ممکن است عوارضی را به دنبال داشته باشد. عوارض بعد از عمل مری، عبارتند از:
- خونریزی
- سرفه
- نشت محتویات از محل اتصال بین مری و معده
- رفلاکس صفرا یا اسید معده
- تغییر صدا
- عواقب تنفسی مانند نومونیا
- مشکل در بلع (دیسفاژی)
آمادگی قبل از مداخله
قبل از عمل ازوفاژکتومی، پزشک و تیم جراحی در مورد انتظارات بیمار قبل، در طول و بعد از جراحی و البته عوارض احتمالی آن با وی صحبت میکنند.
پزشک در مورد نگرانیهای احتمالی بیمار در مورد عمل ازوفاژکتومی با او صحبت میکند. اگر بیمار سیگار بکشد، پزشک توصیه به ترک آن دارد و برنامهای را برای ترک سیگار پیشنهاد میدهد، چرا که سیگار کشیدن خطر بروز عواقب بعد از عمل ازوفاژکتومی را افزایش میدهد.
پزشک ممکن است دستورالعملهایی را برای بهبودی بعد از عمل توصیه کند.
بیمار باید در موارد زیر با پزشک مشورت کند:
- زمانی که داروهایی را به طور منظم مصرف میکند و در مورد این که آیا میتواند داروها را قبل از عمل ازوفاژکتومی مصرف کند، از پزشک سؤال میکند.
- زمانی که باید خوردن و آشامیدن را از شب قبل از جراحی قطع کند.
بهتر است بیمار مدارک و وسایلی را در بیمارستان به همراه داشته باشد:
- لیستی از داروهای مصرفی
- وسایل شخصی مانند شانه، عینک یا سمعک
- لباس آزاد و راحت
- نسخه مورد نظر
- مواردی که ممکن است به آرامش بیمار کمک کند مانند وسیلهای برای گوش دادن به موسیقی یا کتاب خواندن
یک جنبه مهم در عمل ازوفاژکتومی تعیین روش مناسب جراحی برای بیمار است. برای تصمیمگیری در این مورد، پزشک متخصص از روشهای تصویربرداری مانند سی.تی.اسکن، تصویربرداری ام.آر.آی و توموگرافی پوزیشن امیشن و همچنین سونوگرافی آندوسکوپیک و نمونهبرداری به کمک سوزن نازک در آندوسکوپی استفاده میکند.
آزمایشهای پزشکی قبل از جراحی به منظور بررسی شرایطی که ممکن است برای جراحی مشکلساز باشند، انجام میشوند.
پزشک ممکن است قبل از جراحی ازوفاژکتومی، انجام شیمیدرمانی یا پرتودرمانی یا هر دو را به بیمار توصیه کند.
روش انجام
ازوفاژکتومی شامل برداشتن قسمتی یا بخش عمدهی مری، بخش بالایی معده و غدد لنفاوی مجاور آن در صورت ابتلا به سرطان، میشود. اینکه چه مقدار از مری و معده برداشته شود، به شدت سرطان و محل آن بستگی دارد. در برخی شرایط ممکن است بخشی از روده بالا رفته و به مری متصل شود.
پزشک با توجه به شرایط بیمار، یکی از روشهای جراحی زیر را انتخاب میکند:
- ازوفاژکتومی باز
در این روش، یک یا چند برش بزرگ در گردن، قفسهی سینه یا شکم ایجاد میشود. جراح ممکن است از روشی استفاده کند که در آن مری را از طریق برشهای ایجاد شده در شکم یا قفسهی سینه خارج کند و یا از روشی استفاده کند که در آن مری از طریق شکم یا گردن خارج میشود.
- ازوفاژکتومی با حداقل تهاجم
در این روش، مری با ایجاد چندین برش کوچک در شکم (لاپاروسکوپی) یا قفسهی سینه (توراکوسکوپی) انجام میشود. در طی این روش جراحی، جراح ابزارها و یک دوربین را از طریق برشهایی وارد بدن میکند تا با دیدن داخل بدن، بدون برش عضلات یا شکستن دندهها، عمل را انجام دهد.
نتایج قابل انتظار
کیفیت زندگی در بیشتر بیماران بعد از جراحی ازوفاژکتومی، بهبود یافته است اما برخی از علائم ممکن است همچنان ادامه داشته باشند. پزشک به بیمار توصیه میکند که مراقبتهای پیشگیرانه را به منظور جلوگیری از عواقب بعد از جراحی و کمک به تعدیل شیوه زندگی، داشته باشد.
مراقبتهای پیشگیرانه شامل:
- درمان ریه یا احیای ریه به منظور پیشگیری از مشکلات تنفسی
- کنترل درد ناشی از سوزش سر دل و مشکلات مربوط به بلع
- مکملهای تغذیهای به منظور کنترل کاهش وزن
نکاتی که لازم است پس از ترخیص از بیمارستان و بازگشت به منزل رعایت نمائید.
- در مورد رژیم غذایی مناسب خود و مواد غذایی مجاز، با پزشک خود مشورت کنید.
- در روزهای اول بیشتر از مایعات و غذاهای نرم و آبکی مانند سوپ استفاده کنید.
- از مصرف مواد غذایی نفاخ مانند حبوبات و سبزیجاتی مانند بروکلی، ذرت، کاهو و … خودداری کنید.
- از مصرف مواد غذایی پرادویه و غذاهایی که هضم سخت تری دارند، اجتناب کنید.
- غذار را به آرامی و به طور کامل بجوید.
- وعدههای غذایی را به قسمت های کوچک تقسیم کنید.
- از مصرف بیش از حد غذا اجتناب کنید.
- حداقل 2 تا 3 ساعت بعد از مصرف غذا، از خوابیدن اجتناب کنید.
- از مصرف مواد غذایی و نوشیدنی های خیلی داغ یا خیلی سرد اجتناب کنید.
- از نوشیدن آب زیاد بین غذا اجتناب کنید.
- سعی کنید نوشیدنیها را در حالت نشسته مصرف کنید.
- از مصرف نوشیدنیهای الکلی اجتناب کنید.
- از استرس و فشارهای عصبی دوری کنید.
- لباسهای گشاد و راحت بپوشید.
- محل برش جراحی را تا یک هفته پس از جراحی روزانه به منظور جلوگیری از بروز عفونت، بررسی کنید.
- تا سه هفته پس از جراحی از رانندگی کردن اجتناب کنید.
- از انجام فعالیتهای شدید تا چند ماه پس از جراحی اجتناب کنید.
- در مورد برقراری رابطه جنسی با پزشک خود مشورت کنید.
- از استعمال سیگار و سایر دخانیات یا قرار گرفتن در معرض دود اجتناب کنید.
- داروهای تجویز شده توسط پزشک را به طور منظم و دقیق مصرف کنید.
- درصورتیکه با خوردن یک دارو درد و سوزش در مری ایجاد شود، حتماً به پزشک اطلاع داده شود تا داروی دیگری تجویز نماید و یا بهجای قرص از شربت استفاده شود.
- با داروهای خوراکی مثل قرصها حتماً به اندازه کافی آب مصرف کنید. اگر بیماری کلیوی دارید، درمورد مصرف آب با پزشک مشورت کنید.
- از مصرف خودسرانهی دارو و مکمل اجتناب کنید.
- جلسات ملاقات با پزشک را دنبال کنید.
در صورت مشاهده موارد زیر به بیمارستان و یا پزشک مراجعه کنید
- تنگی نفس
- تب بالا
- درد و التهاب پیشرونده
- مدفوع سیاه
- اسهالی که بهتر نشود.
- ضعف شدید
- بروز علائم عفونت در محل جراحی مانند قرمزی، ترشح چرک، بوی بد و …
- درد شکمی شدید
- به دلیل اختلال در بلع، دچار مشکل در تغذیه شدهاید.
- سایر موارد نگران کننده و یا اورژانسی