مدیریت بیماری
جراحی صرع
در صورتی که دارودرمانی نتواند تشنج (صرع مقاوم به دارو) را کنترل کند، عمل جراحی صرع می‌تواند یک انتخاب برای درمان باشد. هدف جراحی صرع از بین بردن تشنج یا کاهش شدت آن با استفاده از دارو یا بدون استفاده از آن است.
کنترل ناقص صرع می‌تواند منجر به بروز مشکلات و خطراتی شود، ازجمله موارد زیر نمونه‌هایی از آن است:
- آسیب‌های جسمی در طول تشنج
- غرق شدن، اگر تشنج در حمام یا در شنا رخ دهد.
- افسردگی و اضطراب
- ضعف حافظه و دیگر مهارت‌های مرتبط با تفکر
- تأخیر رشد در کودکان
دلایل انجام
- تشنج‌هایی که با دارو نیز غیرقابل کنترل (غیرقابل تحمل) هستند.
- تشنج‌های کانونی که همیشه در یک ناحیه از مغز شروع می‌شوند.
- تشنجی که به طور قابل توجهی کیفیت زندگی بیمار را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
- تشنج ناشی از یک ضایعه از قبیل بافت اسکار (جای زخم در مغز)، تومور مغزی، بیماری‌های مادرزادی جنینی
- انتشار تشنج در کل مغز
اکثر کارشناسان توصیه می‌کنند که اگر یک بیمار پس از مصرف ۲ یا ۳ داروی مختلف، همچنان دچار تشنج شود، باید برای بیمار یک برنامه کامل درمان صرع را در نظر گرفت. احتمال درمان تشنج پس از استفاده ناموفق از 3 داروی متفاوت، بسیار اندک است. تیم درمان‌کننده بیماری صرع مقاوم، معمولاً از متخصصان بیماری صرع (متخصص مغز و اعصاب دارای تخصص در بیماری صرع)، جراحان مغز و اعصاب، متخصص اعصاب و روان، پرستاران بخش صرع و کارشناسان نوار مغزی تشکیل شده‌اند.
عوارض احتمالی
هیچ جراحی بدون خطر نیست. عوارض عمومی در هر جراحی شامل خونریزی، عفونت، لخته شدن خون و واکنش بدن به بی‌هوشی است. مشکلات این نوع جراحی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- سکته مغزی
- تشنج
- ورم مغز، که ممکن است نیاز به باز کردن مجدد سر باشد.
- آسیب عصبی، که ممکن است موجب فلج ماهیچه یا ضعف شود.
- نشت مایع مغزی- نخاعی، که ممکن است نیاز به درمان داشته باشد.
- از دست دادن توانایی‌های ذهنی
- آسیب دائمی به مغز همراه با معلولیت
- مشکلات حافظه و زبان و دوبینی پس از باز کردن قسمت کناری جمجمه
- افزایش تعداد تشنج‌ها پس از برداشتن قسمتی از مغز
- کاهش بینایی
- فلج یک‌طرفه
آمادگی قبل از مداخله
برای جلوگیری از عفونت، موهای بیمار باید کوتاه و یا تراشیده شود. در طول عمل جراحی، تزریق مایعات، داروهای بی‌هوشی و داروهای دیگر از طریق رگ بیمار انجام می‌شود.
صبح روز عمل:
- بیمار باید از صابون‌های ضد باکتری در هنگام دوش گرفتن استفاده کند. لباس تمیز، سبک و راحت بپوشد.
- کفش‌های بدون پاشنه که پشت آن‌ها بسته است، بپوشد.
- اگر در صبح روز عمل باید داروی خاصی مصرف کند، همراه با آن کمی آب بنوشد.
- آرایش خود را پاک‌کند و گیره‌های مو، لنز، ناخن مصنوعی و غیره همراه نداشته باشد.
- اقلام ارزشمند و جواهرات همراه نداشته باشد.
- فهرستی از داروهای مصرفی خود (داروهای با نسخه، بدون نسخه و مکمل‌های گیاهی) را همراه با مقدار مصرف و زمان مصرف همراه بیاورد.
- فهرستی از نوع حساسیت خود به انواع داروها و غذاها را همراه داشته باشد.
- داروهای ضدتشنج خود را همراه خود بیاورد.
روش انجام
ضربان قلب، فشارخون و میزان اکسیژن خون در طول عمل جراحی کنترل می‌شود. صفحه نمایش نوار مغزی نیز امواج مغزی بیمار را در طول عمل جراحی ضبط می‌کند تا بتواند روی بخشی از مغز بیمار که تشنج از آنجا آغاز می‌شود، متمرکز شود.
جراحی صرع معمولاً تحت بی‌هوشی عمومی انجام می‌شود و بیمار در طول عمل بی‌هوش خواهد بود. در شرایط خاص، جراح ممکن است بیمار را در طول عمل به هوش بیاورد تا به تیم پزشکی در تشخیص محل دقیق مغز که مربوط به کنترل تکلم و حرکت است، کمک کند. در چنین مواردی، برای کنترل درد از آرام‌بخش استفاده می‌شود.
جراح بر اساس نوع عمل یک پنجره نسبتاً کوچک با برش در جمجمه ایجاد می‌کند. بعد از عمل جراحی استخوان برداشته شده‌ی جمجمه در جای خود قرار می‌گیرد.
در صورت بستری شدن در بیمارستان نکات زیر را رعایت نمائید:
- پس از عمل و زمانی که بیمار به‌هوش آمد باید برای مراقبت دقیق، در اتاق بهبودی (ریکاوری) قرار بگیرد. ممکن است بعد از جراحی بیمار را در بخش مراقبت‌های ویژه بستری کنند. کل زمانی که نیاز است تا پس از جراحی بیمار در بیمارستان بستری شود حدود سه یا چهار روز است.
- وقتی بیمار به هوش می‌آید، سر بیمار متورم و دردناک خواهد بود. اکثر افراد حداقل برای چند روز اول پس از عمل و برای کاهش درد، خواب‌آور مصرف می‌کنند. کیسه یخ هم برای تسکین درد بیمار کمک کننده است. ورم و درد ناشی از عمل در طی چند هفته برطرف می‌شود.
نکاتی که لازم است پس از ترخیص از بیمارستان و بازگشت به منزل رعایت نمائید.
- پس از جراحی تا زمانی که پزشک مشخص می‌کند رانندگی و نشستن برای مدت طولانی ممنوع است.
- از بلند کردن اجسام سنگین‌تر از 3 کیلوگرم و بغل کردن کودکان خودداری شود.
- کارهای منزل مانند باغبانی، تمیزکردن منزل، اتوکردن و تخلیه ماشین ظرف‌شویی یا خشک‌کن با اجازه پزشک انجام شود.
- نوشیدنی‌های الکلی مصرف نشود.
- به‌تدریج باید فعالیت‌های روزمره شروع شود.
- یک برنامه ورزشی برای شروع، مانند کشش آرام گردن و پشت مناسب است.
- پیاده‌روی فعالیت مناسبی است. ابتدا با پیاده‌روی مسیرهای کوتاه و به‌تدریج مسافت بیشتر انجام شود. برای انجام ورزش‌های دیگر حتماً با پزشک مشورت شود.
- بیمار باید برای حدود یک تا سه ماه پس از عمل استراحت کند.
- فیزیوتراپی طبق دستور پزشک انجام می‌شود.
