مدیریت بیماری
آندوسکوپی
آندوسکوپی روشی است که در آن پزشک برای مشاهده عملکرد اندامهای داخلی و عروق بدن، از ابزار مخصوصی به نام آندوسکوپ استفاده میکند. آندوسکوپی به پزشک این امکان را میدهد تا بدون ایجاد برشهای بزرگ، مشکلات موجود در بدن را ببینند.
آندوسکوپ یک لوله بلند، نازک و انعطافپذیر است که در انتها دارای منبع نور و دوربین میباشد و تصاویر داخل بدن را به نمایشگر منتقل میکند. آندوسکوپ را میتوان از طریق یک مجرای طبیعی مانند دهان و پایین گلو یا از طریق مقعد وارد بدن کرد. علاوه بر آن، ممکن است در شرایط خاص از طریق برش كوچك ایجاد شده در پوست هنگام عمل جراحی، به بدن وارد شود.
آندوسکوپیها انواع مختلفی دارند و بر اساس قسمتی از بدن که مورد بررسی قرار میگیرند، طبقهبندی میشوند.
دلایل انجام
از آندوسکوپی میتوان برای بررسی علائم غیرطبیعی و کمک به انجام انواع خاصی از جراحی استفاده کرد. همچنین از این روش میتوان برای تهیه نمونههای بافتی (بیوپسی) استفاده کرد.
پزشک ممکن است برای بررسی علائم زیر، آندوسکوپی را توصیه کند:
- استفراغ خونی
- اسهال مداوم
- خون در مدفوع
- درد مداوم شکم
- اختلال در بلع (دیسفاژی)
- کاهش وزن غیر قابل توضیح
- حالت تهوع و استفراغ مداوم
- درد قفسه سینه که به دلیل شرایط قلبی ایجاد نمیشود.
عوارض احتمالی
آندوسکوپی معمولاً یک روش مطمن است و عوارض جدی بسیار کمی دارد. عوارض احتمالی آندوسکوپی شامل موارد زیر است:
- عفونت
در قسمتی از بدن که آندوسکوپ در آن قرار گرفته است احتمال دارد عفونت ایجاد شود که در این صورت نياز به درمان با آنتي بيوتيكها داشته باشد.
- سوراخ شدن یا پارگی اندام، یا خونریزی بیش از حد
ممکن است در این صورت فرد نیاز به عمل جراحی برای ترمیم بافت یا اندام آسیب دیده داشته باشید. حتی امکان دارد تزریق خون لازم شود.
آرامبخش یا داروهای بیحسی استفاده شده در آندوسکوپی معمولاً بیخطر است، اما گاهی اوقات میتواند عوارضی ایجاد کند، از جمله:
- مشکلات تنفسی
- احساس بیمار بودن
- احساس سوزش در محل تزریق
- ضربان قلب نامنظم یا فشارخون پایین
- پنومونی آسپیراسیون (بزاق یا ذرات كوچك غذا که وارد ریهها شده و باعث عفونت میشوند).
در صورت بروز علائم زیر پس از آندوسکوپی با پزشک خود تماس بگیرید:
- قرمزی، درد یا التهاب
- ترشح مایعات یا چرک
- درجه حرارت بالا (تب) از 38 درجه یا بالاتر
- تنگی نفس
- استفراغ خونی
- درد قفسه سینه
- درد شدید و مداوم شکم
- مدفوع سیاه یا خیلی تیره
- سایر موارد نگران کننده یا اورژانسی
آمادگی پیش از مداخله
پزشک علائم و سوابق پزشکی بیمار را بررسی کرده و معاینه جسمی را انجام میدهد و احتمالاً قبل از انجام آندوسکوپی، آزمایش خون را تجویز میکند. با استفاده از این آزمایشات پزشک میتواند درک دقیقتری درباره علت احتمالی بروز علائم داشته باشد.
بسته به نوع آندوسکوپی و محل مورد بررسی، ممکن است از بیمار خواسته شود که حداقل 6 ساعت قبل از انجام آندوسکوپی از خوردن و آشامیدن خودداری کند. چون برای انجام معاینه مطمئن و کامل، معده باید خالی باشد.
اکثر انواع آندوسکوپی نیاز دارند که فرد 12 ساعت قبل از عمل، از خوردن غذاهای جامد پرهیز کند. استفاده از برخی مایعات شفاف مانند آب یا آبمیوه تا دو ساعت قبل از عمل مجاز است.
اگر پزشک كولونوسكوپی یا سیگموئیدوسكوپی برای بررسی روده بزرگ و قسمت تحتانی روده را تجویز کرده باشد، احتمال دارد به بیمار ملین داده شود تا قبل از انجام آنها، روده از مدفوع پاک شود.
در برخی موارد، ممکن است برای کاهش خطر عفونت بیمار نیاز داشته باشد با نظر پزشک قبل از آندوسکوپی آنتیبیوتیک مصرف کند.
روش انجام
برای انجام آندوسکوپی، درحالی که بیمار در سمت چپ خود دراز کشیده، آندوسکوپ انعطافپذیر به اندازه ضخامت انگشت کوچک، از طریق دهان به مری، معده و یا اثنی عشر منتقل میشود. این روش در تنفس فرد تداخلی ایجاد نمیکند.
آندوسکوپی معمولاً در هوشیاری انجام میشود یا احتمال دارد از یک بیحسی موضعی برای بیحس کردن ناحیه خاصی از بدن استفاده شود. داروی بیحسی میتواند به صورت اسپری یا شربت استفاده شود تا گلوی بیمار را بیحس کند.
آندوسکوپ با دقت وارد بدن میشود و بستگی به محل مورد نظر در قسمتهای مختلف بدن (گلو، مقعد یا مجرای ادراری) قرار میگیرد.
این روش تشخیصی معمولاً دردناک نیست، و بیشتر افراد در هنگام انجام آن، فقط ناراحتی خفیفی مانند سوء هاضمه یا گلو درد را تجربه میکنند.
آندوسکوپی معمولاً به صورت سرپایی انجام میشود و احتیاج به بستری شدن در بیمارستان ندارد و بین 15 تا 60 دقیقه طول میکشد.
نتایج قابل انتظار
بعد از انجام آندوسکوپی، با توجه به نوع انجام این روش، بهتر است بیمار حدود یک ساعت استراحت کند تا اثرات بیحسی موضعی یا آرامبخش از بین برود. پزشک معالج نتایج آزمون را به بیمار اطلاع داده و در صورتی که نیاز به آزمایش دیگری باشد، حتماً بررسی لازم را انجام میدهد.
