مدیریت بیماری
پانسمان و بانداژ
پانسمان برای محافظت از زخم و جلوگیری از عفونت استفاده میشود. هم چنین موجب بهبودی ناحیه زیر پانسمان خواهد شد. اندازه پانسمان باید در حدی باشد که هم زخم به طور کامل پوشانده و هم 5/2 سانتیمتر حاشیه زخم از هر طرف را نیز بپوشاند. پانسمان استریل میتواند برای کنترل خونریزی یک زخم بزرگ یا برای جذب ترشح یک زخم کوچک استفاده شود.
ماهیت واندازه پانسمانها متفاوت میباشد، بنابراین انتخاب پانسمان مناسب برای استفاده از هر زخم اهمیت دارد.
بانداژ همراه با پانسمان در محل زخم استفاده میشود. بانداژ رولی جهت محکم کردن پانسمان در محل زخم، یا آهسته کردن سرعت جذب سم در بدن بعد از نیش عنکبوت یا مار استفاده میشود. بانداژ سه گوش (مثلثی) به عنوان اسلینگ (آویز) یا به عنوان پد کنترل خونریزی استفاده میشود. هم چنین میتواند برای حمایت یا ثابت ساز روی محل آسیب استخوان یا مفاصل یا به عنوان پد دست ساز روی آسیب دردناک استفاده شود. بانداژ گازی لولهای نیز برای نگه داشتن پانسمان روی انگشتان دست یا پا استفاده میشود.
پانسمان استریل زخم
وسایل پانسمان زخم در یک بسته استریل قرار دارند که باید به دقت توسط یک فرد با دستهای تمیز یا با دستکش باز شود. پس برای جلوگیری از آلودگی، وسایل پانسمان استریل را تا زمانی که زخم آماده پوشاندن نیست، از بسته خارج نکنید.
پانسمان مورد استفاده برای کنترل خونریزی باید بزرگ باشد و اطمینان حاصل شود که فشار کافی روی محل آسیب دیده وجود دارد. رایجترین پانسمانهای ترکیباتی از جنس پشم یا سلولز هستند که با یک پارچه پنبهای بافته شده سبک پوشیده شدهاند و ((پانسمان ترکیبی)) نامیده میشوند.
پانسمان برخی از زخمهای اصلی برچسب BPC دارند و شامل یک پانسمان ترکیبی استریل با بانداژ متصل شده است. این پانسمانها، برای پرکردن زخم دهانه دار یا کنترل خونریزی شدید ایدهآل هستند.
گازهای استریل مربعی عمدتا برای تمیز کردن زخم استفاده میشوند، زیرا به علت داشتن الیاف سست از جنس پنبه، ممکن است در طول درمان به رخم بچسبند.
پانسمان استریل غیرچسبنده
پانسمان بسیار سبکی است که برای کمک به بهبود زخمهای کوچک استفاده میشود و دارای یک سطح غیرچسبنده است. یک یا دو طرف پانسمان غیرچسبنده با یک لایه پلاستیکی منفذه دار پوشیده شده است. اگر یک طرف دارای لایه پلاستیکی است، آن طرف را در مجاور زخم قرار دهید. این کار موجب میشود که مایعات از آن عبور کرده و به لایه جاذب برسد و خشکی زخم حفظ شود. انواع دیگر پانسمانهای غیرچسبنده در یک یا دو طرف یک پوشش مصنوعی ویژه برای جلوگیری از چسبیدن به سطح زخم دارند. لایه غیرچسبنده همیشه در مجاور زخم قرار میگیرد. برای کاهش سردرگمی و استفاده نادرست، برخی از تولیدکنندگان هر دو طرف را غیرچسبنده میسازند.
پانسمان غیرچسبنده برای زخمهای سطحی گسترده مانند ساییدگی (خراشیدن) یا سوختگی استفاده میشود.
برای سوختگی یا تاول وسیع، ممکن است پانسمان سوختگی ویژهای به نام تول گرس (tulle gras) استفاده شود که پانسمان بافته شده آغشته به ژل استریل است. این پانسمان به طور متوسط به مدت 24 تا 48 ساعت مرطوب میماند که میتواند درد ناشی از آسیب را کاهش دهد و راحتتر تعویض میشود.
چسب زخم
چسب زخم از زخمهای جزئی محافظت میکند و برخی از آنها به شکل بند انگشت، پاشنه، نوک انگشت و غیره ساخته شدهاند. چسب زخم نباید بیش از 24 ساعت روی زخم بماند تا زخم بتواند خشک شود. در صورت عدم بهبودی کامل زخم یا برای جلوگیری از کثیف شدن لباس، ممکن است چسب زخم تازه استفاده شود. چسب زخم پلاستیکی باید برای مدت زمان کوتاهی جهت محافظت در برابر رطوبت یا چربی، استفاده شود. اگر هر روز پانسمان پارچهای متخلخل جایگزین نشود، امکان باز شدن، طولانیتر شدن بهبودی و عفونت زخم وجود دارد.
پانسمان دست ساز
در مواقع اضطراری، پانسمان را میتوان از طیف وسیعی از مواد درست کرد. برای کنترل خونریزی، پد حجیم ممکن است از پارچه بدون پرز تمیز یا دستمال کاغذی متعدد ساخته شود.
برای سوختگی یا تاول جزئی ممکن است در ابتدا از تکهای از فویل پلاستیکی تمیز موجود در آشپزخانه استفاده شود. با این حال در صورت جدی بودن سوختگی، بسیار حیاتی است که برای جلوگیری از خطر ابتلا به عفونت، تنها از پوششهای استریل استفاده کنید. تازمانی که دسترسی به پانسمان استریل، خنک کردن ناحیه سوخته باید ادامه یابد.
باندهای رولی تا حد زیادی، بسته به اینکه چگونه مورد استفاده قرار گیرند، متفاوت هستند.
موارد استفاده بانداژ رولی
- نگه داشتن پانسمان روی زخم؛
- حفظ فشار روی پد حجیم برای کنترل خونریزی؛
- محافظت از اندام یا مفصل آسیب دیده؛
- اعمال فشار به اندام پس از گزش سمی.
باندهای رولی بسته به فشار مورد نیاز از کتان سبک، کرپ یا کرپ کشی ساخته شدهاند. باند کتان سبک برای نگه داشتن پانسمان در محل استفاده میشود، در حالی که باند کرپ یا کرپ کشی برای محافظت اندام یا مفصل آسیب دیده، یا بانداژ فشاری تثبیت کننده به دنبال مار گزیدگی یا گزش عنکبوت استفاده میشود.
بانداژ رولی
لازم است پهنای باند رولی را با توجه به قسمت درگیر بدن، با دقت انتخاب کنید. به عنوان یک راهنمای کلی پهنای باند به صورت زیر توصیه میشود:
- ساعد، آرنج، دست و پا: 75 میلیمتر
- شانه، زانو و ساق پا: 100 میلیمتر
- ران یا تنه: 150 میلیمتر
بهتر است از باندهایی با درجایی از بافت کششی و ارتجاعی استفاده کنید، زیرا استفاده آنها آسانتر است و زمان بیشتری در محل باقی خواهد ماند. با این وجود به کارگیری روش صحیح بانداژ به منظور احساس راحتی و حفاظت کافی آسیب دیده ضروری است.
مراحل اصلی در انجام صحیح بانداژ رولی
- بانداژ محل آسیب را در شرایطی انجام دهید که مصدوم در راحتترین وضعیت قرار گرفته باشد. قبل از شروع بانداژ، از محل آسیب حمایت کافی به عمل آورید.
- سرباند رولی را بر روی ناحیه ای قرار دهید که قرار است بانداژ شود و باقیمانده رول را دور محل آسیب بپیچانید. این کار را به آرامی انجام دهید به نحوی که قفط چند سانتیمتر در هر لحظه از بانداژ انجام شود.
- برای محکم شدن باند، یک دور از باند را روی دور ابتدایی بانداژ بپیچید، به صورتی ابتدای بانداژ، با دور از باند روی هم شروع شود.
- بانداژ را از میانه بدن یا اندام به سمت خارج دهید.
- بانداژ را از باریکترین بخش تحتانی پانسمان شروع کنید و سمت بالا (و گاهی نیز پایین) پیش بروید.
- مطمئن شوید که با هر باز پیچاندن باند، قسمتی (معمولا دو سوم) از دور قبلی بانداژ را میپوشانید.
- در پایان با یک دور مستقیم بر روی دور آخر (به گونهای که باند کاملا روی خودش قرار گیرد)، بانداژ را خاتمه دهید.
- با یک سنجاق قفلی یا نوار چسب پانسمان را محکم کنید. از گیرههای فلزی استفاده نکنید زیرا از استحکام کمتری برخوردارند و در طول فعالیت میافتند.
- پس از اتمام بانداژ، گردش خون انگشتان دست و پا را بررسی کنید. هر دو دست یا هر دو پا را برای تشخیص تغییر رنگ با هم مقایسه کنید که نشان دهنده بیش از حد محکم بسته شدن بانداژ است. اگر بافت سمت درگیر، سفید یا متمایل به آبی به نظر میرسد یا مصدوم از بیحسی، گزگز یا درد شکایت دارد، بلافاصله باند را شل نمائید یا بانداژ را باز کرده و دوباره ببندید. بافت سمت درگیر را مکرر بررسی کنید تا حالت طبیعی خود را به دست آورد.
استفاده از بانداژ رولی برای ساعد یا پا
- ابتدا روی محل آسیب را با پانسمان یا پد بپوشانید.
- بانداژ را از زیر پانسمان یا پد، به صورت مورب شروع کنید. برای محکم نمودن بانداژ، بانداژ را با دور دور از باند روی هم شروع کنید.
- بانداژ را به سمت قسمت فوقانی اندام ادامه دهید. هر دور، دو سوم از دور قبلی بانداژ را بپوشانید.
- در انتها با یک دور مستقیم از باند و سپس با یک سنجاق قفلی یا نوار چسب بانداژ را محکم کنید.
استفاده از بانداژ رولی برای آرنج و زانو
- ابتدا روی محل آسیب را با پانسمان یا پد بپوشانید.
- بانداژ را با یک دور کامل درست روی آرنج یا زانو شروع کنید تا شروع بانداژ محکم باشد.
- دور دوم را درست از پایین دور اول بپیچانید، به طور که دو سوم دور اول را پوشانده و فقط یک سوم ابتدایی آن باز باشد.
- دور سوم را از بالا و روی دور اول بپیچانید، به صورتی که فقط یک سوم از این دور، بالاتر از دور اولیه باشد.
- این کار را فقط با یک یا دو دور دیگر و به صورت متناوب بالا و پایین مفصل درگیر ادامه دهید تا پانسمان به طور کامل پوشانده شود. از باندپیچی بیشتر بپرهیزید زیرا موجب فشار بر روی سطح داخلی مفصل میشود.
- با یک دور کامل بالای آرنج یا زانو بانداژ را خاتمه دهید و پانسمان را با یک سنجاق قفلی یا نوار چسب محکم کنید.
استفاده از بانداژ رولی برای دست یا پا
- ابتدا روی محل آسیب را با پانسمان یا پد بپوشانید.
- برای بانداژ محکم (پس از دو دور ابتدایی)، بانداژ را با یک دور مورب اطراف مچ سدت یا پا شروع کنید.
- باند را از پشت دست یا پا به سمت قاعده انگشت کوچک حرکت داده و سپس با یک دور کامل اطراف انگشتان دست یا پا ثابت کنید.
- این بار برعکس دفعه قبل، باند را از پشت دست یا پا و از سمت انگشتان به طرف مچ عبور دهید.
- باندپیچی را تا زمانی ادامه دهید که پانسمان یا پد پوشیده شود. با این کار، در هر بار، باند به سمت بالا (مچ دست یا پا) برمیگردد.
- بانداژ را با یک دور حلقوی اطراف مچ دست یا پا خاتمه دهید و پانسمان را با یک سنجاق قفلی یا نوار چسب محکم کنید.
بانداژ سه گوش (مثلثی)
بانداژ مثلثی معمولا از یک متر مربع کتان یا چلوار درست میشود که به صورت نیمه مورب برش داده شده باشد. باند را میتوان به روشهای مختلف به عنوان اسلینگ یا برای ثابت سازی شکستگی استخوان و صدمات بافت نرم استفاده کرد.
اسلینگ (آویز)
- اسلینگ در فرم باز برای حمایت از اندام فوقانی آسیب دیده استفاده میشود.
بانداژ پهن تاشده
- یک گوشه از باند مثلثی دو بار تا قاعده تا میشود و برای ثابت سازی آسیب اندام تحتانی استفاده میشود.
بانداژ باریک تاشده
- در این بانداژ، یک بار دیگر باند پهن تاشده را تا می خورد و برای کنترل خونریزی شدید یا ثابت سازی اندام تحتانی استفاده میشود.
- به عنوان اسلینگ مچی- گردنی، در آسیب بخشهای فوقانی بدن استفاده میشود.
پد
- برای درست کردن پد، باند باریک تاشده را از وسط سه بار تا کنید. پد، روی زخمهای بزرگ یا برای ثابت سازی کاربرد دارد.
بستن گره کوهنوردی با باند مثلثی
هنگام استفاده از باند مثلثی، مهم است که با یک گره کوهنوردی محکم آن را ثابت کنید. یک گره کوهنوری، گره مسطحی است که باز نخواهد شد و اگر به درستی روی بدن قرار گیرد، برای مصدوم راحت است.
- برای شروع گره، انتهای چپ باند را رو و سپس زیر انتهای راست قرار دهید.
- برای تکمیل گره، انتهای راست را رو و سپس زیر انتهای چپ قرار دهید.
- گره را از هر دو طرف محکم بکشید تا مطمئن شوید که صاف خواهد ماند.
بازکردن گره کوهنوردی
بازکردن گره کوهنوردی، بدون اثر نامطلوب یا صدمه زدن به مصدوم، راحت است. به سادگی دو انتهای جفت شده را بگیرید و از یک طرف از گره خارج کنید. سپس انتهاهای جداشده را جداگانه و به یک اندازه بکشید تا دو حلقه تشکیل شود. برا باز شدن گره یکی از دو انتها را بکشید و در آورید.
اسلینگ بازویی
این نوع اسلینگ برای حمایت از آسیب ساعد یا دست و شکستگیهای دنده یا ترقوه استفاده میشود.
- از مصدوم بخواهید که بنشیند و ساعد یا دست آسیب دیده خود را روی بدن خود در راحتترین موقعیت نگه دارد به طوری که مچ و انگشتان کمی بالاتر از آرنج قرار گیرند.
- ابتدا باند را به شکلی روی بدن مصدوم قرار دهید که قاعده آن در سمت سالم مصدوم باشد و راس آن را زیر آرنج سمت مبتلا بیرون بیاورید. به آرامی گوشه بالایی باند را از زیر بازوی حمایت شده و پشت گردن عبور داده تا روی شانه سمت درگیر قرار گیرد.
- گوشه پایینی باند را بگیرید و آن را برای گره زدن به گوشه بالایی باند، کنار گردن در سمت آسیب دیده بالا بیاورید.
- برای جلوگیری از هرگونه فشار روی قسمت پشتی گردن، از گره کوهنوردی برای گره زدن دو انتها به هم (درست در بالای ترقوه) استفاده کنید.
- اسلینگ را طوری تنظیم کنید که نوک انگشتان به وضوح بیرون از اسلینگ و قابل مشاهده باشند و سپس راس باند را از زیر آرنج جلو آورده و آن را با یک سنجاق قفلی روی اسلینگ محکم کنید.
- در نهایت، گردش خون انگشتان دست را بررسی و با رنگ بافت نوک انگشتان سمت سالم مقایسه کنید. اگر نشانهای از اختلال گردش خون وجود دارد، اسلینگ یا باندهای زیر را شل کنید یا بردارید.
اسلینگ بالا نگه دارنده
این اسلینگ در آسیبهای بازو یا انگشتان دست که لازم است دست و بازوی مصدوم بالا نگه داشته شود، به کار میرود.
- از مصدوم بخواهید بازوی آسیب دیده را روی بدن نگه دارد، به گونهای که انگشتان روی شانه مخالف قرار گیرد.
- ابتدا باند را به شکلی روی بدن مصدوم قرار دهید که قاعده آن در سمت سالم مصدوم باشد و راس آن در سمت آرنج سمت مبتلا باشد. به آرامی گوشه بالایی باند را از روی بازوی حمایت شده و جلوی گردن عبور داده تا روی شانه سمت درگیر قرار گیرد.
- به آرامی با استفاده از نیمه پایینی باند، طول بازوی آسیب دیده بپوشانید. انتهای آزاد باند را از پشت مصدوم از سمت آرنج درگیر به شانه سمت سالم بکشید.
- به آرامی گوشه بالایی آن را در اطراف انگشتان بپیچانید، اما از فشار روی قسمت آسیب دیده بپرهیزید. دو سر باند را با استفاده از یک گره کوهنوردی به هم گره بزنید و برای جلوگیری از هرگونه فشار به گردن، آن را درست در بالای ترقوه قرار دهید.
- گوشه آزاد باند در سمت آرنج را در امتداد بازو زیر اسلینگ قرار دهید. اسلینگ را در قسمت آرنج، با یک سنجاق قفلی محکم ثابت کنید.
- نهایتا، گردش خون انگشتان دست را بررسی و با رنگ بافت نوک انگشتان سمت سالم مقایسه کنید. اگر نشانهای از اختلال گردش خون وجود دارد، اسلینگ یا باندهای زیرین را شل کنید یا بردارید.
اسلینگ مچی- گردنی
در زمان عدم نیاز به اسلینگ بالا نگه دارنده یا در هوای بسیار گرم، از این روش برای بالا نگه داشتن ساعد و دست استفاده میشود. برای ساخت این اسلینگ از یک بانداژ باریک تاشده استفاده میشود.
- با دو حلقه بزرگ باند، یک گره به صورت گل میخک (مانند شکل) بسازید. یک حلقه ساخته شده با انتهای باند را رو به بالا و حلقه دیگر را رو به پایین قرار دهید.
- دو حلقه را مطابق شکل از قسمت وسط، داخل هم قرار دهید. مطمئن شوید که هر دو انتهای باند بین حلقهها گیر کرده است.
- از مصدوم بخواهید بازوی آسیب دیده را روی بدن نگه دارد، به گونهای که انگشتان (مطابق شکل) روی شانه مخالف قرار گیرد. سپس به آرامی دو حلقه را داخل دست و ساعد کنید، به طوری که دو انتهای باند به سمت پایین آویزان باشد.
- دو انتهای باند را از دو طرف دستها بالا آورده و دور گردن بگذارید. در زمان گره زدن دو انتها، برای جلوگیری از هرگونه فشار به گردن، گره کوهنوردی را طوری نتظیم کنید که درست در بالای ترقوه قرار گیرد. بسته به محل آسیب و راحتی مصدوم، گره در یک طرف از گردن قرار میگیرد.
- نهایتا، گردش خون انگشتان دست را بررسی و با رنگ بافت نوک انگشتان سمت سالم مقایسه کنید. اگر نشانهای از اختلال گردش خون وجود دارد، اسلینگ یا باندهای زیرین را شل کنید یا بردارید.