کورتاژ (D&C) روشی بی‌خطر به منظور گشاد کردن دهانه رحم است که می توان بافت داخلی (آندومتر) رحم را با خراشیدن یا مکش خارج کرد. این روش به دلایل مختلف و در بیمارستان یا مرکز جراحی سرپایی یا کلینیک انجام می‌شود و معمولاً یک روش تشخیصی و به ندرت درمانی است. پزشک برای تشخیص و معالجه برخی از بیماری‌های رحم مانند خونریزی شدید یا پاک کردن لایه رحم بعد از سقط جنین، اتساع و کورتاژ را انجام می دهند. در کورتاژ پزشک از ابزارهای کوچک یا دارویی برای باز و گشاد کردن دهانه رحم استفاده می‌کند. سپس از یک ابزار جراحی به نام کرت برای برداشتن بافت رحم استفاده خواهد کرد.

این روش اغلب به عنوان یک روش کمکی برای هیستروسکوپی و یا پلی پکتومی استفاده می‌شود. علاوه بر آن اتساع و کورتاژ می‌تواند بیماری رحم را تشخیص یا درمان کند.

دلایل انجام

کورتاژ می‌تواند بیماری رحم را تشخیص دهد یا درمان کند.
پزشک ممکن‌است نوعی کورتاژ به نام نمونه‌برداری آندومتر (پوشش داخلی رحم) را برای تشخیص بیماری در موارد زیر توصیه کند:

• خونریزی بعد از یائسگی
• خونریزی غیرطبیعی رحم
• تشخیص سلول‌های غیرطبیعی آندومتر و سرطان دهانه‌رحم

روش درمانی کورتاژ در موارد زیر کاربرد دارد:

• بافت باقی‌مانده پس از سقط جنین برای جلوگیری از عفونت و خونریزی سنگین خارج می‌شود.
• برای درمان حاملگی مولار و خارج کردن بافت غیرطبیعی صورت می‌گیرد.
• خونریزی بیش از حد بعد از زایمان با خارج کردن هر جفتی که در رحم باقی مانده، درمان ‌می‌شود.
• برای جراحی پولیپ‌های دهانه رحم یا رحم که معمولاً غیرسرطانی (خوش‌خیم) هستند کاربرد دارد.

پزشک ممکن‌است کورتاژ را همراه با روش دیگری به نام هیستروسکوپی انجام دهد. در طی هیستروسکوپی، پزشک یک وسیله باریک را با یک نور و دوربین در انتهای آن به وارد واژن می‎‌کند و سپس از طریق دهانه رحم به داخل رحم وارد می‌کند.
پزشک سپس پوشش داخلی رحم را روی یک صفحه می‌بیند. مناطق غیرطبیعی را بررسی می‌کند و اطمینان حاصل می‌کند که پولیپی وجود ندارد. پزشک در صورت لزوم نمونه‌های بافتی می‌گیرد. در طی هیستروسکوپی، پزشک می‌تواند پولیپ‌های رحم و تومورهای فیبروئید را نیز خارج کند.

عوارض احتمالی

کورتاژ معمولاً بسیار امن است و عوارض آن محدود و نادر است. با این‌حال، عوارضی وجود دارد که عبارتند از:

• سوراخ شدن رحم

سوراخ رحم زمانی رخ می‌دهد که ابزار جراحی یک حفره در رحم ایجاد کند. این اغلب در زنانی که اخیراً باردار بودند و در زنان یائسه اتفاق می‌افتد. اکثر سوراخ‌ها خودبه‌خود بهبود می‌یابند. با این حال، اگر یک رگ خونی یا یکی از اعضای بدن آسیب دیده باشد، ممکن‌است روش دوم برای ترمیم آن ضروری باشد.

• آسیب به دهانه رحم

اگر گردن رحم در طول کورتاژ‌ پاره شود، پزشک می‌تواند با اعمال فشار یا دارو خونریزی را متوقف کند یا می‌تواند زخم را با بخیه ببندد.

• زخم در دیواره رحم

کورتاژ به ندرت باعث ایجاد زخم در رحم ‌می‌شود. اغلب زمانی اتفاق می‌افتد که کورتاژ بعد از سقط جنین یا زایمان انجام ‌می‌شود.
این می‌تواند منجر به چرخه‌های قاعدگی غیرطبیعی، غیرواقعی و دردناک، سقط جنین و ناباروری در آینده شود.

• عفونت

بعد ازکورتاژ عفونت ممکن اما نادر است.

• واکنش به داروهای مورد استفاده مانند واکنش آلرژیک به بی‌هوشی عمومی‌

آمادگی قبل از مداخله

کورتاژ ممکن‌است در یک بیمارستان، کلینیک یا مطب پزشک انجام شود و معمولاً به عنوان یک روش سرپایی انجام ‌می‌شود.

برخی از دستورالعمل‌ها که قبل از انجام کورتاژ بهتر است رعایت شود، می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• دستورالعمل‌های پزشک در مورد محدودیت غذا و نوشیدنی اجرا شود.
• حساسیت به هر گونه دارو به پزشک اطلاع داده شود.
• سابقه اختلالات خونریزی یا خونریزی در اثر مصرف دارویی خاص به پزشک و تیم درمان اطلاع داده شود.
• برای رفتن به منزل بعد از عمل، شخصی را در نظر بگیرید، زیرا پس از آن که بی‌هوشی از بین می‌رود، ممکن‌است خواب آلودگی وجود داشته باشد.
• از باردار نبودن اطمینان حاصل شود.

در بعضی موارد، پزشک ممکن‌است چندین ساعت یا حتی یک روز قبل از عمل، فرآیند گسترش دهانه رحم را شروع کند. این کمک می‌کند که دهانه رحم به تدریج باز شود و معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که دهانه رحم باید بیشتر از حد استاندارد کورتاژ گسترش یابد.

انواع بی هوشی برای کورتاژ

بی‌حسی موضعی

اگر جراحی تحت بی‌حسی موضعی انجام شود، بیمار روی پشت قرار می گیرد و پاها را از هم جدا کرده و زانوهای خود را باید دراز کند. پزشک ابزاری به نام اسپکولوم را در داخل واژن قرار می‌دهد تا دیواره واژن از هم جدا شود. سپس واژن داخلی و خارجی از جمله گردن رحم را با محلول تمیز کردن ضدعفونی می‌کند. بعد از آن پزشک دهانه رحم را با گیره ثابت کرده و از هر طرف ماده‌ی بی‌حسی موضعی را به دهانه رحم تزریق می‌کند. به این عمل بلوک حاملگی گفته می‌شود که درد ناشی از گشاد شدن دهانه رحم را تسکین می‌دهد.

بی‌حسی نخاعی

در بی‌حسی نخاعی معمولاً در حالی که بیمار در حالت نشسته است یک سوزن در قسمت تحتانی کمر وارد می‌شود. مواد بی‌حس‌کننده از طریق این سوزن به داخل مایع نخاعی تزریق می‌شود.

بی هوشی عمومی

در بی‌هوشی عمومی بیمار بعد از تزریق بی‌هوشی، به خواب می‌رود و تنفس او تحت کنترل قرار می‌گیرد.

روش انجام

در روش اتساع پزشک ضمن گرفتن گردن رحم با گیره، قطعه‌ای از فلز نازک و انعطاف‌پذیر را برای تعیین عمق و زاویه رحم از رحم عبور می‌دهد. این اندازه‌گیری‌ها به پزشک این امکان را می‌دهد تا بفهمد تا چه اندازه می‌توان کورت یا قاشقک (نوعی ابزار جراحی) را با اطمینان وارد رحم کرد. به طور معمول روش اتساع به این گونه است که میله فلزی نازک و صاف به آرامی در امتداد کانال واژن و تا بالای دهانه رحم وارد می‌شود. میله برای یک لحظه در محل باقی می‌ماند، سپس خارج شده و با میله کمی بزرگتر جایگزین می‌شود. این روند تا زمانی که دهانه رحم تا عرض انگشت باز شود، تکرار می‌گردد و تقریبا حدود 10 دقیقه طول می‌کشد.

اگر بیمار تحت بی‌حسی موضعی باشد، ممکن است ناراحتی و گرفتگی ناشی از کشش عضلات دهانه رحم را تجربه کند.

پزشک پس از اتساع، مجدداً واژن را با اسپکولوم باز نگه می‌دارد. همچنین ممکن است با یک سوآپ کوچک از بافت پوششی دهانه رحم نمونه‌برداری کند. در این مرحله معمولاً هیستروسکوپ وارد رحم می‌شود تا پزشک بتواند داخل رحم را مشاهده و بررسی کند. حتی امکان دارد فیبروم، پولیپ یا رشد بیش از حد آندومتر را تشخیص دهد. پزشک در این مرحله یک کورت طولانی‌تر و بزرگ‌تر از طریق دهانه رحم به داخل رحم وارد می‌کند. این حلقه‌ی فلزی در انتها بلند و نازک می‌شود. پزشک با ضربه‌های ثابت و آرام، دیواره رحم را خراشیده و خارج می‌کند. این بافت برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه ارسال می‌شود. پس از اتمام این دوره، ابزارها خارج خواهند شد.

اگر جراحی تحت بی‌حسی موضعی صورت گیرد، با انجام عمل جراحی، بیمار احتمال دارد در اعماق شکم احساس گرفتگی کند. اگر گرفتگی خیلی دردناک باشد، باید به پزشک اطلاع دهید، چون ممکن است داروی ضد درد تجویز شود.

نتایج قابل انتظار

احتمالاً بلافاصله پس از انجام D&C بیمار احساس شدید گرفتگی، شبیه به گرفتگی قاعدگی خواهد کرد. اگرچه بیشتر اوقات کمتر از یک ساعت این گرفتگی برطرف می‌شود، اما در برخی از زنان ممکن است برای یک روز یا بیشتر گرفتگی ادامه داشته باشد. به احتمال زیاد بلافاصله بعد از عمل بیمار به اتاق ریکاوری منتقل خواهد شد. همچنین ممکن است برای چند روز خونریزی کمی داشته باشد.

بیمار بهتر است در صورت بروز هر یک از علائم زیر، فوراً با پزشک تماس بگیرد:

• سرگیجه
• احساس بیماری
• ترشح ناخوشایند از واژن
• تب بیش از 38 درجه سانتی‌گراد
• خونریزی طولانی مدت یا شدید
• درد مداوم و گرفتگی شدید که با دارو برطرف نمی‌شود.