کولون یا همان روده بزرگ یک اندام لوله مانند در انتهای دستگاه گوارش بوده و به روده کوچک وصل می‌شود. عمل جراحی کولکتومی برای برداشتن تمام روده بزرگ یا بخشی از آن انجام می‌شود.

انواع کولکتومی شامل موارد زیر است:

• در کلکتومی کامل (توتال) تمام روده بزرگ (کولون) برداشته می‌شود.
• در کولکتومی جزئی (ساب توتال) قسمت کوچکی از روده بزرگ (کولون) برداشته می‌شود.
• در همی‌کولکتومی کولون سمت راست یا کولون سمت چپ برداشته می‌شود.
• در پروکتوکولکتومی روده بزرگ و راست روده (رکتوم) با هم برداشته می‌شود.

 بعد از برداشتن روده بزرگ، لازم است تا جراحی‌های دیگری انجام شود تا بیمار قادر باشد مدفوع خود را دفع کند.

دلایل انجام

عمل کولکتومی به دلایل مختلفی انجام می‌شود از جمله:

• در بیماران مبتلا به بیماری‌های کولون و رکتوم
• بیمارانی که دچار خونریزی غیرقابل کنترل ازناحیه کولون باشند.
• بیمارانی که به انسداد روده مبتلا هستند. انسداد روده نیاز به اقدام فوری جراحی دارد که ممکن است قسمتی از روده یا تمام روده برداشته شود.
• بیمارانی که سرطان کولون دارند. در سرطان‌های پیشرفته کولون، لازم است تمام کولون برداشته شود.
• در بیماران مبتلا به بیماری کرون. اگر این بیماری با داروها درمان نشود، برداشتن کولون ممكن است به طورموقت علائم و نشانه‌های آن‌را تسکین دهد.
• اگر درمعاینه بیمار (انجام کولونوسکوپی) علائمی از سرطان کولون مشاهده شود، برداشتن روده (کولکتومی) می‌تواند یک انتخاب مناسب برای درمان باشد.
• در بیمارانی که به زخم والتهاب طولانی مدت روده بزرگ (کولیت اولسراتیو) مبتلا هستند، اگر داروها به کاهش علائم بیماری کمک نکند، کولکتومی انجام می‌شود.

• در بیمارانی که روده بزرگ آن‌ها کیسه‌های کوچکی دارد که متورم شده و عفونی هستند (دیورتیکولیت)، برداشتن قسمت‌هایی ازکولون که دارای کیسه‌های عفونی است، باعث می‌شود علائم بیماری از بین برود. علائم دیورتیکولیت شامل نفخ، درد و حساسیت در سمت چپ قسمت پایین شکم، اسهال، لرز و تب خفیف است.
• اگر خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ به علت وجود پولیپ مطرح باشد، پزشک ممکن است تصمیم بگیرد برای جلوگیری از پیشروی سرطان، کولکتومی انجام شود.

عوارض احتمالی

جراحی کولکتومی ممکن است عوارض جدی را به دنبال داشته باشد. خطر بروز عوارض کولکتومی به وضعیت سلامت، نوع کولکتومی و رویکرد جراح در انجام جراحی بستگی دارد.

به طور کلی، عوارض بعد ازعمل کولکتومی شامل موارد زیر است:

• خونریزی
• ایجاد لخته‌های خون در پاها بعد ازعمل جراحی (ترومبوز ورید عمقی پا)
• ایجاد لخته خون در ریه‌ها (آمبولی ریه)
• عفونت
• آسیب به اندام‌های نزدیک کولون مانند مثانه و روده کوچک
• باز شدن بخیه‌های داخل شکم

آمادگی قبل از مداخله

– درصورتی‌که بیمار قبل ازعمل جراحی از داروی خاصی استفاده می‌کند به پزشک اطلاع داده شود. زیرا مصرف برخی از داروها می‌توانند خطر ابتلا به مشکلات بعد ازعمل جراحی را افزایش دهند، بنابراین ممکن‌است پزشک از بیمار بخواهد قبل از عمل جراحی آن‌ها را قطع کند.

– پیش‌از عمل‌جراحی، آموزش‌های لازم به ‌بیمار داده شده و از وی خواسته می‌شود چند ساعت قبل از عـمل در همان روز غذا و آب مصرف نکند.

– برای بیمار یک محلول مسهل (شل کننده مدفوع) تجویز می‌شود که باید با آب مصرف نماید. این محلول ظرف چند ساعت و طبق دستور لازم نوشیده می‌شود که سبب ایجاد اسهال می‌شود و به تخلیه‌ی کولون کمک می‌کند. همچنین ممکن‌است ازتنقیه (انما) برای تخلیه کامل روده‌ها استفاده شود.

– برای بعضی ازبیماران به منظور جلوگیری از عفونت،  قبل از عمل جراحی داروی آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود.

آماده شدن برای کولکتومی همیشه هم امکان پذیر نیست. به عنوان مثال اگه فردی به دلیل انسداد روده یا سوارخ شدن آن به کولکتومی اورژانسی نیاز داشته باشد، زمانی برای آماده سازی بیمار وجود نخواهد داشت.

روش انجام

• عمل جراحی به روش جراحی باز

باز کردن شکم برای دسترسی به کولون انجام می‌شود. دراین روش پزشک جراح با باز کردن شکم و با استفاده از ابزار جراحی کولون را بر می‌دارد.

• برداشتن کولون از طریق لاپاروسکوپی

برداشتن کولون با لاپاروسکوپی خطر کم‌تری دارد. در این روش، چندین سوراخ کوچک روی شکم ایجاد می‌شود. جراح یک لوله دوربین‌دار و ابزارهای جراحی را وارد شکم کرده وکولون را برمی‌دارد و سپس بقیه روده را در شکم قرار می‌دهد.

برداشتن کولون با لاپاروسکوپی ممکن‌است دردکم‌تری داشته و زمان بهبودی بیمار کم‌تر می‌شود. اما هر کسی برای این عمل مناسب نیست.

گاهی اوقات پزشک جراح بقیه روده بزرگ یا روده کوچک را به‌وسیله یک سوراخ به روی شکم وصل می‌کند که به آن کلستومی می‌گویند. کلستومی می‌تواند دائمی یا موقت باشد. باتوجه به اینکه روده بزرگ برداشته شده است از طریق کلستومی مدفوع وارد یک کیسه روی شکم می‌شود.

پس از عمل

پس از جراحی، بیمار به اتاق بهبودی (اتاق ریکاوری) منتقل می‌شود تا اثر بی‌هوشی از بین برود. سپس وی به بخش منتقل می‌شود و تا زمانی‌که عملکرد روده به حالت طبیعی بازگردد، چند روز تا یک هفته در بیمارستان می‌ماند.