مدیریت بیماری
عمل جراحی برداشتن کیسه صفرا (کوله سیستکتومی)
کیسه‌ی صفرا، یک عضو گلابی شکل است که در زیر کبد و سمت راست و بالای شکم قرار گرفته است. کیسه‌ی صفرا، مایع گوارشی تولید شده توسط کبد (جگر) را در خود نگه داری می‌کند و بدن برای هضم چربی‌ها از آن مواد استفاده می‌کند.گاهی اوقات این مواد گوارشی درکیسه صفرا سفت شده وسنگ ایجاد می‌کنند و این سنگ‌ها درکیسه صفرا باعث درد شدید و التهاب آن می‌شود. کوله سیستکتومی، عمل جراحی است که در آن کیسه‌ی صفرا را از بدن خارج می‌کنند.
کوله سیستکتومی رایج‌ترین روش برای درمان سنگ کیسه صفرا است. درموارد زیر ممکن است پزشک این عمل جراحی را به شما توصیه کند اگر:
- سنگ‌های متعددی در کیسه‌ی صفرا وجود داشته باشد.
- سنگ در مجرای کیسه صفرا قرار گرفته باشد.
- کیسه‌ی صفرا التهاب داشته باشد.
آمادگی‌های لازم قبل از عمل جراحی
برای آمادگی قبل ازعمل جراحی کوله سیستکتومی، پزشک جراح از شما می‌خواهد موارد زیر را انجام دهید:
۱- خوردن محلول تمیز کننده روده‌ها
پزشک برای بعضی از بیماران یک روز قبل ازعمل جراحی محلولی برای شست وشوی مدفوع باقیمانده در روده‌ها تجویز می‌کند.
۲- حداقل ۴ ساعت قبل ازعمل جراحی از خوردن و آشامیدن خودداری کنید.
۳- دربار‌ه‌ی داروهایی که مصرف می‌کنید با پزشک خود صحبت کنید. احتمال دارد پزشک از شما بخواهد تا مصرف داروهای خاصی را قطع کنید زیرا ممکن است مصرف بعضی از داروها خطر خونریزی را بعد ازعمل جراحی زیاد کنند.
۴- شب قبل از عمل جراحی حمام کنید. در صورت نیاز و طبق دستور پزشک ازصابون مخصوص (ضد باکتری) استفاده کنید.
روش انجام
کوله سیستکتومی با استفاده از بی‌هوشی کامل انجام می‌گیرد. پزشک جراح با استفاده از یکی از روش‌های زیر، کیسه صفرا را خارج می‌کند:
۱- برداشتن کیسه صفرا به روش لاپاراسکپی
برای این عمل جراحی، پزشک جراح ۴ برش کوچک را در شکم ایجاد می‌کند. یک لوله‌ی باریک به همراه یک دوربین، از طریق یکی از این برش‌ها وارد شکم می‌شود. جراح با استفاده از تصاویر دوربین ابزار جراحی را وارد شکم می‌کند و سپس کیسه‌ی صفرا را خارج می‌کند. در حین عمل جراحی پزشک جراح با دیدن صفحه نمایش مخصوصی همه قسمت‌های محل عمل را بررسی می‌کند تا اگر مشکلات دیگری وجود دارد آن‌ها را نیز درمان کند. سپس شکاف‌ها بخیه می‌شوند و شما به اتاق بهبودی (ریکاوری) منتقل می‌شوید. کوله سیستکومی لاپاراسکوپیک حدود یک تا دو ساعت طول می‌کشد. در صورتی که این عمل جراحی را انتخاب می‌کنید معمولاً در همان روز مرخص می‌شوید. البته گاهی اوقات طبق دستور پزشک یک شب در بیمارستان بستری می‌شوید. و هر وقت که درد نداشته باشید ویا بدون کمک راه بروید ومایعات بنوشید مرخص می‌شوید و تقریبا یک هفته بعد از عمل جراحی بهبودی کامل پیدا می‌کنید.
2- برداشتن کیسه صفرا به روش باز
برای این عمل جراحی، پزشک یک برش ۱۵ سانتی‌متری را روی شکم و زیر دنده‌ها در سمت راست ایجاد می‌کند. سپس عضلات و بافت‌ها کنار زده می‌شوند تا کبد و کیسه‌ی صفرا پیدا شوند. جراح سپس کیسه‌ی صفرا را خارج می‌کند. در آخر، برش روی شکم بخیه زده می‌شود و شما به اتاق بهبودی (ریکاوری) منتقل خواهید شد. کوله سیستکتومی باز حدود یک تا دو ساعت طول می‌کشد. بعد ازعمل ۲ تا ۳ روز در بیمارستان بستری می‌شوید و بعد از ۴ تا ۶ هفته بهبودی کامل پیدا می‌کنید.
عوارض احتمالی
- نشت صفرا
- خونریزی
- ایجاد لخته‌های خون
- مشکلات قلبی
- عفونت
- آسیب به اندام‌های کناری مانند مجرای صفرا، کبد و روده‌ی باریک
- التهاب لوزالمعده (پانکراس)
- ذات‌الریه (پنومونی)
- مرگ
خطرات این عمل جراحی بستگی به وضعیت جسمانی شما دارد.
پس از عمل جراحی
بعد از عمل شما به اتاق بهبودی (ریکاوری) منتقل می‌شوید تا اثرات بی‌هوشی به طور کامل از بین برود. سپس به بخش جراحی منتقل می‌شوید تا ادامه‌ی دوران بهبودی را در آنجا سپری کنید.
در صورت بستری شدن در بیمارستان نکات زیر را رعایت نمائید.
- به محض احتمال عمل جراحی از خوردن و آشامیدن پرهیز نمائید.
- در صورت داشتن آرایش و لاک ناخن آن را پاک کنید.
- قبل از عمل باید موهای موضع عمل، با وسیله‌ای مثل ماشین برقی تراشیده شود.
- قبل از انتقال به اتاق عمل، مثانه (ادرار) را تخلیه نمایید.
- قبل از رفتن به اتاق عمل زیور آلات، اجسام فلزی، گیره سر، دندان مصنوعی و غیره را از خود دور کنید.
- کلیه لباس‌های خود (لباس زیر، جوراب و…) را در آورید و لباس مخصوص اتاق عمل بپوشید.
- در صورت داشتن سابقه بیماری و سابقه حساسیت (دارویی، غذایی) پرستار و پزشک معالج را در جریان امر قرار دهید.
- در صورتی که بیماری خاصی دارید و تحت درمان هستید، به پزشک و پرستار خود اطلاع دهید زیرا ممکن است نیاز باشد داروهای شما قطع و داروهای جدید جایگزین شود.
- قبل از رفتن به اتاق عمل به شما سرم وصل شده و برای پیشگیری از عفونت طبق دستور پزشک آنتی‌بیوتیک تزریق می‌شود.
- بی‌حرکتی پس از عمل می‌تواند باعث لخته شدن خون در پاها و افزایش احتمال عفونت ریه‌ها گردد، لذا ورزش های تنفسی (تنفس عمیق و سرفه) و چرخش پا را بلافاصله پس از عمل انجام دهید.
- طبق دستور پزشک، بعد از شروع حرکات دودی روده‌ای (دفع گاز) رژیم مایعات صاف شده را کم کم شروع کرده و در صورت عدم تحمل (حالت تهوع و استفراغ) به پرستار اطلاع دهید.
- در صورت توانایی مصرف مایعات، به تدریج با نظر پزشک می‌توانید از سایر مواد غذایی استفاده کنید.
- از خوردن غذاهايي كه باعث يبوست، اسهال و استفراغ و نفخ می‌شود، اجتناب نمايید.
- در بستر پاها را حرکت دهید، تا از لخته شدن خون در پاها پیشگیری شود. بهتر است هر چه زودتر از بستر خارج شده و راه بروید.
- جهت تحرك و فعاليت هر ساعت چند بار روي تخت بچرخید و روزانه چند بار از تخت پايين بيايید و قدم بزنید.
- برای خروج از بستر، ابتدا مدتی در لبه تخت نشسته و پاها را آویزان نمائید، در صورت نداشتن سرگیجه، تاری دید و… با کمک تیم مراقبتی راه بروید.
- بی‌حرکتی پس از عمل می‌تواند باعث لخته شدن خون در پاها و افزایش احتمال عفونت ریه‌ها گردد، لذا ورزش های تنفسی (تنفس عمیق و سرفه) و چرخش پا را بلافاصله پس از عمل انجام دهید.
- از راه بینی نفس‌های عمیق بکشید و از راه دهان هوا را بیرون بدهید تا از عوارض ریوی جلوگیری نمائید.
- ممکن است لوله معده داشته باشید، از خارج کردن لوله اجتناب نمائید.
- برای بیمارانی که جهت خروج ترشحات درن گذاشته شده است، از خم شدن و پيچ خوردن و بسته شدن لوله T-Tube جلوگيری كنيد.
- درن را هميشه پائين‌تر از سطح بدن قرار داده و يا به تخت آويزان كنيد تا صفرا براحتي در آن جريان يابد.
- در هنگام راه رفتن، درن را پايين‌تر از كمر قرار دهید.
- از پر شدن كيسه جلوگيري كنيد و قبل از تخليه آن به پرستار جهت ثبت ميزان ترشح آن اطلاع دهید.
- در چند روز اول از مصرف غذاهای پرچرب و به خصوص چربی حیوانی پرهیز شود.
- آنتی بیوتیک جهت جلوگیری از عفونت و مسکن برای تسکین درد به شما داده می‌شود.
نکاتی که لازم است پس از ترخیص از بیمارستان و بازگشت به منزل رعایت نمائید.
- از غذاهای کم چربی استفاده نموده و می‌توانید رژیم غذایی خود را تغییر داده با نظر پزشک و مشاور تغذیه و هر نوع غذایی را آزادانه مصرف نمایید.
- غذا را در حجم كم و به دفعات زياد ميل نمائيد و غذاهای حاوی چربی را به تدريج برای حدود ۶ – ۴ ماه به رژيم غذايی خود اضافه كنيد.
- از نوشابه‌های الكلی استفاده نكنيد.
- از غذاهای سرخ شده، آجیل، زیتون، مواد شور (از قبیل خیار شور، ذرت بوداده و چاشنی‌ها) پرهیز نمائید.
- از بلند كردن اجسام سنگين بيش از 2 تا 6 هفته بعد از عمل اجتناب نماييد.
- بهتر است در چند هفته اول از کار بدنی سنگین پرهیز نمایید.
- بهتر است تا یک هفته از رانندگی اجتناب نمائید.
- استحمام را از روز دوم بعد از عمل و بلافاصله بعد از برداشتن پانسمان و بصورت روزانه انجام دهید.
- زخم را باز و خشک نگهداری کنید.
- محل سوراخ درن روزانه از نظر عفونت كنترل کنید و با آب و صابون شستشو دهید.
- جهت تسکین درد از داروی مسکن تجویز شده طبق دستور پزشک استفاده نمائید.
- در صورت تجویز آنتی‌بیوتیک طبق دستور پزشک یک دوره کامل آن را در فواصل معین مصرف کنید.
مراجعه به پزشک
- جهت کشیدن بخیه‌ها 10-7 روز بعداز عمل
- جهت دریافت نتیجه پاتولوژی
- در صورت درد شدید شکم، تهوع و استفراغ، تب، ضعف و بی‌حالی یا بی‌اشتهایی شدید
- در صورت دیدن علائمی چون قرمزی، ترشح، تورم، درد، تب و زردی
