یکی از رایج‌ترین بیماری‌های عفونی به خصوص در فصل پاییز و زمستان، سرماخوردگی است. سرماخوردگی به وسیله‌ی ویروسی ایجاد می‌شود که بینی، حلق و سینوس‌ها را مبتلا می‌کند. ممکن است کودکان در هرسال، چندین بار به سرماخوردگی مبتلا شوند.

ویروس‌های زیادی در ایجاد سرماخوردگی دخالت دارند. وقتی كودك با یک ویروس سرما می‌خورد، بدن او فقط در برابر آن ویروس، مقاومت نسبی پیدا می‌كند ولی ویروس‌های دیگری هستند كه می‌توانند باعث سرماخوردگی‌های بعدی شوند.

علائم و نشانه‌ها

دوران نهفتگی بیماری ۲ تا ۴ روز و گاهی تا یک هفته به طول می‌کشد. شروع بیماری به طور معمول ناگهانی و طی آن علامت‌های زیر ظاهر می‌شود:

• احساس خارش و سوزش در حلق، بینی، گوش و پرخونی و قرمزی گلو و بینی
• عطسه، آب ریزش و گرفتگی مجاری بینی. ترشحات بینی در مرحله‌های آخر بیماری، غلیظ می‌شود و تنفس را با مشکل روبرو می‌سازد. این علائم به طور معمول در عرض یک هفته برطرف می‌شوند.
• تب خفیف، ضعف، احساس سرما و به ندرت ممکن است لرز دیده شود.
• تب ممکن است اولین علامت سرماخوردگی باشد و به طور معمول دمای بدن کودک در مدت 1 تا 3 روز به حد طبیعی باز می‌گردد ولی گاهی بیشتر طول می‌کشد.
• سردرد خفیف
• دردهای مبهم در ناحیه‌ی کمر، دست و پا و حالت کوفتگی و خستگی
• سرفه در مرحله‌های ابتدایی بروز می‌کند و در افراد مختلف، شدت متفاوتی دارد كه ممکن است 2 تا 3 هفته ادامه یابد.
• کاهش اشتها
• در صورت بهبود نیافتن، ممکن است، سرماخوردگی باعث التهاب سینوس‌ها، گوش میانی، حلق، نای، و نایژه‌ها شود.

علل شایع

ویروس سرماخوردگی از طریق دهان، چشم یا بینی وارد بدن می‌شود. ویروس از طریق قطرات پخش شده در هوا به دلیل سرفه، عطسه و صحبت کردن انتقال پیدا می‌کند. اما، از طریق تماس دست‌ها (دست دادن) و یا استفاده‌ی مشترک وسایل آلوده به ویروس مانند ظروف، حوله، اسباب بازی و یا گوشی تلفن منتقل می‌شود. در صورت لمس چشم، بینی یا دهان پس از اینگونه تماس‌ها، فرد دچار سرماخوردگی می‌شود.

عوامل تشدید کننده خطر

• سن

نوزادان و کودکان بیشتر دچار سرماخوردگی می‌شوند، زیرا هنوز مقاومت لازم در برابر بسیاری از ویروس‌ها را پیدا نکرده‌اند. سیستم ایمنی نابالغ تنها علت آسیب پذیری راحت کودکان نیست، دلایل دیگر آن عبارتند از ارتباط دائم این کودکان با یکدیگر، نشستن دست‌ها و نپوشاندن دهان و بینی در هنگام سرفه و عطسه. سرماخوردگی در نوزادان اگر با شیردهی و یا تنفس از طریق بینی تداخل داشته باشد، مشکل‌ساز است.

• سیستم ایمنی

با بالا رفتن سن، سیستم ایمنی بدن در مقابل اکثر ویروس‌های رایج و ایجاد کننده‌ی سرماخوردگی مقاومت پیدا می‌کند. میزان سرماخوردگی بزرگسالان کمتر از کودکان است. با این حال، هنوز هم بزرگسالان می‌توانند توسط ویروسی دچار سرما خوردگی و ضعف سیستم ایمنی شوند که همه‌ی این عوامل، خطر ابتلا به سرماخوردگی را افزایش می‌دهد.

• فصل

در پاییز و زمستان، کودکان و بزرگسالان بیشتر مستعد ابتلا به سرماخوردگی هستند. زیرا، کودکان به مدرسه می‌روند و اکثر افراد زمان بیشتری را در خانه صرف می‌کنند. در آب و هوای گرم‌تر، با اینکه افراد کمتر در خانه هستند، در فصل‌هایی که باران‌های مکرر وجود دارد، سرما خوردگی بیشتر است.

عوارض احتمالی

• عفونت حاد گوش (عفونت گوش میانی)
• خس خس: سرماخوردگی می‌تواند باعث خس خس سینه در کودکان مبتلا به آسم شود.
• سینوزیت: در بزرگسالان و یا کودکان، سرماخوردگی درمان نشده ممکن است منجر به سینوزیت شود (التهاب و عفونت سینوس‌ها).
• سایر عفونت‌های ثانویه: این عفونت‌ها عبارتند از گلو درد، ذات الریه، خناق و یا برونشیولیت در کودکان.

درمان

سرماخوردگی، درمان خاصی ندارد و خود به خود بهبود می‌یابد. آنتی بیوتیک‌ها، تنها زمانی كه عوارض سرماخوردگی در اثر باکتری‌ها ایجاد شود، استفاده می‌شوند (مانند سینوزیت، عفونت ریه یا گوش) درمان سرماخوردگی علامتی است و با استفاده از داروهای مسكن، ضد تب، ضد التهاب بینی، ضد سرفه و ضد حساسیت (آنتی هیستامین) می‌توان آن علامت‌ها را كاهش داد، اما این داروها دوره بیماری را کوتاه نکرده و از ایجاد عوارض هم جلوگیری نمی‌کنند.

پیشگیری

ویروس سرماخوردگی از راه هوا و به وسیله‌ی بزاق از طریق دستگاه تنفسی به افراد منتقل می‌شود. دست دادن، وسیله‌های مشترك مانند گوشی تلفن و ظرف‌های غذای مشترك نیز می‌توانند ویروس‌ها را منتقل كنند. حتی وسایل خواب و رختخواب مشترک نیز می‌تواند عامل انتقال ویروس و بیماری شود. با رعایت اصول بهداشت و كنترل عفونت، می‌توان از ابتلای كودك به سرماخوردگی پیشگیری كرد. تزریق واکسن سالیانه نیز با مشورت پزشک، می‌تواند کمک کننده باشد.