مدیریت بیماری
تغییرات بدن مادر پس از زایمان
دوره نفاس: چند ساعت تا چند هفته (6 تا 8 هفته) بعد از زایمان را گویند که در آن تغییراتی که حاملگی در زن باردار بوجود آورده بود به حالت نرمال قبل از حاملگی بر می‌گردند.
تغییرات رحم
پس از زایمان رحم شما کم کم به حالت اول خود بر می‌گردد و اندازه آن به سرعت کوچک می‌شود حدود 4 هفته بعد از زایمان وزن و اندازه رحم به اندازه نرمال قبل از بارداری برمی‌گردد.
ترشحات خونی
پوشش ضخیمی که در دیواره‌ی رحم برای لانه گزینی جنین شما تشکیل شده بود ابتدا به شکل ترشحات خونی به مدت 3 – 4 روز و سپس ترشحات قهوه‌ای رنگ خواهد شد. بعد از حدود 10 روز به صورت ترشحات زرد یا سفید رنگ از مهبل خارج می‌شود و تا 4 هفته بعد از زایمان پا برجا می‌ماند.
البته ممکن است در برخی از خانم‌ها خونریزی در حد لکه بینی حتی تا حدود 40 روز پس از زایمان ادامه یابد در این موارد برای اطمینان بیش‌تر می‌توانید با مامای خود مشورت کنید.
بیش‌تر مادرانی که نوزاد خود را شیر می‌دهند به مدت 5 تا 6 ماه بعد از زایمان و گاهی تا زمانی که تغذیه نوزاد با شیر مادر ادامه دارد، دچار قاعدگی نمی‌شوند ولی در زنانی که کودک خود را از پستان شیر نمی‌دهند، معمولا قاعدگی حدود 4 تا 8 هفته بعد از زایمان روی می‌دهد.
گاهی اولین قاعدگی، غیرعادی و همراه با خونریزی و خروج لخته است در این صورت جای نگرانی نیست، اما در صورت ادامه این وضعیت یا همراه بودن خونریزی با بوی متعفن جهت بررسی عفونت رحمی به پزشک و مامای خود مراجعه کنید.
پس دردها به علت انقباض رحم برای خروج لخته‌های خون باقی‌مانده
در زنان که اولین بار زایمان داشته‌اند در طی 2- 3 روز اول دوره نفاس و در زنان با چند بار زایمان به مدت طولانی‌تری انقباضاتی در رحم پدید می‌آید که همراه با درد است. این درد با شیردهی کمی بدتر شده اما خیالتان راحت چون فقط تا 3- 4 روز بیش‌تر ادامه نخواهد داشت در صورت درد شدید می‌توانید از تسکین دهنده‌های معمولی استفاده کنید. اگر درد شدید و مداوم، همراه با تب یا خونریزی باشد باید پزشک مراجعه شود.
پستان‌ها
در روزهای اول بعد از زایمان ماده‌ای زرد رنگ به نام آغوز که حاوی پروتئین بیش‌تر و مواد ایمن‌سازی مشابه واکسن است، در پستان‌های شما تولید می‌شود و ترشح آن 5 روز ادامه می‌يابد سپس به شیر تبدیل می‌شود مقدار شیر در افراد مختلف متفاوت بوده و به دفعات شیردهی، رژیم غذایی و حالات روحی مادر بستگی دارد.
اندوه پس از زایمان
به طور شایع، مادر در مدت چند روز پس از زایمان، درجاتی از افسردگی را نشان می‌دهد شدت این حالت در افراد مختلف متفاوت می‌باشد.
شایع‌ترین اختلال هیجانی مادر بعد از زایمان، گریه ناگهانی و بدون دلیل است این گریه بدون علت بوده و حدود نیم ساعت ادامه دارد و بعد از آن مادر احساس می‌کند که حالش بهتر است.
این حالات 3 تا 10 روز اول بعد از زایمان طبیعی است اما در صورت طولانی شدن و افزایش شدت حالات با پزشک یا مامای خود مشورت کنید.
هشدارها
اگر هر کدام از موارد زیر اتفاق افتاد با ماما یا پزشک خود تماس بگیرید:
- مشکل خواب داشتید.
- احساس کردید انرژی ندارید.
- شاد نبودید و بدون دلیل گریه می‌کنید.
- احساس کردید نمی‌توانید خوب از بچه مراقبت کنید.
- به غذا میل ندارید.
- احساس پوچی و بی‌ارزشی کردید و این افکار مرتب تکرار شوند.
- هر کس یا هر چیزی شما را تحریک و عصبانی کرد.
- اگر حس کردید که تمایل به مراقبت از نوزاد را ندارید.
- حس کردید که تمایل به صحبت و بازی با نوزادتان را ندارید.
- فکر کردید نوزادتان می‌خواهد به شما آسیب برساند یا شما را اذیت کند.
- بخواهید به خودتان یا فرزندتان آسیب برسانید.
تغییرات دستگاه اداری
در بارداری مقدار زیادی آب در بدن شما احتباس یافته بود بلافاصله بعد از زایمان با افزایش حجم و دفعات ادرار کردن بین روزهای دوم تا پنجم بعد از زایمان، این آب اضافی دفع خواهد شد و کم کم و طی چند هفته ورم ناشی از افزایش آب در بدن شما از بین خواهد رفت.
ورم قوزک پا
ورم قوزک پا به علت فشارخون بالا در بارداری و یا افزایش احتباس آب ممکن است بعد از زایمان تا مدتی ادامه یابد. معمولا چند روز بعد از زایمان، ورم قوزک پا محو می‌شود ولی ممکن است تا اواخر هفته‌ی دوم بعد از زایمان چند بار ظاهر و ناپدید شود.
کاهش وزن
بلافاصله بعد از زایمان 6-5 کیلوگرم از وزن شما در اثر تخلیه نوزاد و محتویات رحم و میزان طبیعی خونریزی، کاهش می‌يابد. خوشبختانه 2-3 کیلوگرم دیگر از وزن بر اثر افزایش میزان ادرار که در قبل گفته شد رخ می‌دهد.
اکثر زمان 6 ماه بعد از زایمان به وزنی نزدیک وزن قبل از حاملگی خود خواهند رسید.
علائم خطر پس از زایمان چه مواردی هستند؟
دوران پس از زایمان نیز می‌تواند مانند بارداری برای مادر خطر آفرین باشد. در صورت مشاهده موارد زیر سریعا به پزشک یا ماما یا بیمارستان مراجعه کنید.
- تب و لرز
- ادرار نکردن تا 6 ساعت بعد از زایمان
- خونریزی بیش از میزان قاعدگی در هر زمان به جدی که مجبور شوید هر 4 تا 5 ساعت یک نوار بهداشتی عوض کنید و یا خونریزی بیش‌تر از حد لکه بینی بعد از ده روز
- خروج لخته‌های خون بزرگ‌تر از اندازه
- تهوع و استفراغ
- درد و ورم در ناحیه‌ی بخیه‌ها
- هر گونه درد، قرمزی، تورم و خروج ترشحات چرکی از محل بخیه‌ها
- خروج ترشحات چرکی و بدبو از مهبل
- درد زیر دل یا درد ساق پا
- بی‌اختیاری دفع ادرار و مدفوع یا سوزش هنگام ادرار کردن و تکرار ادرار
- افسردگی شدید
- باز شدن و یا خونریزی محل عمل
- سرگیجه و رنگ پریدگی
- احساس پری یا سفتی شکم
- قرمزی و دردناک بودن پستان‌ها
- تنگی نفس یا درد سینه یا سرفه
