آنوریسم مغزی، عبارت است از یک توده یا حباب که در یکی از عروق خونی مغز ایجاد می‌شود. آنوریسم اغلب ظاهری شبیه به یک توپ بر روی ساقه‌ی درخت دارد.

آنوریسم مغزی می‌تواند نشت کند یا پاره شود، که نتیجه‌ی این اتفاق خونریزی مغزی است. پارگی آنوریسم اغلب در فضایی بین بافت‌های نازک پوشاننده‌ی مغز اتفاق می‌افتد. این نوع از خونریزی مغزی را خونریزی ساب آراکنوئید می‌گویند.

آنوریسم پاره شده بسیار خطرناک است و فرد نیازمند اقدامات درمانی سریع می‌باشد. اکثر آنوریسم‌های مغزی، با وجود پاره نشدن، در سلامتی فرد اختلال ایجاد کرده یا باعث ایجاد علائمی در فرد می‌شوند.

درمان پاره‌شدگی آنوریسم مغزی، ممکن است در برخی موارد موثر واقع شود و از پارگی‌های آینده پیشگیری کند. به منظور فهم دقیق‌تر گزینه‌های درمانی مناسب، با پزشک خود صحبت کنید.

علائم ونشانه‌ها

• آنوریسم پاره شده

اصلی‌ترین علامت پارگی آنوریسم، سردرد شدید است. از دیگر علائم آنوریسم پاره شده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• حالت تهوع و استفراغ
• گرفتگی گردن
• تاری دید و دو بینی
• حساسیت به نور
• تشنج
• افتادگی پلک
• کاهش هوشیاری
• گیجی

• آنوریسم در حال نشت

گاهی ممکن است از آنوریسم مقداری خون نشت شود. این نشت ممکن است باعث سردرد شدید و ناگهانی شود. همچنین نشت آنوریسم، در نهایت به پارگی آن ختم می‌شود.

• آنوریسم پاره نشده

آنوریسم پاره نشده‌ی مغزی ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد. بخصوص اگر کوچک باشد. با وجود این، آنوریسم بزرگتر ممکن است به بافت‌ها و اعصاب مغزی فشار وارد کند و باعث بروز علائم زیر شود:

• درد در قسمت بالایی و پشت چشم
• گشادی مردمک
• تغییر در وضعیت بینایی و دو بینی
• بی‌حسی یک طرف صورت

علل شایع

علل این بیماری ناشناخته است اما عوامل خطری در ایجاد این مشکل نقش دارند که در ادامه اشاره خواهد شد.

عوامل تشدید کننده خطر

عواملی می‌تواند موجب ضعف در دیواره شریانی شود و خطر آنوریسم مغزی یا پارگی آنوریسم را افزایش دهد. آنوریسم مغزی در بزرگسالان بیشتر از کودکان و در زنان بیشتر از مردان است.

برخی از فاکتورهایی که در طول زمان باعث ایجاد آنوریسم می‌شوند، عبارتند از:

• افزایش سن
• سیگار کشیدن
• فشار خون بالا (هایپرتنشن)
• سوء مصرف مواد مخدر بخصوص کوکائین
• مصرف زیاد الکل

بعضی از انواع آنوریسم ممکن است پس از آسیب به سر یا بروز عفونت‌های خونی خاص ایجاد شوند.

عوامل خطر ابتلا به این بیماری در کودکان عبارتند از:

• اختلالات ارثی بافت پیوندی

این اختلالات باعث ضعیف شدن رگ‌های خونی می‌شوند.

• بیماری کلیه‌ی پلی کیستیک

یک بیماری ارثی که نتیجه‌ی ایجاد کیسه‌های پر از مایع در کلیه‌ها می‌باشد و معمولا فشار خون را افزایش می‌دهد.

• تنگی غیرطبیعی آئورت

آئورت رگ خونی بزرگی است که خون پر از اکسیژن را از قلب به سایر بدن انتقال می‌دهد.

• ناهنجاری های عروق شریان وریدی مغز

 یک اتصال غیرطبیعی بین سرخرگ‌ها و سیاهرگ‌های مغز است که جریان خون طبیعی بین آن‌ها را قطع می‌کند.

• سابقه‌ی خانوادگی

بخصوص در اقوام درجه یک، مثل والدین، برادر، خواهر و یا فرزند.

عوارض احتمالی

هنگامی که آنوریسم مغزی پاره می‌شود، خون‌ریزی به مدت چند ثانیه  ادامه می‌یابد. خون می‌تواند باعث آسیب مستقیم به سلول‌های اطراف و همچنین آسیب یا مرگ سایر سلول‌ها شود. همچنین خونریزی باعث افزایش فشار درون جمجمه می‌شود.

اگر فشار بیش از حد افزایش یابد، جریان خون و اکسیژن تغذیه کننده‌ی مغز دچار اختلال شده و باعث از دست رفتن هوشیاری و حتی مرگ می‌شود.

عوارضی که پس از پاره شدن آنوریسم بوجود می‌آیند عبارتند از:

• خونریزی مجدد

آنوریسم پاره شده یا نشت کرده، ممکن است دوباره دچار خونریزی شود. این اختلال باعث آسیب به سلول‌های مغزی می‌شود.

• گرفتگی عروق(وازواسپاسم)

پس از پارگی آنوریسم مغزی، ممکن است رگ‌های خونی موجود در مغز به طور ناگهانی تنگ و باریک شوند (وازواسپاسم). این بیماری می‌تواند جریان خون به سلول‌های مغز را محدود کند و باعث مرگ سلول‌های مغزی شود.

• هیدروسفالی(تجمع مایع اطراف مغز)

هنگامی که آنوریسم پاره می‌شود، در ناحیه‌ی بین مغز و بافت‌های اطراف آن خون‌ریزی اتفاق می‌افتد. در اکثر موارد، خون می‌تواند جریان مایعات اطراف مغز و نخاع را مسدود کند. این بیماری می‌تواند باعث تجمع مایع نخاعی شود که فشار را بر مغز افزایش داده و به بافت‌های مغزی آسیب می‌رساند.

• کاهش سدیم خون (هیپوناترمی)

خونریزی ساب آراکنوئید ناشی از پارگی یک آنوریسم مغزی می‌تواند تعادل سدیم خون را مختل کند. این اتفاق ممکن است به خاطر آسیب به هیپوتالاموس اتفاق بیفتد. افت سطح سدیم خون، می‌تواند منجر به التهاب سلول‌های مغزی و آسیب دائمی به آن‌ها شود.

تشخیص

اگر تجربه‌ی سردرد شدید و ناگهانی و یا علائم احتمالی پارگی آنوریسم را دارید، برای تعیین اینکه آیا خونریزی بخاطر پارگی آنوریسم است و یا نوع دیگری از سکته عامل خونریزی مغزی می‌باشد، بررسی‌هایی برای شما انجام می‌گیرد.

اگر علائم یک آنوریسم پاره نشده را دارید مثلا: درد چشم، تغییر بینایی یا دو بینی، ممکن است تحت معاینات و بررسی‌های زیر قرار گیرید:

• سی‌تی‌اسکن

سی‌تی‌اسکن معمولا اولین روش برای  تشخیص خونریزی در مغز است. در این روش تصاویر دو بعدی از مغز تهیه می‌شود. همراه با این آزمایش، ممکن است یک ماده رنگی برای مشاهده‌ی راحت تر جریان خون در مغز که می‌تواند حضور آنوریسم در مغز را نشان دهد، تزریق شود. این روش تشخیصی را آنژیوگرافی می‌گویند.

• تست مایع نخاعی

اگر دچار خونریزی ساب آراکنوئید شده‌اید، احتمالا در مایع اطراف مغز و نخاع، گلبول‌های قرمز وجود خواهند داشت. در این روش مایع نخاعی، بوسیله ی یک سوزن از کمر کشیده می‌شود و تحت آزمایش قرار می‌گیرد.

• ام‌آر‌آی (MRI)

ام‌آر‌آی با استفاده از امواج مغناطیسی و رادیویی، تصاویری با جزئیات زیاد از مغز فراهم می‌کند. پزشک در این روش جزئیات رگ‌های خونی را بررسی کرده و می‌تواند وجود آنوریسم را تشخیص دهد.

• آنژیوگرافی مغزی

در این روش پزشک یک لوله‌ی منعطف و باریک را وارد یکی از رگ‌های خونی بزرگ (معمولا در کشاله‌ی ران) و سپس وارد شریان‌های مغزی می‌کند.

گروهی از تصاویر گرفته شده با اشعه‌ی ایکس (X) می‌تواند جزئیاتی درمورد وضعیت عروق خونی و کشف آنوریسم را در اختیار پزشک قرار دهد.

درمان

• جراحی

به منظور بهبود آنوریسم پاره شده، دو گزینه‌ی شایع جراحی وجود دارد:

• جراحی قطع کردن

در این روش، آنوریسم بسته می‌شود. جراح مغز و اعصاب، بخشی از جمجمه را برای دسترسی به آنوریسم و قرار دادن عروق خونی تغذیه کننده‌ی آنوریسم، خارج می‌کند. سپس یک قطعه فلز کوچک(کلیپس) را در محل آنوریسم قرار داده و جریان خون تغذیه‌کننده ی آن را متوقف می‌کند.

• جراحی کویلینگ درون عروقی

این یک روش با تهاجم کمتر نسبت به روش قبلی است. جراح یک لوله‌ی پلاستیکی توخالی را وارد سرخرگ و سپس وارد آنوریسم می‌کند. سپس یک سیم نرم را از طریق لوله وارد آنوریسم می‌کند. با استفاده از این سیم، جریان خون تغذیه‌کننده‌ی آنوریسم قطع شده و آنوریسم را به شریان بازگردانده می‌شود.

در هر دو روش، خطرات احتمالی مخصوص به خود وجود دارد بخصوص خونریزی مغزی یا قطع جریان خون به مغز. روش جراحی کویلینگ درون عروقی یک روش با میزان تهاجم کمتر است و ممکن است بی‌خطرتر باشد اما ممکن است خطرات بیشتری داشته باشد که فرد را نیازمند تکرار عمل در آینده خواهد کرد.

• سایر درمان‌های آنوریسم پاره شده
• مسکن‌ها

داروهایی مثل استامینوفن ممکن است با نظر پزشک برای درمان سردرد مورد استفاده قرار گیرند.

• مسدودکننده‌های کانال کلسیم

این داروها از ورود کلسیم به سلول‌های جداره‌ی عروق خونی جلوگیری می‌کنند. این داروها ممکن است تنگی ناگهانی عروق خونی را کاهش داده و از عوارض آنوریسم پاره شده پیشگیری کنند.

• انجام مداخلات برای جلوگیری از سکته بخاطر جریان خون ناکافی

این مداخلات شامل تزریق داروهای خاصی می‌شود که سطح فشار خون را به منظور غلبه بر تنگی عروق خونی بالا می‌برد.

یکی دیگر از مداخلات برای جلوگیری از سکته، آنژیوپلاستی است. در این عمل، جراح با استفاده از یک لوله، یک بالون باریک و قابل باد شدن را وارد عروق خونی باریک شده‌ی مغز می‌کند. سپس بالون را باد کرده و عروق باریک شده را باز می‌کند.

• داروهای ضد تشنج

از این داروها ممکن است برای درمان تشنج مرتبط با آنوریسم پاره شده استفاده شود.

• جراحی انحرافی و استفاده از کاتتر(لوله)

استفاده از این روش می‌تواند فشار حاصل از وجود مایع نخاعی را بر مغز کاهش دهد. برای این کار ممکن است لوله (کاتتر) برای کشیدن مایع اضافی مغز یا اطراف مغز و نخاع قرار داده شود.

گاهی ممکن است نیاز به استفاده از یک سیستم انحرافی باشد. این سیستم از یک لوله‌ی سیلیکونی انعطاف‌پذیر (شانت) و یک دریچه تشکیل شده است و یک کانال کشنده را در مغز شما بوجود می‌آورد که به حفره‌ی شکمی ختم می‌شود.

• بازتوانی

آسیب به مغز در اثر خونریزی مغزی، ممکن است نیاز به فیزیوتراپی، گفتار درمانی و کاردرمانی داشته باشد تا مهارت‌های فرد دوباره به وی بازگردانده شود.

• درمان آنوریسم‌های مغزی پاره نشده

به منظور درمان این آنوریسم‌ها، عوامل زیر در نظر گرفته می‌شود:

• اندازه، موقعیت و ظاهر کلی آنوریسم
• سن و وضعیت سلامت عمومی بیمار
• سابقه‌ی خانوادگی بیمار
• بیماری‌های ارثی که خطر پارگی آنوریسم را افزایش می‌دهند.

اگر فشار خون بالا دارید، با پزشک خود درباره‌ی مدیریت بیماریتان صحبت کنید. کنترل فشار خون ممکن است خطر پارگی آنوریسم را کاهش دهد.

به علاوه، سیگارکشیدن هم می‌تواند خطر ایجاد، رشد و پارگی آنوریسم را افزایش دهد.

روش‌های جراحی انحراف جریان خون و یا قطع جریان خون تغذیه کننده‌ی آنوریسم، می‌توانند به پارگی آنوریسم در آینده کمک کنند. با وجود این ممکن است خطرات این جراحی‌ها بیشتر از فواید آن‌ها باشند.