شمارش سلول‌های خونی (CBC) یکی از متداول‌ترین آزمایشات خون است. برای درک شمارش کامل خون، مهم است که بدانیم خون از دو بخش اصلی تشکیل شده است. پلاسما بخش مایع خون است که باعث می‌شود خون به راحتی جریان یابد و حرکت کند. سلول‌های اصلی خون شامل گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز و پلاکت‌ها هستد. هر یک از سلول‌های خون عملکردهای خاص و مهمی را در بدن انجام می‌دهند. آزمایش کامل شمارش سلول‌های خونی، تعداد انواع مختلف سلول‌های خون را اندازه‌گیری می‌کند. همچنین اطلاعات با ارزشی در مورد سایر خصوصیات مربوط به انواع سلول‌های خون را در اختیار پزشک قرار می‌دهد.

افزایش و یا کاهش غیرعادی در تعداد سلول‌های خونی که توسط این آزمایش اندازه‌گیری می‌شود، می‌تواند نشان دهنده بیماری و یا مشکل اساسی در سلامت فرد بوده که در این صورت نیازمند بررسی‌های بیش‌تر خواهد بود.

دلایل انجام

موارد استفاده از شمارش کامل خون گسترده است. به طور کلی، شمارش کامل خون می‌تواند به عنوان بخشی از معاینه بالینی و غربالگری عمومی توسط پزشک انجام شود و در صورتی که پزشک تردید داشته باشد فرد مبتلا به عفونت، کم خونی یا خونریزی غیرطبیعی می‌باشد امکان دارد شمارش کامل خون را تجویز کند. همچنین افزایش شمارش گلبول‌های سفید ممکن است نشان دهنده عفونت یا التهاب باشد. تعداد بالا یا پایین گلبول‌های سفید خون می‌تواند نشانه‌ای از ابتلا به سرطان باشد.

شمارش سلول‌های خونی یک آزمایش متداول است که در شرایط زیر انجام می‌شود:

•   سنجش سلامت عمومی

پزشک ممکن است شمارش سلول‌های خونی را به عنوان بخشی از آزمایشات متداول و به منظور بررسی سلامت عمومی فرد و یافتن اختلالات گوناگون مانند کم‌خونی و یا سرطان خون توصیه نماید.

• تشخیص مشکلات پزشکی

اگر دچار ضعف، خستگی مزمن، تب، التهاب، کبودی و یا خونریزی شده‌اید پزشک احتمالاً این آزمایش را به شما پیشنهاد می‌دهد. شمارش سلول‌های خونی ممکن است به تشخیص علت به وجود آمدن این علائم کمک کند. همچنین اگر پزشک مشکوک به عفونت باشد، این آزمایش می‌تواند در تأیید تشخیص کمک کننده باشد.

• بازبینی و نظارت بر روند بیماری

اگر شما مبتلا به اختلالات خونی مانند تالاسمی و یا پلی سیتمی هستید و با توجه به اینکه این بیماری‌ها بر تعداد سلول‌های خونی تاثیرگذار هستند، پزشک می‌تواند با استفاده از این روش تشخیصی،‌ روند بیماری را بررسی کند.

• بازبینی و نظارت بر روند درمان

اگر دارویی استفاده می‌کنید که بر تعداد سلول‌های خونی تاثیرگذار است، آزمایش شمارش سلول‌های خونی می‌تواند در بررسی روند درمان کمک کننده باشد.

آمادگی پیش از مداخله

اگر نمونه خون فقط به علت آزمایش تعداد سلول‌های خونی گرفته می‌شود، قبل از انجام آزمایش محدودیت خوراکی و نوشیدنی برای شما وجود ندارد. در غیر این صورت شما باید مدت تعیین شده‌ای را قبل از انجام آزمایش ناشتا باشید. پزشک دستورات دقیق را به شما خواهد داد.

شرح روش

شمارش کامل خون ممکن است در بسیاری از مراکز مختلف مراقبت‌های بهداشتی از جمله مطب پزشکان، کلینیک‌ها، مراکز مراقبت فوری، اورژانس، بیمارستان‌ها و آزمایشگاه‌های پزشکی سرپایی انجام شود. آزمایش کامل شمارش خون با کشیدن چند میلی‌لیتر خون از ورید انجام می‌شود. معمولاً نمونه خون از وریدی که زیر پوست قابل مشاهده است مانند رگ در قسمت پشت دست یا زاویه داخلی آرنج به دست می‌آید. معمولاً یک شریان بند در ناحیه مجاورت ورید (نزدیک به مرکز بدن نسبت به خود رگ) بسته می‌شود. با فشار روی بازو و محدود کردن جریان خون از سمت ورید به قلب، باعث می‌شود که ورید قابل مشاهده‌تر و متورم‌تر شود. شریان بند فقط برای مدت کوتاهی (حداکثر چند دقیقه) استفاده می‌شود و به محض کشیدن خون برداشته می‌شود.

پوست قسمت مورد آزمایش با استفاده از پنبه آغشته به الکل تمیز می‌شود و سپس سوزنی از قسمت ناحیه پوست تمیز شده به داخل ورید که در زیر شریان بند قرار دارد وارد ورید می‌شود. سپس خون به بیرون کشیده می‌شود و بعد نمونه خون تهیه شده برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه منتقل می‌شود.

نتایج قابل انتظار

ممکن است نتایج کامل شمارش خون طی چند ساعت پس از جمع‌آوری نمونه خون آماده باشد. تحویل سریع نمونه خون به آزمایشگاه برای تجزیه و تحلیل از اهمیت زیادی برخوردار است. نمونه‌ای که به موقع تحویل داده نشود ممکن است نتایج نادرستی را به دست آورد.

شمارش کامل خون، بسیاری از خصوصیات مهم مربوط به سلول‌های خون را اندازه‌گیری می‌کند.