سرطان مری سرطانی است که در مری بروز می‌کند. مری لوله باریکی است که از گلو تا شکم ادامه دارد. مری غذای بلعیده شده را برای هضم شدن به معده می‌رساند.
سرطان مری ممکن است در هر نقطه از مری رخ دهد. اما در بیشتر افراد، در پایین‌ترین قسمت مری بروز می‌کند.
تجمع سلول‌های غیرطبیعی باعث شکل‌گیری یک تومور در مری می‌شود که رشد کرده و گسترش می‌یابد و به ساختارهای مجاور و دیگر قسمت‌های بدن نیز حمله می‌کند. آقایان بیشتر از خانم‌ها به سرطان مری مبتلا می‌شوند.
علائم و نشانه‌ها
علائم و نشانه‌های زودرس سرطان مری عبارتند از:
- اشکال در بلع (دیسفازی)
- کاهش وزن در کوتاه مدت
- درد، فشار و سوزش در ناحیه زیر دنده
- حس توده در گردن
- بدتر شدن سوزش سر دل و سوء هاضمه
- برگشت محتویات معده به سمت مری
علائم و نشانه‌های دیررس سرطان مری عبارتند از:
- دیسفاژی (اشکال در بلع) گاهی همراه با بلع دردناک
- سکسکه مداوم
- تنفس بدبو
- انتشار درد به پشت یا قفسه سینه
مراحل اولیه سرطان مری معمولا دارای نشانه نمی‌باشد.
زمان مناسب مراجعه به پزشک
اگر دچار علائم مکرر و نگران کننده‌ای شده‌اید که بهبود پیدا نمی‌کنند، به پزشک مراجعه کنید. اگر مبتلا به بیماری مری بارت هستید، با پزشک خود در مورد کنترل علائم خود صحبت کنید. بیماری مری بارت شرایط پیش از سرطان است که خطر ابتلا به سرطان مری را افزایش می‌دهد.
علل شایع
علت اصلی سرطان مری مشخص نیست. این سرطان معمولا زمانی بروز می‌کند که سلول‌های مری دچار نوعی جهش در در ان اِ (DNA) خود می‌شوند. این خطا باعث می‌شود سلول‌ها به طور غیرقابل کنترلی رشد کرده و تقسیم شوند.
انواع سرطان مری
سرطان مری بر اساس نوع سلول‌های درگیر طبقه بندی می‌شود. تشخیص نوع سرطان مری به تعیین گزینه‌های درمانی کمک می‌کند. انواع سرطان مری عبارتند از:
- ادنوکارسینوم
در غشاء مخاطی مری آغاز می‌شود. سرطان ادنوکارسینوم معمولا در قسمت‌های انتهایی مری رخ می‌دهد.
- سرطان سلول سنگفرشی
سلول‌های سنگفرشی سلول‌های نازک و مسطحی هستند که سطح مری را پوشانده‌اند. این نوع سرطان اغلب در وسط مری رخ می‌دهد. سرطان سلول سنگفرشی رایج ترین نوع سرطان مری در دنیا می‌باشد.
عوامل تشدید کننده خطر
عوامل خطر سرطان مری شامل تحریک مزمن مری است. عواملی که باعث بروز تحریک در سلول‌های مری و افزایش خطر سرطان در این بخش می‌شوند، عبارتند از:
- مصرف بیش از حد مشروبات الکلی
- اختلال در بلع
- مصرف طولانی مدت مایعات و غذاهای بسیار داغ
- کاهش مصرف میوه و سبزیجات
- بیماری رفلاکس (بازگشت مواد از معده به مری)
- بروز تغییرات پیش سرطانی در سلول‌های مری (مری بارت)
- تنگی‌های ناشی از پرتودرمانی
- استعمال مواد مخدر تدخینی (استعمال دخانیات)
- چاقی
عوارض احتمالی
زمانی که سرطان مری پیشرفت کند، باعث بروز پیامدهایی از جمله موارد زیر خواهد شد:
- انسداد مری
سرطان باعث می‌شود که عبور غذا از مری سخت یا غیرممکن شود.
- درد
سرطان پیشرفته مری باعث بروز درد می‌شود.
- خونریزی مری
خونریزی معمولا تدریجی است، اما گاهی ممکن است ناگهانی و شدید باشد.
تشخیص
آزمایش‌ها و فرایندی که برای تشخیص سرطان مری استفاده می‌شوند، عبارتند از:
- اندوسکوپی مری
در انجام اندوسکوپی، پزشک یک لوله توخالی را که به یک دوربین مجهز می‌باشد، وارد گلو کرده و به سمت مری هدایت می‌کند. با استفاده از اندوسکوپ، پزشک مری را معاینه کرده و به دنبال تومور سرطانی و یا بخش‌های ملتهب می‌گردد.
- بیوپسی از مری
برای تعیین وجود بیماری و افتراق سلول به کار می‌رود. پزشک با استفاده از اندوسکوپ، از بخش خاصی از مری بیمار نمونه‌برداری می‌کند و بافت نمونه را برای بررسی سلول‌های سرطانی به آزمایشگاه می‌فرستد.
میزان گسترش بیماری با سی تی اسکن قفسه سینه و شکم و سونوگرافی اندوسکوپیک سنجیده می‌شود.
درجه بندی سرطان مری
وقتی سرطان مری در بیمار تشخیص داده می‌شود، پزشک سعی می‌کند شدت و درجه این سرطان را در بیمار تعیین کند. شناسایی شدت سرطان به انتخاب گزینه درمانی مناسب کمک می‌کند.
آزمایش‌هایی که برای درجه بندی سرطان مری استفاده می‌شوند، عبارتند از سی تی اسکن قفسه سینه و شکم و تابش پوزیترون (پت اسکن) برای ارزیابی وجود بیماری متاستاتیک دور دست.
مراحل سرطانی مری عبارتند از :
- مرحله 1 : این سرطان در لایه های سطحی سلول‌های پوشش مری رخ می‌دهد
- مرحله 2 : سرطان به لایه های عمیق تر پوشش مری حمله کرده و ممکن است غدد لنفاوی مجاور را نیز تحت تأثیر قرار دهد.
- مرحله 3 : سرطان به عمیق‌ترین لایه‌های دیواره مری و بافت‌های مجاور و یا گرههای لنفاوی نفوذ کرده است.
- مرحله 4 : سرطان به بخش‌های دیگر بدن حمله کرده است.
درمان
نوع درمان سرطان مری به نوع سلول‌های درگیرشده در سرطان، درجه و وسعت بیماری، شرایط جسمی بیمار و ترجیح بیمار بستگی دارد.
- جراحی
جراحی برای برداشتن بافت سرطانی به تنهایی و یا به همراه یک روش درمانی دیگر انجام می‌شود. جراحی‌هایی که برای درمان سرطان مری استفاده می‌شوند، عبارتند از:
- جراحی برای برداشتن تومورهای کوچک
اگر سرطان خیلی کوچک باشد و محدود به لایه‌های سطحی مری باشد، جراحی برای براشتن بافت سرطانی و بافت‌های سالم اطراف آن توصیه خواهد شد. جراحی برای مراحل اولیه سرطان یا استفاده از یک آندوسکوپ انجام می‌شود که از طریق گلو وارد مری می‌شود.
- جراحی برای برداشتن بخشی از مری (ازوفاژکتومی)
در این جراحی، بخشی از مری که دارای تومور سرطانی است، به همراه غدد لنفاوی مجاور آن، برداشته می‌شود. باقیمانده مری به معده متصل می‌شود. معمولا این کار با کشیدن معده و رساندن آن به مری انجام می‌شود.
- جراحی برای برداشتن مری و قسمت بالایی معده (ازوفاژوگاسترکتومی)
در این جراحی بخشی از مری، غدد لنفاوی مجاور آن و قسمت بالای معده برداشته می‌شوند. باقیمانده ی معده کشیده شده و به مری پیوند می خورد. در صورت نیاز از قسمتی از روده ی بزرگ استفاده می‌شود.
جراحی برای برداشتن مری، یا به صورت باز و با استفاده از یک برش بزرگ انجام می‌شود و یا با استفاده از ابزار خاصی برش های کوچکی روی بدن ایجاد شده و جراحی انجام می گیرد (لاپاروسکوپی).
- جراحی سرطان مری دارای پیامدها و عوارض جانبی متفاوتی از جمله عفونت، خونریزی، عوارض ریوی و نشت از بخش پیوند زده شده می‌باشد.
- شیمی‌درمانی
شیمی‌درمانی استفاده از داروهایی است که سلول‌های سرطانی را از بین می‌برد. داروهای شیمی‌درمانی قبل از جراحی و یا بعد از جراحی در افراد مبتلا به سرطان مری استفاده می‌شوند. شیمی‌درمانی قابل ترکیب با پرتودرمانینیز می‌باشد.
در افرادی که مبتلا به سرطان پیشرفته هستند و سلول‌های سرطانی فراتر از مری گسترده شده‌اند، شیمی‌درمانی تنها برای تسکین علائم و نشانه‌های ناشی از سرطان مورد استفاده قرار می‌گیرد. عوارض شیمی‌درمانی به نوع داروهای مصرفی بستگی دارد.
شیمی‌درمانی، درمان اصلی بیماری متاستاتیک و درمان پس از جراح در بیماران غیر متاستاتیک است.
- پرتودرمانی
پرتودرمانیاز پرتوهای پرقدرت برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. پرتودرمانی یا بوسیله‌ی یک دستگاه خارج از بدن سلول‌های سرطانی را هدف قرار می‌دهد (پرتودرمانی خارجی)، یا داخل بدن و نزدیک سلول سرطانی قرار می‌گیرد (پرتودرمانی داخلی).
پرتودرمانی معمولا با شیمی‌درمانی ترکیب شده و برای درمان سرطان مری استفاده می‌شود. این روش درمانی قبل یا بعد از جراحی استفاده می‌شود. همچنین پرتودرمانی در ترکیب با شیمی‌درمانی در تومورهای موضعی مری گردنی که غیر قابل جراحی هستند انجام می‌شود. در حالت پیشرفته سرطان، پرتودرمانی برای تسکین پیامدهای این بیماری استفاده می‌شود، برای مثال زمانی که تومور به قدری بزرگ شده که ورود غذا به معده را دشوار می‌سازد.
عوارض پرتودرمانی عبارتند از واکنش مشابه آفتاب سوختگی پوست، بلع دردناک و یا آسیب به قسمت‌های مجاور مانند ریه‌ها و قلب.
- ترکیب شیمی‌درمانی و پرتودرمانی
ترکیب شیمی‌درمانی و پرتودرمانیتأثیر هر درمانی را چند برابر می‌کند. ترکیب این دو روش ممکن است تنها روش درمانی باشد و یا اینکه قبل از جراحی انجام شود.
اما ترکیب شیمی‌درمانی و پرتودرمانی، احتمال عوارض جانبی را هم تشدید می‌کند.
