بیماری تب مالت یا بروسلوز يک عفونت باکتريايی است که از گاوها، گوسفندان يا بزهای آلوده و عفونی ‌شده به انسان انتقال می‌‏يابد، اين بيماری از انسان به انسان مسری نيست و بيش‌تر در فصول تابستان و بهار يعنی فصل زايش و شيردهی دام‌‏ها ديده‌ می‏‌شود. عفونت باکتريايی، اعضای خون‏‌ساز بدن، ازجمله مغز استخوان، گره‌‏های لنفاوی، کبد و طحال را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بيماری در مردان 60-20 ساله شايع‌‏تر است. دوره نهفتگی بيماری ممکن است 60 – 50 روز يا حتی تا چندين ماه باشد. بيماری در نوع حاد و نوع مزمن بروز می‌کند.

علائم و نشانه‌ها

• مهم‌ترین علامت این بیماری تب بین 38 تا 40 درجه است که با احساس سرما یا لرز همراه باشد.
• دردهای عضلانی و استخوانی، درد به‌ هنگام‌ لمس‌ ستون‌ فقرات‌
• سردرد
• یبوست‌
• ناتوانی‌ جنسی‌
• تعریق شدید به ‌ویژه در هنگام شب

• ضعف و خستگی، بی‌اشتهایی، لاغری و افسردگی
• بزرگ شدن کبد و طحال
• بروز آبسه‌ به‌ ندرت
• درصورتی ‌که این بیماری مزمن شود، حالاتی مانند خستگی‌های دائمی، دردهای عضلانی، کمردرد، یبوست، کاهش وزن، افسردگی و ناتوانی جنسی نیز به‌ تدریج ظاهر و مزمن می‌شود.

علل شایع

• بیماری بر اثر باکتری‌هایی تحت‌ عنوان‌ بروسلا، ایجاد می‌شود. این باکتری در انواع مختلف شير، خامه و پنير تازه برای دوره‌های زمانی متغير زنده باقی می‌مانند. پنير سفيد نرم غیرپاستوریزه تهيه‌ شده از شير بز منبع اصلی باکتری بروسلا بوده كه به مدت 8 تا 11 هفته این باكتری را در خود حفظ می‌نماید.
• این باکتری مقابل خشک شدن نسبتاً مقاوم بوده و مدت طولانی در دمای پایین زنده می‌ماند. این میکروب با پاستوریزاسیون کشته می‌شود.

عوارض احتمالی

• التهاب مفاصل
• التهاب کبد و کیسه صفرا
• حالاتی مانند تهوع، استفراغ، کاهش وزن، یبوست، اسهال و درد شکم نیز ازجمله عوارضی است که دستگاه گوارش را درگیر می‌کند.
• کم‌خونی، کاهش پلاکت‌ها، کاهش سلول‌های سفید خون و اختلالات انعقادی
• التهاب پوشش داخلی قلب (آندوکاردیت)
• عفونت استخوان و …
• بروز مشکلات پوستی مانند دانه‌های کهیری شکل و خارش‌دار، بروز اختلالات کلیوی، عوارض چشمی مانند التهاب صلبیه، شبکیه و اعصاب بینایی از دیگر عوارض این بیماری به شمار می‌رود.

عوامل‌‌ تشدید کننده خطر

• مسافرت‌ به‌ مناطق‌ آلوده‌
• در افرادی‌ که‌ با حیوانات‌ سروکار دارند، مثل‌ کشاورزان‌، قصابان‌، دام‌پزشکان‌، یا دام‌داران‌

راه‌‏های انتقال بیماری

• تماس مستقيم با بافت‏های حيوانی آلوده نظير خون، ادرار و …
• ورود مواد دفعی آلوده به چشم در خلال مراقبت از حيوانات مبتلا و استنشاق یا ورود باکتری به راه تنفسی که در چوپانان، حمل‌ و نقل‌كنندگان حيوانات، كارگران ‌دام‌داری، كاركنان كشتارگاه‌ها، دام‌پزشكان و تكنسين‌های دامپزشكی و … ایجاد بیماری می‌کند.

• مصرف شیر خام و نجوشيده و فرآورده‌‏های لبنی خصوصاً پنير تازه، خامه، سرشير و بستنی.
• بستنی مهم‌‏ترين فرآورده لبنی است که می‏‌تواند باعث بروز بيماری تب مالت شود.
• فرآورده‌های مصرفی تهیه‌ شده از حيوانات آلوده مانند: جگر، گوشت، دنبلان كه به‌ صورت خام يا نيم‌پز مصرف می‌شوند.
• احتمال انتقال از طريق داخل رحمی، شیر مادر، انتقال خون، پيوند مغز استخوان و تماس جنسی وجود دارد.

پیشگیری

• عدم مصرف شير خام و غيرمطمئن.
• برای سالم‌سازی شير خام در منزل بايد شير را در حالت جوش حداقل به مدت يک دقيقه به هم زده و بعد بلافاصله با قرار دادن در آب سرد، آن را خنک کرده و در يخچال نگهداری نمود.
• عدم مصرف شیر دامی ‌که تازه سقط‌ جنین کرده و به ابتلا به بیماری مشکوک است.
• عدم مصرف از پنير محلی، خامه، کره تهیه ‌شده از خامه محلی و بسنتی دست‌ساز
• عدم استفاده از سبزی‌های نشسته و ضدعفونی نشده
• واکسيناسيون مرتب دام‌ها و از بين بردن دام‌های آلوده به روش صحيح
• عدم تماس با ترشحات و بافت‌های آلوده حيوانی مثل خون و ترشحات حاصل از سقط ‌جنین دام‌ها، به‌ خصوص در کسانی که با دام سروکار دارند. مانند دام‌داران، دام‌پزشکان و کارگران کشتارگاه
• دادن اطلاعات و آگاهی کافی در مورد راه‌های انتقال و راه‌های پيشگيری از بيماری تب مالت به گروه‌های در معرض خطر (کارگران کشتارگاه‌ها، دام‌پروران ، قصاب‌ها و …)
• استفاده از وسايل حفاظتی ازجمله ماسک، دستکش و روپوش برای کسانی که با دام سروکار دارند.
• شستن ظروف مخصوص دوشیدن شیر، ضدعفونی کردن اسطبل‌های آلوده
• مصرف گوشت کاملا پخته شده حیوانات
• ممانعت از ورود دام‌های تازه خریداری‌ شده به داخل گله سالم قبل از اطمینان از سلامت آن‌ها

تشخیص

• معاینه و بررسی علائم بالینی توسط پزشک
• كشت و آزمایش خون تشخیص قطعی بروسلوز، با یافتن باکتری در نمونه خون، مایعات بدن و نمونه‌های بافت حاصل می‌شود.

درمان

تب مالت درصورتی‌ که به‌ موقع تشخیص داده و درمان شود، به ‌سرعت در 10 تا 15 روز درمان می‌شود و جلوی انتقال آن به افراد دیگر گرفته می‌شود. درمان، شامل يک دوره استراحت در بستر و مصرف آنتی‌بیوتیک است. در صـورت وخامـت بیمـاری لازم است در بیمارستان بستری گردند ولی در غیر این صورت می‌توان آن‌ها را به ‌طور سرپایی، تحـت درمـان قرار داد.