جراحی معمولا اولین گام در درمان تومورهای مغزی در کودکان است. هدف در جراحي تومور مغزی كودكان، حذف تمام يا بخش عمده‌ی تومور تا حد امکان و همراه با حفظ عملکرد عصبی آن‌ها است.

در بعضی موارد تومور کوچک است و جراح به راحتی می‌تواند تومور را از بافت‌های اطراف مغز جدا کند و کل تومور را خارج کند. در دیگر موارد تومور در جای حساس از مغز قرار گرفته است و جدا کردن آن از نواحی حساس، کار خطرناکی است. در این موارد پزشک تنها بخشی از تومور را برمی‌دارد که خطر آفرین نباشد. برداشتن هر میزان از تومور، به کاهش علائم کمک می‌کند.

جراحی برای برداشتن تومور مغزی در اطفال خطراتی نظیر عفونت و خونریزی به همراه دارد. خطرات دیگر به بخشی از مغز کودک که تومور در آن قرار گرفته بستگی دارد. به عنوان مثال، جراحی تومور در نزدیکی اعصابی که به چشم متصل است ممکن است نابینایی را به دنبال داشته باشد.

دلایل انجام

جراحی می‌تواند به بهبود موارد زیر کمک کند:

• کاهش اندازه تومور
• از بین بردن علائم مانند سردرد و حالت تهوع

اقدامات قبل از عمل

هنگامی که فرزند شما در بیمارستان در انتظار انجام آزمایش‌های پزشکی پیش از عمل است برای کاهش میزان استرس و نگرانی او موارد زیر را دنبال کنید:

• اسباب بازی یا کتاب مورد علاقه کودک خود را به مطب یا کلینیک ببرید تا فرزندتان در هنگام انتظار برای مراحل پیش از عمل با آن مشغول باشد.
• در صورت امکان، در طول آزمایش یا درمان در کنار کودک خود بمانید. اگر امکان داشت با کلماتی ساده و قابل فهم مراحلی که قرار است پشت سر بگذارد را برایش شرح دهید.

پزشک در ابتدا تعیین خواهد کرد که به هوش بودن در طول جراحی گزینه مناسبی است یا خیر. همچنین قبل از جراحی، جراحی مغز و اعصاب و یا متخصص گفتاردرمانی ممکن است از کودک شما بخواهد عکس‌ها و کلماتی را روی کارت‌ها و یا رایانه شناسایی کنید تا بتواند پاسخ‌های شما را در طول عمل جراحی مقایسه کنید.

روش انجام

متخصص بی‌هوشی انواعی از داروهای ضروری را به  فرزند شما می‌دهد و او درطول جراحی بیدار مغز (بدون بی‌هوشی) حالت خواب آلود پیدا می‌کند. جراح مغز و اعصاب برای کودک از داروهای بی‌حس‌کننده در پوست سر استفاده می‌کند تا از راحتی بیمار اطمینان پیدا کند.

در طول جراحی، پزشکان سر بیمار را در موقعیتی ثابت قرار می‌دهند تا ثبات سر و دقت جراحی را تضمین کنند. بخشی از موهای بیمار تراشیده می‌شود. سپس جراح قسمتي از جمجمه شما را برای دسترسی به مغز برمی‌دارد.

بخشی از جمجمه در ابتدای عمل جراحی برداشته می‌شود و در انتهای جراحی پزشک جمجمه را، سرجای خود قرار می‌دهند. در طی عمل جراحی، متخصص بی‌هوشی تزریق داروهای آرام‌بخش را متوقف می‌کند و اجازه می‌دهد بیمار از خواب بیدار شود.

اگر تومور مغزی نزدیک به منطقه‌ای از مغز که مسئول کنترل بینایی، تکلم و حرکت است، نزدیک باشد، پزشک از یک نقشه مغزی کمک می‌گیرد. این نقشه به جراح مغز و اعصاب شما کمک می‌کند تا تمامی این عملکردها را کنترل کند. جراح  همچنین می‌تواند از نقشه مغزی عمیق‌تری در طول عمل جراحی مغز استفاده کند.

جراح مغز و اعصاب از این نقشه برای جلوگیری از آسیب رساندن به این مناطق و ایجاد فشار بر عملکرد آن‌ها استفاده می‌کند. نقشه برداری مغز همراه با تصاویر کامپیوتری 3 بعدی اجازه می‌دهد تا جراح، خطرات ناشی از عمل را حین از بین بردن تومور مغزی تا حد ممکن کاهش دهد. در طی جراحی، جراح مغز و اعصاب و یا متخصص آسیب شناسی ممکن است از بیمار سوالاتی بپرسد یا بخواهد تصاویر و کلمات را بر روی کارت یا رایانه که قبل از عمل جراحی دیدید شناسایی کند.

پزشک ممکن است از بیمار بخواهد حرکاتی را انجام دهد، شمارش کند یا انگشتان را بالا ببرد. پاسخ‌های بیمار به جراح کمک می‌کند تا از میزان عملکردی مغز شما مطمئن شود.

متخصص بی‌هوشی و تیم جراحی بادقت عملکردهای بدن و مغز بیمار را بررسی می‌کنند و اگر جراحی بر عملکرد مغز تاثیر گذاشته باشد، شما را مطلع می‌کنند.

عوارض احتمالی

جراحی بر روی مغز یا نخاع یک عمل جدی است و جراحان دقت می‌کنند که در طول یا بعد از عمل هرگونه عارضه را به حداقل برسانند. عوارض حین و بعد از جراحی مانند خونریزی، عفونت، تشنج یا واکنش به بی‌هوشی نادر است اما ممکن است اتفاق بیفتد.

تورم مغز یک نگرانی بزرگ بعد از عمل جراحی است. دارویی به نام کورتیکواستروئید معمولا قبل و چند روز پس از جراحی و به منظور کاهش این خطر به بیمار داده می‌شود.

یکی از بزرگترین نگرانی‌ها در هنگام برداشتن تومورهای مغزی، احتمال از دست دادن عملکرد مغز است، به همین دلیل پزشکان بسیار مراقب هستند که تنها مقدار ضروری از بافت را خارج کنند. هر گونه علائم ناشی از آسیب مغزی پس از جراحی، به محل و اندازه تومور بستگی دارد. عوارض احتمالی ممکن است درست بعد از عمل یا حتی روزها و هفته‌ها پس از آن بروز کنند. بنابراین نظارت دقیق روی هرگونه تغییر ضروری است.

اقدامات پس از عمل

معمولا 1 تا 3 روز پس از عمل یک آزمایش تصویربرداری مانند ام آر آی (MRI) یا سی تی اسکن انجام می‌شود تا از میزان تومور برداشته شده اطمینان حاصل شود. زمان بستری در بیمارستان معمولا 4 تا 6 روز است، اما این بستگی به اندازه و محل تومور دارد و اینکه چه نوع درمان دیگری نیاز است.

بازتوانی پس از درمان

از آنجایی که تومورهای مغزی در قسمت‌هایی از مغز شکل می‌گیرند که محل کنترل مهارت‌های حرکتی، گفتاری، بینایی و تفکر هستند، بازتوانی پس از عمل ممکن است بخشی ضروری از بهبودی فرزند شما باشد. پزشک ممکن است فرزند شما را برای ارائه خدمات به مراکز زیر ارجاع دهد:

• فیزیوتراپی: برای کمک به کودک تا مهارت‌های حرکتی و قدرت عضلانی خود را به دست آورد.
• کاردرمانی: برای کمک به فرزند شما برای بازگشت به فعالیت‌های روزانه
• گفتاردرمانی: اگر فرزند شما در صحبت کردن دچار مشکل باشد نیاز به این بازتوانی دارد.
• آموزش: اگر کودک مدرسه‌ای شما نیاز دارد تا در برابر تغییرات حافظه و تفکر پس از تومور مغزیمقابله کند به آموزش‌های پس از عمل نیاز دارد.