مدیریت بیماری
کلستاز صفراوی بارداری
- کلستاز بارداری معمولاً در اواخر بارداری رخ می‌دهد و منجر به خارش در کل بدن به خصوص در دست‌ها و پاهای مادر باردار می‌شود. کلستاز بارداری می‌تواند برای مادر بسیار ناراحت کننده باشد اما در طولانی مدت برای مادر خطری ندارد اما برای جنین در حال رشد در رحم مادر دارای خطراتی می‌باشد و به همین علت اغلب پزشک برای مادر زایمان زودرس را توصیه می‌کند.
- واژه کلستازی به هر شرایطی اطلاق می‌شود که جریان صفرا که نوعی مایع گوارشی در کبد می‌باشد، دچار اختلال می‌شود. بارداری یکی از شرایطی است که می‌تواند منجر به این عارضه شود.
علائم و نشانه‌ها
- شایع‌ترین علامت کلستاز ایجاد خارش در بدن می‌باشد این خارش در برخی از مادران باردار فقط در دست، کف دست و کف پا می‌باشد و در برخی دیگر کل بدن را درگیر می‌کند. این خارش در شب بدتر می‌شود، به حدی که منجر به اختلال خواب در مادر باردار می‌شود.
- خارش معمولاً از دوره سوم بارداری شروع می‌شود. اما گاهی حتی زودتر نیز آغاز می‌شود. با نزدیک شدن به زمان زایمان، شدت خارش‌ها افزایش پیدا می‌کند.
- چند روز پس از به دنیا آمدن نوزاد این خارش‌ها خود به خود برطرف می‌شوند.
دیگر علائم کمتر شایع کلستاز بارداری شامل موارد زیر می‌شوند:
- از دست دادن اشتها
- حالت تهوع
- زردی
علل شایع
- علل ایجاد کلستاز بارداری هنوز مشخص نشده است. اما به نظر می‌رسد که ژنتیک یکی از عوامل موثر در ایجاد کلستاز بارداری می‌باشد.
- هورمون‌های بارداری نیز در ایجاد این عارضه بی‌تأثیر نیستند. افزایش هورمون‌های بارداری به خصوص در سومین دوره بارداری می‌تواند بر عملکرد کبد و صفرا تأثیر گذاشته و منجر به اختلال در جریان خروج صفرا از کبد شود و در نهایت افزایش میزان صفرا در کبد منجر به ورود اسیدهای صفرا به جریان خون می‌شود، با تجمع پیدا کردن اسیدهای صفرا درون بافت‌های مادر، احساس خارش ایجاد می‌شود.
عوامل تشدیدکننده خطر
- سابقه بیماری‌های کبدی در خانواده
- بارداری دوقلویی
- سابقه خانوادگی یا فردی کلستاسیز
- در صورتی که مادر باردار قبلا دچار این عارضه شده باشد، امکان بروز این حالت در بارداری‌های بعدی نیز وجود خواهد داشت.
عوارض احتمالی
برای مادر:
- اختلال در فرایند جذب ویتامین‌های محلول در چربی که به ندرت بر تغذیه مادر تأثیر می‌گذارد.
- در موارد بسیار نادر ایجاد مشکلات کبدی.
- تکرار شدن وضعیت در بارداری‌های بعدی.
برای جنین:
- افزایش احتمال تولد نوزاد نارس
- افزایش احتمال مکونیوم: مواد زائد موجود در روده جنین وارد مایع آمنیوتیک (مایعی که جنین در آن شناور است) می‌شود و امکان دارد که جنین این مواد را که مکونیوم نامیده می‌شود ببلعد و در نتیجه آن مشکلات تنفسی برای نوزاد ایجاد می‌شود.
تشخیص
- تشخیص توسط پزشک با اخذ شرح حال و معاینه دقیق صورت می‌گیرد و در صورت نیاز از دیگر روش‌های تشخیصی از جمله آزمایش خون برای بررسی عملکرد کبد و وجود نمک‌های صفرا استفاده می‌شود.
- سی.تی.اسکن
- ام.آر.آی
- سونوگرافی
- آندوسکوپی رتروگراد کلانژیوپانکراتوگرافی
درمان
- هدف درمان کاهش خارش و برطرف کردن عوارض کلستاسیز می‌باشد.
- برای جلوگیری از ایجاد عوارض کلستاسیز برای نوزاد، ترجیحا با مداخله پزشکی در هفته 37 بارداری فرایند زایمان صورت می‌گیرد.
