ناهنجاری شریانی وریدی، نوعی پیچ خوردگی غیرطبیعی عروق خونی متصل کننده سرخرگ‌ها و سیاهرگ‌ها می‌باشد که باعث اختلال در جریان خون و اکسیژن طبیعی در بدن می‌شود. سرخرگ‌‎ها مسئول رساندن خون حاوی اکسیژن از قلب به مغز هستند. سیاهرگ‌ها خون خالی از اکسیژن را به ریه‌ها و قلب باز می‌گردانند.

هنگامی که بیماری ناهنجاری شریانی وریدی این چرخه‌ی حیاتی را دچار اختلال می‌کند، بافت‌های اطراف ممکن است به اندازه‌ی کافی اکسیژن دریافت نکنند و در نتیجه سرخرگ‌ها و سیاهرگ‌های آسیب دیده دچار ضعف و پارگی شوند.

چنانچه این بیماری در مغز باشد و پاره گردد، ممکن است موجب خونریزی مغزی، سکته و یا آسیب‌های مغزی شود. بیماری ناهنجاری شریانی وریدی می‌تواند در هر جای بدن رخ دهد اما غالبا در مغز و نخاع ایجاد می‌شود.

علائم و نشانه‌ها

علائم ناهنجاری شریانی وریدی با توجه به موقعیت قرارگیری آن متفاوت است. اغلب اولین علائم و نشانه‌ها عبارتند از:

• خونریزی
• از دست دادن عملکرد عصبی
• سردرد
• تهوع و استفراغ
• تشنج
• از دست دادن هوشیاری

دیگر علائم و نشانه‌ها شامل:

• ضعف عضلات
• فلج شدن بخشی از بدن
• از دست دادن هماهنگی (آتاکسی) و تعادل
• کمردرد
• گیجی
• مشکلات بینایی، از جمله از دست دادن بخشی از بینایی یا کنترل حرکات چشم‌ها یا التهاب چشم‌ها
• مشکلات گفتاری (آفازی)
• از دست دادن حافظه یا دمانس
• توهم

کودکان و نوجوانان ممکن است دچار مشکلات یادگیری و یا رفتاری شوند.

نوعی از بیماری ناهنجاری شریان وریدی به نقص سیاهرگ گالن شناخته می‌شود که علائم آن در هنگام زایمان یا کمی پس از زایمان رخ می‌دهد. سیاهرگ گالن در عمق مغز قرار گرفته و علائم آن عبارتند از:

• تجمع مایع در مغز که باعث بزرگ شدن سر می‌شود.
• التهاب سیاهرگ‌ها در جمجمه
• تشنج
• نارسایی در رشد کودک
• نارسایی قلب

علل شایع

این بیماری به خاطر مسیر غیرطبیعی بین سرخرگ‌ها و سیاهرگ‌ها ایجاد می‌شود اما متخصصان علت این بیماری را هنوز نمی‌دانند. تغییرات ژنتیکی خاص ممکن است در بروز این بیماری نقش داشته باشند اما اکثر انواع این بیماری ارثی نمی‌باشد.

عوامل تشدید کننده‌ی خطر

به ندرت، داشتن سابقه‌ی خانوادگی ناهنجاری شریانی وریدی ممکن است خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد. با این وجود، بیماری‌های ژنتیکی خاص ممکن است خطر ابتلا به ناهنجاری شریانی وریدی را افزایش دهد.

عوارض احتمالی

شایع‌ترین عارضه‌ی این بیماری، خونریزی است. اگر به آن توجه نشود، خونریزی می‌تواند باعث صدمات جدی سیستم عصبی شود و حتی به مرگ فرد منجر شود.

تشخیص

برای تشخیص ناهنجاری شریان وریدی ابتدا پزشک علائم شما را بررسی و سپس معاینه‌ی بدنی انجام می‌دهد. سپس به صدای عبور جریان خون از عروق شما گوش می‌دهد. پزشک می‌تواند با توجه به صدایی که می‌شوند، نوع اختلال موجود در عروق خونی را شناسایی کند.

شایع‌ترین روش‌ها برای تشخیص این بیماری عبارتند از:

• آنژیوگرافی مغزی

در این روش با استفاده از یک عامل رنگ ایجاد کننده‌ی تضاد که به سرخرگ‌ها وارد می‌شود، ساختار عروق خونی با استفاده از اشعه‌ی ایکس (X) بهتر نمایش داده می‌شود.

• سی تی اسکن

در این روش با استفاده از اشعه‌های ایکس تصاویری از سر، مغز یا نخاع گرفته می‌شود و خونریزی قابل مشاهده می‌باشد.

• ام آر آی

در این روش با استفاده از امواج رادیویی و مغناطیسی قوی، تصاویر دقیقی از بافت‌های مغزی گرفته می‌شود و هرگونه تغییری در بافت مغز نمایش داده می‌شود.

• سونوگرافی مغزی

در این نوع سونوگرافی با استفاده از امواج با فرکانس قوی، تصاویری از جریان خون برای تشخیص ناهنجاری شریانی وریدی گرفته می‌شود.

درمان

درمان این بیماری بستگی به محل بروز این ناهنجاری، علائمی که شما دارید و وضعیت سلامت عمومی بیمار دارد. گاهی ممکن است این بیماری با استفاده از آزمایشات تصویربرداری تشخیص داده شود.

تعیین اینکه آیا ناهنجاری شریانی وریدی به درمان نیاز دارد یا نه به عوامل زیر بستگی دارد:

• اگر دچار خونریزی شده باشد.
• اگر به درمان کوچکی نیاز داشته باشد.
• اگر موقعیت ناهنجاری در بخشی از مغز باشد.

دارو درمانی

داروهایی که به مدیریت علائمی مثل تشنج، سردرد و کمردرد کمک می‌کنند، ممکن است تجویز شوند.

جراحی

درمان اصلی برای ناهنجاری شریانی وریدی جراحی است. جراحی ممکن است در صورتی که خطر خونریزی زیاد باشد، توصیه شود. همچنین ممکن است ناهنجاری بطور کلی با استفاده از جراحی خارج شود. این درمان معمولا زمانی انجام می شود که ناهنجاری شریانی وریدی کوچک باشد و در ناحیه ای قرار گرفته باشد که جراح می‌تواند با خطر کمی این ناهنجاری را با عمل جراحی خارج کند.

آمبولیزاسیون درون عروقی نوعی جراحی است که جراح با استفاده از یک کاتتر (لوله) از طریق سرخرگ‌ها به ناهنجاری می‌رسد و سپس ماده‌ای را برای ایجاد لخته‌ی خون مصنوعی وارد آن کرده و به طور موقت جریان خون را به این ناحیه کاهش می‌دهد. این روش همچنین ممکن است پیش از انواع دیگر جراحی برای کمک به کاهش خطر عوارض انجام شود.

گاهی جراحی رادیویی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش معمولا در مورد ناهنجاری‌های کوچکی که پاره نشده‌اند مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش، اشعه‌های رادیویی قوی و شدید برای صدمه زدن به عروق خونی و کاهش جریان خون به ناهنجاری شریانی وریدی مورد استفاده قرار می‌گیرد.