شکستگی پا و مچ پا، آسیب شایعی است که ممکن است بر اثر تصادف، برداشتن یک قدم ساده و یا زمین خوردن برای هر کسی پیش بیاید. شکستگی‌های پا انواع مختلفی دارند که می‌تواند شامل یک ترک خوردگی ساده و یا شکستگی شدیدی باشد که از پوست پا بیرون بزند.

درمان این شکستگی‌ها بستگی به محل و شدت شکستگی دارد که در بعضی موارد نیاز به جراحی و قرار دادن پیچ و پلاک و پین در استخوان شکسته است تا استخوان را در طول درمان در وضعیت درست قرار دهد.

علائم و نشانه‌ها

علائم و نشانه‌های شکستگی مچ پا ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• درد ضربان دار بلافاصله پس از شکستگی
• دردی که با فعالیت افزایش می‌یابد و با استراحت کاهش می‌یابد.
• ورم
• کبودی
• حساسیت
• غیرعادی بودن فرم پا
• مشکل در راه رفتن و تحمل وزن
• مشکل در پوشیدن و بیرون آوردن کفش

هنگام شکستگی ممکن است صدایی شبیه به شکستن شنیده شود و یا یک ضربه‌ی ناگهانی احساس شود. اما این‌ها همیشه نشانه‌ی شکستگی نیستند.

علل شایع

شایع‌ترین علل شکستگی پا و مچ پا عبارتند از:

• تصادفات: شکستگی‌های ناشی از تصادفات رانندگی ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند.
• افتادن: لیزخوردن و یا افتادن در اثر پریدن از ارتفاع ممکن است به شکستگی منجر شود.
• ضربه‌ی سنگین: افتادن جسمی با وزن سنگین بر روی پا ممکن است شکستگی ایجاد کند.
• ناگهانی قدم برداشتن: بعضی شکستگی‌ها در اثر برخورد انگشتان پا با وسایل خانه پیش می‌آید. چرخش مچ پا هم ممکن است منجر به پیچ خوردگی یا شکستگی شود.
• استفاده‌ی بیش از حد از پا: شکستگی استرسی در اثر تحمل وزن بیش از حد شایع است. در شکستگی استرسی ترک‌های کوچکی به مرور زمان و در اثر حرکات پرفشار تکراری مانند دویدن‌های طولانی در استخوان بوجود می‌آید. همچنین در اثر وضعیت‌هایی نظیر پوکی استخوان هم ممکن است این اتفاق بیفتد.

عوامل تشدید کننده خطر

عوامل زیر احتمال شکستگی پا و مچ پا را افزایش می‌دهد:

• شرکت کردن در ورزش‌های سنگین

فشارها، ضربات و صدمات ناشی از آسیب‌هایی که در فوتبال، هاکی، ژیمناستیک، باله، تنیس، اسکی و اسنوبورد اتفاق می‌افتد عوامل شکستگی پا و مچ پا هستند.

• استفاده از تجهیزات ورزشی نامناسب

مانند کفش‌های فرسوده و ورزش کردن بدون گرم کردن بدن و انجام حرکات کششی باعث وارد آمدن صدمه می‌شود.

• مشاغل خاص

کار کردن در محیط‌های ساخت و ساز ممکن است منجر به افتادن از ارتفاع و یا سقوط جسمی سنگین بر روی پا شود.

• ریخت و پاش خانه و کم نور بودن محیط

بهم ریختگی و کم نور بودن محیط ممکن است باعث وارد آمدن آسیب به پا شود.

• شرایط خاص

پوکی استخوان و ضعیف بودن پاها (نوروپاتی) ممکن است منجر به وارد آمدن آسیب به پا شود.

عوارض احتمالی

عوارض احتمالی شکستگی پا و مچ پا عبارتند از:

• ورم مفاصل

شکستگی ممکن است چند سال بعد منجر به آرتریت شود. اگر پس از گذشت مدت طولانی از شکستگی باز هم درد شدید وجود داشت، باید به پزشک مراجعه شود.

• عفونت استخوان (استئومیلیت)

در شکستگی‌های باز که استخوان بیرون می‌زند، احتمال ابتلا به باکتری و عفونت وجود دارد.

• سندروم کمپارتمان

این مشکل در اثر صدمات شدید ناشی از تصادفات اتومبیل و موتورسیکلت رخ می‌دهد و باعث درد، تورم و گاهی ناتوانی عضلات آسیب دیده می‌شود.

• آسیب عروق و اعصاب

ضربه به پا و یا مچ پا ممکن است به اعصاب مجاور و رگ‌های خونی آسیب برساند و در بعضی از موارد منجر به پاره شدن آن‌ها شود. اگر فرد متوجه بی‌حسی و یا مشکل گردش خون شود، بلافاصله باید به پزشک مراجعه گردد. کمبود خونرسانی می‌تواند به از بین رفتن استخوان منجر شود.

تشخیص

در معاینه‌ی فیزیکی، پا از نظر حساسیت به لمس توسط پزشک بررسی می‌شود. محل دقیق درد به تعیین علت درد کمک می‌کند. پزشک برای بررسی دامنه‌ی حرکات، پا را در جهات مختلف معاینه می‌کند. ممکن است پزشک از فرد بخواهد که فاصله‌ی کوتاهی راه برود تا بررسی دقیق‌تری انجام دهد.

روش‌های تصویربرداری

همه‌ی آسیب‌های پا و مچ پا نیاز به تصویر برداری ندارند. اما پزشک ممکن است یک یا بیش‌تر از موارد زیر را توصیه کند:

• اشعه‌ی ایکس

در بسیاری از موارد شکستگی مچ پا در تصویر برداری قابل مشاهده است. ممکن است تصویر برداری از جهات مختلف لازم باشد.

• سی تی اسکن

گرفتن عکس از زاویه‌های مختلف و ترکیب آن‌ها تصاویر مقطعی از ساختار داخلی بدن را نشان می‌دهد. سی تی اسکن جزئیات بیش‌تری در مورد استخوان‌ها و بافت نرم اطراف آن‌ها ارائه می‌دهد که در تصمیم‌گیری جهت درمان موثر به پزشک کمک می‌کند.

• ام آر آی (MRI)

ام آر آی به تشخیص شکستگی‌هایی که در تصویربرداری برداری دیده نمی‌شوند، کمک می‌کند. از این روش پیشرفته به طور معمول برای افرادی مانند ورزشکاران استفاده می‌شود که فعالیت زیادی را با پای خود انجام می‌دهند.

درمان

درمان شکستگی پا و یا مچ پا بسته به شدت آسیب و شکستگی متفاوت است.

• داروها

داروهای بدون نسخه شامل استامینوفن، ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم باعث تسکین درد و کاهش التهاب می‌شوند.

• درمان

پس از جوش خوردن استخوان، تقویت عضلات و رباط مچ پا ضروری می‌باشد. فیزیوتراپیست کمک می‌کند تا عضلات، انعطاف‌پذیری و قدرت خود را بدست آورند.

جراحی و سایر روش‌ها

• جا انداختن

در این روش در صورتی که دو سر شکستگی هم تراز شوند، پزشک مجبور می‌شود که استخوان‌ها را به جای اصلی بازگرداند و اگر شکستگی یا ورم داشته باشد، قبل از انجام این کار ممکن است نیاز به بی‌هوشی عمومی و یا تزریق شل کننده‌ی عضلانی و آرامبخش باشد.

• بی‌حرکتی

در این روش، استخوان شکسته باید بی‌حرکت شود. به طوری که دو سر آن به هم جوش بخورند. در اکثر موارد از روش گچ گرفتن استفاده می‌شود. شکستگی‌های جزئی ممکن است با بریس متحرک و پوشیدن کفش ساقه بلند ترمیم شود. اگر انگشت شکسته باشد معمولا آن را همراه با انگشت کناری و با قرار دادن یک تکه گاز در بین آن‌ها به هم می‌بندند.

• جراحی

در بعضی از موارد جراح ارتوپد ممکن است برای معالجه با استفاده از پیچ و پلاک و پین، شکستگی را ترمیم کند و در صورتی که به طور موقتی قرار داده شوند و یا موجب درد بیمار شوند، پس از بهبودی کامل بیرون کشیده خواهند شد.