قطع دوره قاعدگی به مدت یک یا چندین دوره آمنوره نامیده می‌شود. خانم‌هایی که حداقل سه دوره قاعدگی‌شان قطع شود، دچار آمنوره شده‌اند، همانند دختری که تا سن 15 سالگی قاعدگی‌اش آغاز نشده باشد.

شایع‌ترین علت آمنوره بارداری است. سایر علل آمنوره عبارتند از مشکلات اندام‌های تناسلی و یا غدد تنظیم کننده سطح هورمون‌ها. درمان علت زمینه‌ای بروز این عارضه باعث برطرف شدن آمنوره خواهد شد.

علائم و نشانه‌ها

نشانه اصلی بروز آمنوره عدم وجود دوره طبیعی قاعدگی در فرد است. بسته به علت آمنوره، فرد ممکن ‌است علائم و نشانه‌های دیگری را همراه با عدم قاعدگی شاهد باشد که این موارد عبارتند از:

• ریزش مو
• سردرد
• اختلالات دید
• رشد موهای زائد در صورت
• درد لگن
• آکنه

علل شایع

آمنوره می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد. بعضی از انواع آمنوره در طول زندگی یک زن طبیعی بوده و نیاز به درمان نخواهد داشت. در حالی که در خانم دیگری ممکن ‌است به علت عارضه جانبی دارو یا نشانه‌ای از یک بیماری باشد.

ممکن‌است آمنوره در طول دوره عادی زندگی به دلایل طبیعی رخ دهد، همچون:

• بارداری
• شیردهی
• یائسگی
• پیشگیری از بارداری

برخی از خانم‌هایی که از قرص‌های ضدبارداری استفاده می‌کنند، ممکن دوره قاعدگی‌شان قطع شود. حتی پس از قطع قرص‌های ضدبارداری خوراکی، ممکن‌است نیاز به زمان زیادی برای تنظیم تخمک‌گذاری و بازگشت قاعدگی باشد. روش‌های پیشگیری از بارداری توسط تزریق، دستگاه‌های داخل رحمی ‌یا کاشت، ممکن‌است موجب آمنوره شود.

 

داروها

مصرف برخی داروها می‌توانند دوره‌های قاعدگی را متوقف کنند، از جمله:

• داروهای ضدروان‌پریشی
• داروهای شیمی‌درمانی
• داروهای ضدافسردگی
• داروهای فشارخون
• داروهای آلرژی

سبک زندگی

گاهی اوقات سبک زندگی فرد موجب آمنوره می‌شود، به عنوان مثال:

• پایین بودن وزن بدن: کمبود بیش از حد وزن بدن ( حدود 10 درصد زیر وزن طبیعی) عملکرد بسیاری از هورمون‌ها در بدن را دچار اختلال می‌کند و به طور بالقوه تخمک‌گذاری را متوقف می‌کند. خانم‌هایی که دچار اختلالات تغذیه‌ای مانند بی‌اشتهایی یا پرخوری هستند، اغلب به دلیل تغییرات غیرطبیعی هورمونی دچار توقف در دوره قاعدگی خود می‌شوند.
• ورزش بیش از حد: خانم‌های شرکت‌کننده در فعالیت‌هایی که نیاز به آموزش دقیقی (مانند باله) دارند، ممکن‌است دچار قطع چرخه قاعدگی شوند. عوامل متعددی در ورزشکاران می‌تواند موجب قطع دوره قاعدگی شود از جمله کمبود چربی بدن، استرس و مصرف انرژی زیاد.
• استرس: استرس روانی به طور موقت می‌تواند عملکرد هیپوتالاموس را تغییر دهد (منطقه‌ای از مغز که کار کنترل هورمون‌های تنظیم کننده چرخه قاعدگی را برعهده دارد). معمولاً پس ازکاهش استرس، دوره‌های قاعدگی منظم، مجدداً باز می‌گردد.

عدم تعادل هورمونی

بیماری‌های متعددی می‌تواند موجب عدم تعادل هورمونی شود، از جمله:

• سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS): در این سندرم، سطح هورمون‌های زنانه دچار عدم تعادل شده و موجب افزایش هورمون‌های مردانه و هورمون انسولین می‌گردد.

• نقص تیروئید: پرکاری و یا کم کاری غده تیروئید می‌تواند موجب بی‌نظمی‌های قاعدگی مانند آمنوره گردد.
• تومور غده هیپوفیز: تومور غیرسرطانی (خوش‌خیم) در غده هیپوفیز می‌تواند در تنظیم هورمونی قاعدگی اختلال ایجاد کند.
• یائسگی زودرس: یائسگی معمولاً حدود سن 50 سالگی آغاز می‌شود. اما در برخی از زنان، تخمک موجود در تخمدان‌ها قبل از رسیدن به سن 40 سالگی کم شده و قاعدگی کاملاً متوقف خواهد شد.

مشکلات ساختاری

اختلال در اندام‌های جنسی نیز می‌تواند موجب آمنوره شود، به عنوان مثال:

• زخم رحم: سندرم آشرمن، حالتی است که طی آن در پوشش داخلی رحم بافت اسکار ایجاد می‌شود و گاهی اوقات هم پس از اتساع و کورتاژ (D & C)، سزارین یا درمان فیبروئید رحم رخ می‌دهد. زخم رحم مانع از رشد طبیعی و ریختن لایه رحم خواهد شد.
• نبود اندام‌های تولیدمثل: گاهی اوقات رشد جنین دچار مشکلاتی می‌شود که این امر منجر به نداشتن بخش عمده‌ای از سیستم اندام‌های تولیدمثل مانند رحم، دهانه رحم یا واژن در دختران می‌شود. از آنجا که سیستم تولیدمثل این افراد به طور عادی تکمیل نمی‌گردد، آن‌ها دچارعدم چرخه قاعدگی می‌شوند.
• ناهنجاری ساختاری واژن: انسداد واژن ممکن است از خونریزی قاعدگی قابل مشاهده در زنان و دختران جلوگیری کند. غشاء و یا دیوارموجود در واژن ممکن ‌است موجب انسداد خروج خون از رحم و دهانه رحم گردد.

عوارض احتمالی

عوارض آمنوره، عبارتند از:

• ناباروری: اگر تخمک‌گذاری اتفاق نیفتد و دوره‌های قاعدگی وجود نداشته باشد، یک خانم نمی‌تواند باردار شود.
• پوکی استخوان: اگر آمنوره با کاهش سطح استروژن ایجاد شود، ممکن‌است فرد در معرض خطر پوکی استخوان قرار بگیرد .

تشخیص

پزشک برای تشخیص آمنوره معاینه لگنی را انجام می‌دهد تا از بروز هرگونه مشکل در اندام تناسلی اطمینان حاصل کند. در صورتی که فرد هرگز دوره قاعدگی نداشته است، پزشک ممکن‌است پستان‌ها و دستگاه تناسلی او را معاینه کند تا ببیند آیا فرد دچار تغییرات طبیعی بلوغ شده است یا خیر.

آمنوره می‌تواند نشانه‌ای از یک مجموعه پیچیده‌ای از مشکلات هورمونی باشد. یافتن علت زمینه‌ای می‌تواند وقت‌گیر و ممکنر‌است نیاز به انجام آزمایش‌های متعددی باشد.

روش‌های آزمایشگاهی

انواع آزمایش‌های خونی که ممکن‌است نیاز باشد، عبارتند از :

• آزمایش حاملگی: به احتمال زیاد این اولین آزمایشی است که پزشک برای رد حاملگی و بیماری‌های زمینه‌ای تجویز می‌کند .
• آزمایش عملکرد تیروئید: اندازه‌گیری میزان هورمون تحریک‌کننده تیروئید (TSH) در خون می‌تواند عملکرد درست تیروئید را نشان دهد .
• آزمایش عملکرد تخمدان: اندازه‌گیری میزان هورمون محرک فولیکول (FSH) در خون می‌تواند عملکرد صحیح تخمدان‌ها را نشان دهد .
• آزمایش پرولاکتین: پایین بودن سطح هورمون پرولاکتین نشانه‌ای از وجود تومور در غده هیپوفیز است.
• آزمایش هورمون مردانه: اگر موهای صورت افزایش یابد و صدا بم شود، پزشک انجام این آزمایش را برای بررسی سطح هورمون‌های مردانه در خون تجویز می‌کند.

آزمایش هورمون

در این آزمایش، فرد یک دارو هورمونی را به مدت 7 تا 10 روز برای باز شدن خونریزی قاعدگی استفاده می‌کند. نتایج حاصل از این آزمایش می‌تواند به پزشک نشان دهد که آیا چرخه قاعدگی به دلیل کمبود استروژن متوقف شده است یا خیر.

آزمایش‌های تصویربرداری

بسته به علائم و نشانه‌های فرد، پزشک ممکن ‌است انجام یک یا چندین آزمایش تصویربرداری را تجویز نماید. از جمله:

• سونوگرافی
• سی.تی.اسکن (CT)
• ام.آر.آی(MRI)

اگر انجام تمامی آزمایش‌ها، علت این بیماری را نشان ندهد، پزشک انجام هیستروسکوپی را توصیه خواهد کرد. در این آزمایش دوربین باریکی را داخل واژن و دهانه رحم می‌کنند تا به طور واضح داخل رحم را بررسی کنند.

درمان

درمان به علت زمینه‌ای آمنوره بستگی دارد. در برخی موارد، قرص‌های ضدبارداری و یا هورمون‌درمانی می‌تواند چرخه قاعدگی را مجدداً بازگرداند. آمنوره ناشی از تیروئید یا اختلالات هیپوفیزی با مصرف دارو برطرف می‌شود. اگر تومور یا انسداد ساختاری موجب این مشکل شده باشد، نیاز به انجام عمل جراحی می‌باشد.