سرخک نوعی عفونت ویروسی مربوط به دوران کودکی می‌باشد. این بیماری زمانی خیلی رایج بود اما اکنون با واکسن قابل پیشگیری است. سرخک یا سرخجه که روبلا نیز نامیده می‌شود، برای کودکان کم سن و سال بیماری بسیار خطرناکی است.

علائم و نشانه‌ها

علائم سرخک معمولاً 10 تا 14 روز پس از قرار گرفتن در معرض ویروس بروز می‌کند. علائم این بیماری عبارتند از:

• تب
• سرفه‌های خشک
• آبریزش بینی
• گلو درد
• التهاب چشم‌ها
• بروز لکه‌های سفید با مراکز سفید مایل آبی در یک زمینه قرمز در داخل دهان و روی پوشش داخلی گونه‌ها که این لکه‌ها، کپلیک نامیده می‌شوند.
• لکه‌های بزرگ و مسطح به روی پوست که به یکدیگر متصل می‌شوند.

عفونت در چند مرحله به ترتیب زیر و طی یک دوره 3-2 هفته‌ای بروز می‌کند:

• عفونت و نهفتگی: طی 10 تا 14 روز اولیه که فرد دچار عفونت می‌شود، ویروس سرخک در بدن وی نهفته است و هیچ گونه علائمی ‌از سرخک در وی مشاهده نمی‌شود.
• علائم غیراختصاصی: سرخک معمولاً با یک تب خفیف و سرفه‌های مداوم، آبریزش بینی، التهاب چشم‌ها (ملتحمه) و گلو درد شروع می‌شود. این بیماری نسبتاً خفیف 2 یا 3 روز طول می‌کشد.
• دوره حاد بیماری و جوش‌های پوستی: جوش‌های پوستی شامل لکه‌های قرمز کوچکی هستند که برخی از آن‌ها کمی ‌برجسته می‌باشند. ابتدا صورت، به خصوص پشت گوش‌ها و در امتداد خط موها، پر از جوش می‌شود.

طی چند روز بعد این جوش‌ها روی دست‌ها، پاها، کشاله‌های ران و قسمت‌های پایین پا نیز پخش می‌شوند. در همین زمان تب نیز شدیدتر می‌شود (حدود 40 تا 41 درجه سانتی‌گراد).

جوش‌های ناشی از سرخک به تدریج از بین می‌روند، ابتدا جوش‌های روی صورت و سپس دیگر قسمت‌های بدن.
•دوره سرایت بیماری: شخص مبتلا به سرخک می‌تواند در 8 روز ویروس را به سایرین منتقل نماید، که از 4 روز پیش از بروز جوش‌ها آغاز شده و تا 4 روز پس از بروز جوش‌ها ادامه دارد.

علل شایع

علت بروز بیماری سرخک ویروسی است که در بینی و گلوی فرد بیمار پخش می‌شود. وقتی فرد مبتلا به سرخک سرفه، عطسه و یا صحبت می‌کند، ذرات آلوده در هوا پخش می‌شوند و دیگر افراد آن‌ها را تنفس خواهند کرد. این ذرات ممکن‌است روی یک سطح قرار گرفته و در آنجا تا چند ساعت فعال باقی بمانند و قابلیت آلوده کردن دیگران را نیز دارند.
افراد نیز با تماس پیدا کردن با سطح آلوده و سپس لمس کردن دهان، بینی یا چشم‌های خود با ویروس این بیماری تماس پیدا کرده و ممکن‌است به این بیماری آلوده شوند.

عوامل تشدیدکننده خطر

عوامل تشدیدکننده بیماری سرخک عبارتند از:
•واکسینه نشدن: اگر بر علیه سرخک واکسیناسیون انجام نداده نشده باشد، فرد در معرض خطر بیشتری برای ابتلا قرار دارد.

• سفرهای خارجی: سفر به کشورهای در حال توسعه، احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‎دهد. چرا که شیوع سرخک در این کشورها بیشتر است.
  •کمبود ویتامین آ (A): اگر رژیم‌غذایی به اندازه کافی ویتامین آ A)) نداشته باشد، احتمال ابتلای بیماری سرخک با علائم شدید افزایش می‌یابد.

عوارض احتمالی

برخی عوارض بیماری سرخک عبارتند از:
•عفونت گوش: یکی از رایج‌ترین پیامدهای سرخک عفونت باکتریایی گوش است.
•التهاب حنجره یا خروسک: سرخک ممکن‌است باعث التهاب حنجره یا التهاب دیواره داخلی مسیر اصلی هوا به ریه‌ها (لوله‌های برونش) شود.

• ذات‌الریه: پنومونی یک عارضه شایع سرخک است. افرادی که عملکرد سیستم‌ایمنی آن‌ها کاهش یافته است، ممکن‌است به انواع خطرناکی از پنومونی مبتلا شوند که گاهی مخاطرات شدید به همراه دارد.
• التهاب مغز: تعداد کمی از افراد که به سرخک مبتلا می‌شوند، ممکن‌است نیز به التهاب مغز دچار شوند که با استفراغ و تشنج همراه است.
• مشکلات بارداری: اگر فرد باردار است، برای جلوگیری از ابتلا به سرخک نیاز به مراقبت‌های ویژه دارد. سرخک در دوران بارداری باعث از بین رفتن جنین، زایمان زودرس و یا کم بودن وزن نوزاد در هنگام تولد می‌شود.
  •کاهش تعداد پلاکت‌های خون: پلاکت‌های خون که برای لخته کردن خون ضروری هستند، در طول بیماری سرخک کاهش می‌یابند.

تشخیص

پزشک بیماری سرخک را معمولاً براساس ویژگی‌های جوش‌های روی پوست و لکه‌های سفید مایل به آبی روی زمینه قرمز در دیواره داخلی گونه‌ها تشخیص می‌دهد. در صورت لزوم آزمایش خون نیز برای تأیید تشخیص انجام خواهد شد.

درمان

هیچ درمانی برای رهایی از عفونت سرخک وجود ندارد. با این حال اقداماتی برای محافظت از افراد حساس که در مقابل ویروس قرار گرفته‌اند، وجود دارد.
•واکسیناسیون پس از قرار گرفتن در معرض ویروس: برای محافظت از افراد واکسینه نشده مانند نوزادها، ظرف 72 ساعت پس از قرار گرفتن در معرض ویروس سرخک، واکسن سرخک تزریق می‌شود. اگر بیماری سرخک همچنان بروز کند، دارای علائم خفیف بوده و در کوتاه مدت برطرف می‌شود.

•ویتامین آ (A): افرادی که دارای کمبود ویتامین آ (A) هستند، در صورت ابتلا به سرخک دچار علائم شدید خواهند شد. مصرف ویتامین آ (A) شدت بیماری سرخک را کاهش می‌دهد.