سندرم گیلن باره بیماری است که در آن سیستم ایمنی بدن به اعصاب حمله می‌کند و باعث ضعف بدن و مشکلات حسی می‌شود.

سوزش و حالت خواب رفتگی ناگهانی در پا و انتقال این حس در نقاط مختلف بدن یکی از علائم بارز این بیماری است که ممکن است با بی‌حسی در پا همراه با ضعف عضلانی بدن رخ دهد و می‌تواند به سرعت گسترش یافته و سرانجام منجر به فلج کل بدن شود. این بیماری بیشتر در سنین 30 تا 40 سالگی دیده شده است، ولی ممکن است در هر سنی اتفاق بیفتد.

این بیماری مزمن نیست و با یک دوره دارویی قابل درمان است که در صورت درمان نشدن به موقع ممکن است مشکل تنفسی ایجاد کرده و بدن را بسیار ضعیف کند.

علائم و نشانه‌ها

فردی که در معرض ابتلا به این بیماری قرار می‌گیرد علائم در او به صورت زیر بروز می‌نماید:

• نشانه‌های گیلن باره معمولاً با بی‌حسی و ضعف در پاها شروع می‌شود (ممکن است شما احساس گزگز شدن داشته باشید).
• نشانه‌ها اغلب در عرض چند روز یا چند هفته به قسمت‌های بالایی بدن کشیده می‌شود و بازوها و اندام فوقانی ضعیف و بی‌حس می‌شوند.

• گاهی اوقات ضعف آن قدر شدید است که بیمار اصلا قادر به راه رفتن نیست و همچنین ممکن است به فلج کامل بدن منجر شود.
• همچنین ممکن است بیمار در نفس کشیدن دچار مشکل شود.
• اختلالات حرکتی چشم یا صورت
• اختلال در کنترل مثانه یا عملکرد روده
• اختلال در ضربان قلب
• فشارخون بالا یا پایین
• درد شدید عضلات که ممکن است در شب بدتر شود.

علل شایع

علت این بیماری هنوز به روشنی مشخص نیست، ولی معمولا بعد از یک عفونت ویروسی مانند سرماخوردگی و یا آنفلوانزا اتفاق می‌افتد.

دلیلش می‌تواند این باشد که سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با عفونت به شدت تلاش می‌کند و ممکن است که در این میان به اشتباه به سلول‌های عصبی خود حمله کند. همچنین ممکن است بعد از عفونت با یک باکتری خاص بیماری بروز کند و یا بعد از خوردن آب آلوده یا غذای نپخته (مخصوصا مرغ و ماهی و …) رخ دهد.

بعضی موارد ممکن است علائم گیلن باره بعد از اعمال جراحی اتفاق بیفتد. گاهی هم هیچ گونه عامل شناخته شده‌ای وجود ندارد، اما در همه موارد ذکر شده به طور حتم اختلال در عملکرد سیستم ایمنی بدن وجود دارد.

احتمال ابتلا به این بیماری در مردان و با افزایش سن بیشتر می‌شود.

عوارض احتمالی

• این بیماری درصورت عدم اقدام برای درمان با تاثیر بر سیستم عصبی و حرکتی باعث اختلال در عملکرد فرد می‌شود و در موارد شدید حتی معمول‌ترین فعالیت‌های فرد را هم دچار مشکل می‌کند.
• ضعف یا فلج شدن می‌تواند به عضلات تنفسی گسترش یافته و باعث مشکلات تنفسی و نیاز به استفاده از دستگاه تنفس و بستری شدن در بیمارستان باشد.

• نوسانات فشارخون و ریتم نامنظم قلب از عوارض جانبی شایع در سندرم گیلن باره هستند.
• افرادی که به دلیل سندرم گیلن باره بی‌حرکت هستند، در معرض خطر لخته شدن خون و بروز زخم بستر قرار دارند که برای مقابله با این عوارض باید تدابیر مراقبتی مناسب مانند مصرف داروهای رقیق کننده، پوشیدن جوراب‌های مخصوص و تغییر جهت و چرخاندن بدن در بستر انجام گیرد.

تشخیص

تشخیص این بیماری در مراحل اولیه دشوار است زیرا علائمی شبیه سایر اختلالات عصبی دارد و ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. پزشک جهت تشخیص و درمان این بیماری اقدامات زیر را انجام می‌دهد:

• پزشک با دیدن علائمی مانند ضعف یا مورمور شدن پاها به بیماری گیلن باره شک می‌کند.

• بعد از آن آزمایشاتی مانند گرفتن مایع مغزی-نخاعی از کمر انجام خواهد داد.
• دو آزمایش دیگر هم انجام می‌شود که شامل بررسی الکترونیکی عضله (نوار عصب عضله یا EMG) و آزمایش سرعت هدایت عصب است.

درمان

درمان قطعی برای سندرم گیلن باره وجود ندارد اما با استفاده از برخی روش‌های درمانی، از شدت علائم کاسته می‌شود:

• ایمنوگلوبولین درمانی: این دارو از جنس پروتئین است و از سیستم ایمنی در برابر حملات آنتی‌بادی‌های مهاجم محافظت می‌کند.
• تعویض پلاسما (پلاسمافرزیس): دستگاهی به بدن بیمار وصل می‌شود که خون به درون آن کشیده می‌شود و آنتی‌بادی‌های حمله کننده به اعصاب بدین وسیله از خون جدا می‌شوند.
• زمان بستری ماندن در بیمارستان به شدت بیماری و مقدار مراقبت‌هایی که بیمار احتیاج دارد، بستگی دارد.
• در موارد پیشرفته بیماری ممکن است فرد قادر به خوردن از راه دهان نباشد که برای او لوله بینی- معدی می‌گذارند و از طریق لوله به او غذا داده می‌شود.
• در زمان بستری بودن در بیمارستان، اگر ضعف عضلات تنفسی موجب اختلال تنفس در فرد شود، ممکن است به دستگاه تنفس مصنوعی نیاز پیدا کند.

بعد از متوقف شدن روند پیشرفت بیماری، بهبود کامل علائم حتی تا یکسال نیز می‌تواند طول بکشد. هرچند که در تعدادی از بیماران نیز ضعف باقی خواهد ماند ولی در اغلب بیماران علائم بهبود خواهند یافت.