مدیریت بیماری
لرزش خوش‌خیم فامیلی
لرزش خوش‌خیم فامیلی یکی از اختلالات دستگاه عصبی است که باعث تکان خوردن غیرارادی و ریتمیک می‌شود. این بیماری تقریبا بر تمام بخش‌های بدن تأثیر می‌گذارد، اما لرزش اغلب در دست‌های بیمار اتفاق می‌افتد. به‌خصوص هنگامی‌که بیمار وظایف ساده‌ای مانند نوشیدن آب از لیوان یا بستن بند کفش خود را انجام می‌دهد.
لرزش خوش‌خیم فامیلی معمولاً بیماری خطرناکی نیست، اما با گذشت زمان بدتر می‌شود.این بیماری لرزش شدید ایجاد نمی‌کند، اما گاهی با بیماری پارکینسون اشتباه گرفته می‌شود. این بیماری در هر سنی می‌تواند رخ دهد اما بیشتر در افراد بالای ۴۰ سال شایع است.
علائم و نشانه‌ها
علائم و نشانه‌های لرزش خوش‌خیم فامیلی عبارتند از:
- لرزش به تدریج شروع می‌شود و معمولاً بیش از یک سمت از بدن را در بر می‌گیرد.
- با حرکت کردن بدتر می‌شود.
- معمولاً ابتدا در دست‌ها اتفاق می‌افتد.
- می‌تواند باعث ایجاد حالت حرکت بله یا خیر در سر شود (بالا و پایین رفتن سر).
- لرزش با هیجان، خستگی زیاد، مصرف کافئین شدیدتر می‌شود.
علل شایع
حدود نیمی از لرزش‌های خوش‌خیم فامیلی ارثی است. به همین خاطر به آن، لرزش فامیلی می‌گویند. ولی علت اصلی لرزش در افرادی که دچار جهش ژنتیکی نشده‌اند، واضح نیست.
عوامل تشدید کننده خطر
عوامل تشدید کننده این بیماری عبارتند از:
- جهش‌های ژنتیکی
در لرزش‌های فامیلی از نوع ارثی، تنها یک ژن معیوب از یکی از والدین برای انتقال این بیماری کفایت می‌کند.
اگر یکی از والدین بر اثر جهش ژنی به لرزش فامیلی مبتلا باشد، کودک این خانواده به احتمال ۵۰ درصد در معرض ابتلا به این بیماری است.
- سن
این بیماری بیشتر در افراد بالای ۴۰ سال شایع است.
عوارض احتمالی
مشکلات لرزش فامیلی، خطر جانی ندارند اما علائم این بیماری با گذشت زمان بدتر می‌شوند. اگر این بیماری بدتر شود، بیمارنمی‌تواند کارهای زیر را انجام دهد:
- نگه داشتن یک فنجان یا یک لیوان بدون این‌که آب بریزد.
- طبیعی غذا خوردن
- آرایش یا اصلاح کردن
- صحبت کردن، اگر حنجره یا زبان تحت تأثیر بیماری باشد.
- خوانا نوشتن
تشخیص
تشخیص لرزش خوش‌خیم فامیلی ازطریق بررسی سابقه‌ی پزشکی، سوابق خانوادگی و علائم بیمار و همچنین انجام معاینات جسمی انجام می‌شود. آزمایشی وجود ندارد که لرزش را تشخیص دهد. تشخیص اغلب برای شناسایی سایر بیماری‌هایی که باعث ایجاد این علائم می‌شوند، انجام می‌گیرد. برای این منظور معاینات زیر انجام می‌شود:
الف) معاینه‌ی عصبی
پزشک فعالیت دستگاه عصبی بیمار را به روش‌های زیر بررسی می‌کند:
- حرکت اندام‌ها
- قدرت و قوام عضلات
- توانایی حسی
- هماهنگی و حالت بدنی
- قدرت راه رفتن
ب) آزمایش خون و ادرار
خون و ادرار برای تعیین بعضی از بیماری‌ها انجام می‌شود مانند:
- بیماری تیروئید
- مشکلات متابولیک
- مشکلات داروها
- مقدار مواد شیمیایی مورد تماس با بدن
پ) بررسی میزان توانایی بیمار در انجام کارهای زیر
- نوشیدن آب از یک لیوان
- نگه داشتن دست‌ها در حالت کشیده
- نوشتن
- کشیدن یک خط مارپیچ
اگر پزشک به وجود بیماری پارکینسون شک داشته باشد، اندازه‌گیری سطح دوپامین خون را توصیه می‌کند. این اندازه‌گیری به پزشک برای تعیین علت اصلی لرزش کمک می‌کند.
درمان
برخی افراد مبتلا به لرزش فامیلی، در صورتی‌که علائمشان خفیف باشد، نیازی به درمان ندارند. اما اگر این بیماری باعث مشکل در راه رفتن یا انجام فعالیت‌های روزانه شود، درمان‌های زیر انجام می‌شود:
داروها
۱- داروهای پایین آورنده فشارخون. به‌طور معمول بعضی از این داروها که برای درمان فشار خون بالا مورد استفاده قرار می‌گیرند، در تسکین لرزش‌ها کمک می‌کنند.
۲- داروهای ضدتشنج
۳-داروهای آرامبخش
این داروها برای درمان افرادی که دچار اضطراب و تنش هستند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. مشکلات این داروها خستگی یا بی‌حسی خفیف است. این داروها بهتر است که با احتیاط مورد استفاده قرار گیرند زیرا اعتیادآور هستند.
تزریق سم بوتاکس
این تزریق ممکن‌است برای درمان برخی از انواع لرزش‌های سر مورد استفاده قرار گیرد. تزریق بوتاکس همچنین می‌تواند لرزش را به مدت سه ماه بهبود بخشد. با وجود این، اگر بوتاکس برای درمان لرزش‌های دست هم استفاده شود، باعث ضعف انگشتان می‌شود. اگر بوتاکس برای درمان لرزش صوت استفاده شود، ممکن‌است بلع( قورت دادن غذا) را دچار مشکل کند.
فیزیوتراپی
پزشک، فیزیوتراپی یا کاردرمانی را هم توصیه می‌کند. متخصص فیزیوتراپی تمریناتی برای بهبود و تقویت کنترل و هماهنگی عضلات به بیمار می‌دهد. متخصص کاردرمانی می‌تواند به بیمار در وفق دادن خود با وجود لرزش کمک کند. همچنین استفاده از برخی وسایل کمکی مانند لیوان‌ها و وسایل سنگین‌تر، وزنه‌های مچ و همچنین استفاده از ابزارهای سنگین‌تر و پهن‌تر مثل قلم‌هایی با لوله‌ی پهن‌تر را به بیمار آموزش می‌دهد.
جراحی
جراحی ممکن‌است یکی از گزینه‌هایی باشد که در صورت پاسخ ندادن بیمار به درمان دارویی، مورد استفاده قرار گیرد. انواع جراحی برای لرزش فامیلی عبارتند از:
- تحریک عمیق مغزی
این رایج‌ترین روش جراحی برای لرزش فامیلی است. پزشک در این روش یک لوله‌ی باریک، بلند و الکتریکی را به بخشی از مغز که عامل ایجاد لرزش است( تالاموس) وارد می‌کند. یک سیم از این لوله عبور کرده و وارد تالاموس می‌شود. این وسیله ضربان‌های الکتریکی بدون دردی را برای مختل کردن پیام‌هایی که از تالاموس باعث ایجاد لرزش می‌شوند، ایجاد می‌کند.
مشکلات این روش جراحی شامل مشکلات حرکتی، گفتاری، حفظ تعادل، سردرد و ضعف است.
- ازبین بردن تالاموس (تالاموتومی) ازطریق سونوگرافی
این یک روش جراحی نوین است که در آن با استفاده از امواج متمرکزی که از پوست و جمجمه عبور می‌کنند، گرمایی را برای تخریب بافت مغز در ناحیه‌ی خاصی از تالاموس، جهت متوقف کردن لرزش ایجاد می‌کنند. جراح با استفاده از تصاویر به‌دست آمده از ام.آر.آی(MRI) ناحیه‌ی دقیق مورد هدف در مغز را شناسایی و میزان حرارت مورد نیاز را تعیین می‌کند.
از مشکلات این روش می‌توان به اختلال حواس، مشکل در راه رفتن و اختلالات حرکتی اشاره کرد. با وجود این، اکثر این مشکلات خود‌به‌خود ازبین می‌روند و یا آنقدر خفیف می‌شوند که مشکلی در کیفیت زندگی ایجاد نخواهند کرد.
