مدیریت بیماری
تحریک عمیق مغزی
تحریک عمقی مغز نوعی عمل جراحی برای کاشت دستگاهی است که جریان‌های الکتریکی را به قسمت‌هایی از مغز که مسئول کنترل حرکات بدن هستند، ارسال می‌کند. الکترودهایی در عمق مغز قرار می‌گیرند و به دستگاه تحریک کننده متصل می‌شوند. تحریک‌کننده عصبی مانند ضربان سازهای قلبی با تولید جریان‌های الکتریکی، فعالیت‌های مغز را تنظیم می‌کنند. این روش جراحی می‌تواند به کاهش علائم لرزش، کندی حرکت و مشکلات راه رفتن ناشی از بیماری پارکینسون یا دیستونی‌های عضلانی (سفتی عضلات) به بیماران کمک کند. اگر تحریک عمقی مغز با موفقیت انجام شود به بیماران کمک می‌کند تا داروهای خود را کاهش داده و کیفیت زندگی خود را بهبود ببخشند. میزان موفقیت این عمل جراحی به تجهیزات مورد استفاده و مهارت تیم جراحی برمی‌گردد.
دلایل انجام
تحریک عمیق مغزی برای افرادی با اختلالات حرکتی مانند لرزش، بیماری پارکینسون، انقباض عضلات و بیماری‌های روانی مانند وسواس فکری و کاهش تشنج در صرع انجام می‌شود.
عوارض احتمالی
مشکلات این جراحی شامل موارد زیر هست:
- جایگذاری اشتباه الکترودها
- خونریزی در مغز
- سکته مغزی
- عفونت
- مشکلات تنفسی
- حالت تهوع
- مشکلات قلبی
- تشنج
- احساس بی‌حسی (کرختی) و مورمور شدن
- سفتی ماهیچه صورت یا بازو
- مشکلات گفتاری
- عدم تعادل
- سرگیجه
- مشکلات دیداری مثل دوبینی
- تغییر ناخواسته حالات مثل عصبی یا افسرده شدن
آمادگی قبل از مداخله
قبل از جراحی، برای اطمینان از این‌که تحریک عمیق مغزی روش درمانی مناسبی برای بیمار است، آزمایش‌های پزشکی خاصی انجام می‌شود. همچنین قبل از جراحی، تصویربرداری از مغز مانند ام.آر.آی (MRI) انجام می‌شود تا محل دقیق قرارگرفتن الکترودها در مغز بیمار مشخص شود.
روش انجام
مراحل عمل جراحی برای تحریک عمیق مغزی عبارتست از:
- تیم مراقبت از یک قاب مخصوص برای نگه‌داشتن سر بیمار در طول عمل استفاده می‌کنند. سپس اعضای تیم با استفاده از تصاویر گرفته شده در ام.آر.آی (MRI)،محل دقیق قرارگیری الکترودها در مغز بیمار رامشخص می‌کنند.
- جراحی می‌تواند تحت بی‌هوشی عمومی انجام شود به‌طوری‌که بیمار کاملاً بی‌هوش باشد و یا با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. برای بی‌حسی موضعی یک متخصص بی‌هوشی پیش از جراحی، پوست فرق سر را بی‌حس می‌کند؛ اما چون خود مغز فاقد گیرنده‌های درد است نیاز به بی‌حسی ندارد. جراح تعدادی سیم سربی متصل به الکترود را در نقاط خاصی از مغز کار می‌گذارد و یا یک سیم در هر طرف از مغز قرار داده می‌شود (در کل دو عدد). یک سیم در زیر پوست به دستگاه مولد قرار گرفته در نزدیکی استخوان ترقوه متصل می‌گردد. در بیشتر موارد شخص به‌هوش و هوشیار است در این حالت جراح می‌تواند با او صحبت کند تا از صحیح بودن مناطق تحریک شده اطمینان حاصل نماید. پاسخ‌های بیمار به تیم پزشکی این امکان را می‌دهد تا با کمترین عارضه، الکترودها را در نقاط صحیح قرار دهند. در طول عمل، تیم جراحی به‌طور دقیق وضعیت مغز را بررسی می‌کنند تا از جای‌گیری صحیح الکترودها در مغز مطمئن شوند.
نتایج قابل انتظار
- تحریک عمیق مغز، بیماری را درمان نمی‌کند، اما ممکن‌است به کاهش علائم کمک کند. در برخی موارد ممکن‌است برای بیماری‌های خاصی دارو تجویزشود.
- تحریک عمیق مغزی برای همه موفقیت‌آمیز نیست.بهتر است که قبل از عمل با پزشک مشورت شود.
اقدامات و مراقبت‌هایی که لازم است پس از ترخیص از بیمارستان و در منزل انجام دهید:
- چند هفته بعد از عمل، مولد ضربان در قفسه سینه بیمار در مطب پزشک فعال می‌شود. پزشک به‌راحتی می‌تواند مولد ضربان را از خارج از بدن و با استفاده از کنترل از راه دور، تنظیم کند.
- با توجه به نوع بیماری، مقدار معینی تحریک در مولد قرارداده می‌شود و برای حدود چهار تا شش ماه قابل تنظیم است. تحریک‌ها ممکن‌است ۲۴ ساعته و ثابت باشند، یا ممکن‌است پزشک باتوجه به بیماری توصیه کند که مولد ضربان در شب خاموش‌شود و صبح روز بعد دوباره روشن شود. بیمار می‌تواند تحریک را به‌وسیله کنترل از راه دور که با خود به خانه می‌برد روشن و خاموش‌کند. در بعضی موارد، پزشک ممکن‌است مولد ضربان را طوری تنظیم کند تا بیمار بتواند تنظیمات جزئی را در خانه انجام دهد.
عمر باتری مولد به میزان استفاده و تنظیمات آن بستگی دارد. هنگامی‌که باتری نیاز به تعویض داشته‌باشد، جراح، مولد را در طول یک عمل سرپایی تعویض می‌کند.
