مدیریت بیماری
ترمیم منیسک زانو
مینیسک بافت محکم ولی نسبتا نرمی است که مانند یک بالشت در فضای بین استخوان‌های زانو قرار گرفته است. مفصل زانو دارای دو مینیسک داخلی و خارجی است که بین استخوان درشت نی و استخوان ران قرار گرفته و مانند ضربه‌گیر عمل می‌کنند. اعمال جراحی متنوعی برای درمان مینیسک وجود دارد. گاهی اوقات برای درمان مینیسک پاره شده، از بخیه استفاده می‌کنند و قطعات را دوباره به هم متصل می‌سازند. این که چه روشی برای درمان و تعمیر مینیسک موفقیت‌آمیز است به نوع آسیب، وضعیت کلی مینیسک و سلامت نسبی بیمار بستگی دارد.
دلایل انجام روش
پارگی مینیسک یکی از آسیب‌های شایع زانو است که در اثر پیچ خوردگی یا خم شدن ناگهانی و بیش از حد مفصل زانو ایجاد می‌شود. شدت آسیب و پارگی، به وزن و سرعت فشار وارد آمده به زانو بستگی دارد. به عبارت دیگر هرچه زانو بیشتر به سمت داخل چرخانده شود، خطر آسیب دیدن مینیسک هم بیشتر می‌شود. وجود هر نوع اشکال در مینیسک زانو منجر به بروز درد در این ناحیه و ناتوانی فرد در انجام حرکات عادی و روزمره خود می‌شود. این موارد می‌توانند عاملی باشند تا فرد به درمان فکر کند. در ابتدا از روش‌های غیرجراحی کمک گرفته می‌شود و در صورتی که این روش‌ها جوابگو نبود عمل جراحی می‌تواند مفید باشد.
آمادگی پیش از روش
پیش از عمل به موارد زیر توجه کنید:
- فرم‌هایی که بعد از جراحی به آن‌ها نیاز دارید را پر کنید.
- از کسی بخواهید تا حداقل هفته اول برای کمک در منزل پیش شما باشد.
- از یک رژیم غذایی سالم استفاده کنید.
- اگر مبتلا به بیماری دیگری هستید تیم پزشکی را مطلع کنید و اجازه دهید تا بررسی‌های لازم را انجام دهند.
- تمام آزمایشگاه‌های قبل از جراحی و تصویربرداری‌های مورد نیاز را انجام دهید.
- با مسئولین بیمه درمانی خود در مورد میزان پوشش مربوط به حوزه توانبخشی، مشاوره تغذیه و … صحبت کنید.
روش انجام
روش‌های مختلفی برای تعمیر مینیسک زانو وجود دارد که بسته به شرایط یکی از آن‌ها استفاده می‌شود.
- جراحی برای ترمیم پارگی مینیسک زانو: در صورتی که اندازه پارگی بین از ۱ تا ۲۲ سانتی‌متر باشد و پارگی در ناحیه‌ای مجاور رگ‌های خونی باشد، پزشک ترمیم را همراه با بخیه توصیه می‌کند.
- جراحی با برداشت قسمتی از مینیسک: زمانی‌که پارگی در قسمتی از مینیسک رخ دهد و روند بهبودی ضعیف باشد، لبه پاره شده مینیسک را خارج می‌کنند.
- جراحی برای برداشتن مینیسک زانو به صورت کامل: زمانی از این روش استفاده می‌شود که روش‌های دیگر جوابگو نیستند. معمولا پزشکان از انجام این روش خودداری می‌کنند زیرا، با برداشتن کامل مینیسک، خطر فرسودگی انتهای ران و ساق پا و همچنین ابتلا به بیماری آرتروز افزایش می‌یابد.
به طور کلی در گزینش روش مناسب برای درمان، ابتدا درمان‌های بدون جراحی مانند استراحت، دارودرمانی، استفاده از زانوبند طبی، آتل، فیزیوتراپی و ورزش‌های اصلاحی تجویز می‌شوند و فقط در صورت پارگی شدید مینیسک زانو، عمل جراحی توصیه می‌شود.
عوارض احتمالی
معمولا این جراحی عوارض حاد و ویژهای در پی ندارد اما بسته به نوع جراحی برای درمان مینیسک زانو، ممکن است عوارض متفاوتی بروز کند. از جمله این عوارض می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- در جراحی برداشتن کامل مینیسک: خطر فرسودگی انتهای ران و ساق پا/ خطر ابتلا به آرتروز
- عدم بهبود کامل درد ناحیه زانو (به ندرت اتفاق می‌افتد)
- عدم بازگشت کامل دامنه حرکات (به ندرت اتفاق می‌افتد)
اقدامات پس از عمل
در روزهای اول پس از عمل نیاز است که برای کاهش تورم، از کیسه یخ استفاده کنید و پای خود را بالا نگه دارید. ممکن است نیاز باشد برای محافظت از زانوی خود تا مدتی مجبور باشید از آتل استفاده کنید. همچنین احتمال دارد برای آنکه همه وزن شما روی زانو نباشد، حداقل برای یک ماه از عصا استفاده کنید. پزشک، فیزیوتراپی و یا کاردرمانی را به عنوان بخشی از روند بهبود شما در نظر می‌گیرد. این کمک می‌کند تا دامنه حرکات شما افزایش یابد و زانو قوی‌تر شود. فیزیوتراپیست ممکن است تمریناتی را برای انجام در منزل به شما آموزش دهد.
نکاتی که لازم است پس از ترخیص از بیمارستان و بازگشت به منزل رعایت نمائید.
- برای تسريع التيام بافت نرم و استخوان، رژيم غذايی پرپروتئين و پركالری استفاده کنید.
- جهت پیشگیری از یبوست از رژیم پرفیبر (میوه‌ها و سبزیجات) حاوی سبوس و مایعات فراوان استفاده کنید.
- صرف سبزيجات و مركبات و آب ميوه‌های تازه حاوی ویتامین ث (C)، می‌تواند به بهبود سريع‌تر زخم كمك كند.
- فعالیت‌های روزانه نقش مهمی را در درمان شما پس از انجام عمل آرتروسکوپی ایفا می‌کند. برنامه ورزشی به قدرت گرفتن عضلات و حرکت آن کمک می‌کند. جراح بر اساس روش جراحی برنامه درمانی خاصی تهیه می‌کند.
- از انجام ورزش‌های شدید بدنی اجتناب کنید.
- از بلند کردن اجسام سنگین با دست جراحی شده اجتناب نمایید.
- بعد از عمل جراحی از همان ساعت‌های اولیه و وقتی که از شدت درد اندکی کاسته شد، حرکت‌های زانو آغاز می‌شود. حرکت‌ها در ابتدا اندک و با احتیاط صورت می‌گیرد.
- همه بیماران بعد از عمل نیاز به عصا دارند. روی پای عمل شده هم می‌توانند فشار بیاورند ولی بهتر است عمده وزن بدن را روی پای سالم اعمال کنند.
- نیازی به آتل یا گچ گرفتن عضو بعد از آرتروسکوپی نیست اما باید مراقبتهایی را پس از جراحی رعایت کرد و زانو را تا چند روز بعد از جراحی بالاتر از سطح قلب قرار داد.
- یخ مسکن خوبی برای درد و تورم است.
- به طور منظم طبق دستور پزشک خود از مسکن مناسب استفاده کنید. معمولاٌ به همراه آن‌ها داروی معده (برای جلوگیری از زخم معده) هم تجویز می‌شود. این دردها اوایل بیشتر بوده و کم کم از بین خواهد رفت.
- معمولاٌ پس از ترخیص بیماران آنتی بیوتیک تجویز نمی‌شود، پس خودسرانه آنتی بیوتیک مصرف نکنید؛ ولی اگر شرایط ویژهای بود و آنتی بیوتیک تجویز شد آن را کامل مصرف کنید.
- در هنگام دوش گرفتن شما باید مراقب باشید محل برش را مالش ندهید و آن را خیس نکنید.
- سوراخ‌های جراحی آرتروسکوپی حدود ۵ میلی‌متر بوده و نیازی به تعویض پانسمان ندارند.
- مهم‌ترین قسمت‌های بازپروری بعد از آرتروسکوپی تقویت عضلات اطراف زانو و بدست آوردن دامنه حرکات زانو است که با انجام نرمش‌های به خصوصی باید زیر نظر فیزیوتراپ انجام شود.
- مراجعه شما به مطب جراح باید طبق برنامه باشد تا حرکات و نرمش‌ها و فیزیوتراپی شما به موقع انجام شود. فیزیوتراپی به موقع تکمیل کننده جراحی و موفقیت آن می‌باشد.
- مراقبت‌های بعد از جراحی در بدست آوردن نتیجه درمانی خوب تاثیر فراوان دارند. بهترین جراحی بدون رعایت مراقبت‌های بعد از آن بی‌ارزش است.
- از رانندگی در هفته‌های اول بعد از جراحی اجتناب نمایید. با اجازه پزشک رانندگی نمایید.
در صورت مشاهده موارد زیر به بیمارستان و یا پزشک مراجعه کنید
- در فواصل منظم و مشخص شده توسط پزشک جهت ادامه درمان به پزشک مراجعه نمایید.
- درد شدید در اندام‌های صدمه دیده که با ضد دردهای معمولی تسکین نیابد.
- گز گز و مور مور اندام مبتلا
- درد و قرمزی در محل زخم
- تب و لرز، سردی، رنگ پریدگی یا کبودی انگشتان در انتهای عضو جراحی شده
- ترشح چرکی از زخم
- سایر موارد نگران کننده و یا اورژانسی
