مدیریت بیماری
مراقبت از گچ و آتل
گچ یک وسیله بی‌حرکت کننده خارجی محسوب می‌شود. هدف از گچ‌گیری، بی‌حرکت کردن قسمتی از بدن در یک وضعیت اختصاصی و ایجاد فشار یکسان به بافت نرم است. از دلایل اصلی استفاده از گچ می توان به بی‌حرکت کردن شکستگی‌های جا انداخته شده، اصلاح تغییر شکل مفاصل مانند پا چنبری، اعمال فشار یکنواخت روی بافت نرم یا حمایت از مفاصل ضعیف اشاره کرد. موادی که برای گچ‌گیری استفاده می‌شوند عبارتند از: گچ پلاستر و فایبر گلاس.
- گچ پلاستر یا معمولی قبل از استفاده باید خیس شود و سپس دور عضو پیچانده شود. این نوع گچ خیلی دیر خشک می‌شود و سنگین است.
- گچ فایبر گلاس یا پلاستیکی نیازی به خیس شدن نداشته و به سرعت خشک می‌شود و کم وزن است. بیماران دارای این نوع قالب گچی می‌توانند وارد آب شوند و پس از شنا یا استحمام، گچ را با سشوار خشک کنند.
مراقبت از گچ و آتل
- در گچ پا حين راه رفتن نبايد وزن بدن را روي عضو مبتلا اعمال كرد و تا پزشکتان اجازه نداده است با پای گچ گرفته شده راه نروید.
- جهت بهبود گردش خون و جلوگيری از ايجاد عوارض بايد هر چه سريع‌تر پس از اجازه پزشك معالج با كمك از بستر خارج شده و با حمايت راه بروید. فعاليت بايد از كم شروع و به تدريج به مدت و دامنه آن افزوده گردد تا سبب خستگی شما نشود. در شروع حركت از عصا و واكر استفاده كنید.
- روی قالب هیچ پوششی قرار ندهید تا سریع‌تر خشک شود، به خاطر داشته باشید اگر گچ کاملا خشک نشود استحکام لازم را ندارد.
- مراقب باشيد گچ مرطوب روی سطوح خيلی سفت يا لبه‌های تيز قرار نگيرد، گچ بعد از خشك شدن سفيد و براق به نظر می‌رسد. در صورت وجود زخم در زير گچ معمولاً در آن قسمت پنجره بازشده و روزانه زخم بايد پانسمان شود.
- انگشتان اندام در گچ را از نظر رنگ، حس، حركت و گرمی عضو كنترل كنيد چون نشانه خون‌رسانی و سلامت عصبی اندام است.
- جهت بلند كردن و جابجايی گچ از كف دست استفاده شود تا با فشار انگشتان منجر به فرورفتگی گچ نگردد.
- عضو گچ گرفته را با بالش و يا پتو بالاتر از سطح قلب قرار دهيد تا باعث پيشگيری از ورم و درد شود.
- جهت پيشگيری از زخم فشاری بيماران ناتوان و ضعيف را بايد هر دو ساعت تغيير وضعيت داد.
- حين راه رفتن می‌تواند گچ دست را با باند يا پارچه‌ای از گردن آويزان نمایید اما نبايد فشار زيادی روی اعصاب گردن وارد شود پس بايد به فواصل استراحت كرده و دست را بالا نگه داشت و نيز گره پارچه نبايد روی مهره‌های گردن بسته شود.
- مفاصلی كه در داخل گچ بی‌حركت گشته‌اند تا موقعی كه در گچ هستند قابل حركت دادن نيستند ولی می‌توانید عضلات زير گچ را بدون حركت دادن مفاصل به طور مرتب منقبض و منبسط كنید تا جریان خون در عضو بهبود یافته و از لخته شدن خون و تورم اندام جلوگیری و مانع لاغر شدن عضلات داخل گچ شود.
- گچ را خشک و تمیز نگه دارید و قبل از حمام کردن روی گچ را با 2 پلاستیک یا کیسه پلاستیکی ضد آب بپوشانید و انتهای کیسه را گره بزنید و مواظب باشید گچ خیس نشود چون در این صورت باعث دانه زدن پوست می‌شود و اگر خیس شد با سشوار خشک کنید، پس از خشک کردن نباید زیر گچ مرطوب باشد.
- پوست لبه‌های گچ را به دقت از نظر هرگونه قرمزی بررسی کنید. زیر قسمت‌های لبه را با یک پارچه نرم یا پنبه بپوشانید هرگز پوست زیر گچ را با پماد، کرم، لوسیون و یا ماده دیگری چرب نکنید.
- در انگشتان دستی که گچ‌گیری شده است انگشتر نکنید. انگشتان دست یا پای گچ گرفته را با دستکش یا جوراب بپوشانید تا گرم بماند.
- پوست زیر گچ را نخارانید. هرگز وسیله‌ای را برای خاراندن پوست زیر گچ وارد نکنید. می‌توانید با گرفتن سشوار سرد از لبه‌هاي قالب به داخل آن خارش را كم كنيد.
- مواظب باشید وسایل کوچک زیر گچتان نیفتد.
- در صورت شكسته شدن قالب اقدام به اصلاح آن نكنيد و به پزشك معالج خود مراجعه نماييد.
- مثانه خود را زود به زود تخلیه کنید و روزانه 2 الی 3 لیتر مایعات جهت پیشگیری از عفونت و سنگ کلیه استفاده کنید.
رژیم غذایی
در زمانی که فرد عضو گچ گرفته شده دارد لازم است رژیم غذایی خود را به صورت زیر تنظیم نماید:
- برای تسريع التيام بافت نرم و استخوان، رژيم غذايی پرپروتئين و پركالری استفاده کنید.
- اگر بی‌حركتی عضو طولانی است، براي جلوگيری از بروز هيپوكلسمی، غذاهای پرکلسیم (شير و لبنيات) مصرف کنید، اما مصرف غذاهای پركلسيم نبايد آنقدر زياد باشد كه زمينه تشكيل سنگ‌های كليوی را فراهم کند.
- جهت پیشگیری از یبوست از رژیم پرفیبر (میوه‌ها و سبزیجات) حاوی سبوس و مایعات فراوان استفاده کنید.
پیشگیری از تورم اندام گچ گرفته شده
گاهی اوقات در ۳-۲ روز اول بعد از گچ‌گیری ممکن است تورم اندام بیشتر شده و بیمار احساس کند گچ سفت شده و به اندام فشار وارد می‌کند. برای ممانعت از این وضعیت باید به نکات زیر توجه کرد:
- باید در چند روز اول بعد از گچ گیری دراز کشیده و یک یا چند بالشت زیر اندام طوری قرار داد که ساق یا ساعد بالاتر از سطح قلب بیمار قرار بگیرد. با این کار خون و مایعات از اندام به طرف قلب بازگشت کرده و تورم کم می‌شود. در صورت ایجاد تورم هم می‌توان با این اقدام تورم را کم کرد.
- انگشتان دست یا پای شکسته شده را مکررا و به آرامی حرکت بدهید.
- مقداری یخ خرد شده را در یک کیسه پلاستیکی خشک قرار داده و آن را در روی گچ یا آتل در محل ضایعه دیده قرار دهید.
مراقبت از عضو بعد از اینکه گچ برداشته شد
- قسمتی از عضو كه داخل گچ بوده به علت عدم استفاده از آن ضعيف و سفت می‌گردد و احتمال دارد دچار تحليل شود، لذا استفاده از آن عضو را آرام و به تدريج شروع كنيد.
- پوست قسمتی از عضو كه داخل گچ بوده مقداری حالت خشك شدگی و پوسته پوسته پيدا كرده است، لذا به آرامی آن را با آب ولرم و بدون صابون شسته (از كشيدن ليف با جنس زبر بر روی آن خودداری كنيد) و سپس بـا نرم كننده‌ای مناسب آن را نرم نمایيد.
- عضو مربوطه را تا مدتی برای چندين بار در روز بالا قرار دهيد زيرا احتمال تورم در آن زياد می‌باشد.
- به دنبال بروز هرگونه تغيير در وضعيت طبيعی عضو خارج شده از گچ، به پزشك خود مراجعه نمایيد.
- در صورت بروز درد به پزشك مراجعه كنيد.
در صورت مشاهده این علائم با پزشک خود یا بیمارستان تماس گرفته و در صورت نیاز به بیمارستان مراجعه نمائید
- گزگز و خواب رفتن عضو
- تغییر رنگ ناخن‌های عضو گچ گرفته شده از حالت طبیعی (صورتی) به کبودی
- تورم شدید عضو
- هرگونه ترک، شکستگی یا نرمی در گچ
- هر نوع قرمزی و یا ترک خوردگی پوست
- وجود علائم سفتی گچ شامل: قرمزی زیاد، سردی یا رنگ پریدگی و یا کبودی انگشتان یا افزایش ورم انگشتان دست و پا حتی پس از قراردادن عضو گچ گرفته بالاتر از قلب
- ایجاد درد شدید عضو به خصوص اگر درد با حرکت انگشتان آن عضو بیشتر شد.
- سایر موارد نگران کننده و یا اورژانسی
