زخم‌ها در بافت، رنگ و اندازه‌های مختلفی به وجود می‌آیند. بسیاری از جای زخم‌ها با گذشت زمان کوچک‌تر شده و بعد از مدتی بهبودی خوبی پیدا می کنند. اما برای حدود 10 درصد از افراد جهان این موضوع متفاوت بوده و حتی صدمات و آسیب‌های جزئی می‌توانند زخم‌های بیش از حد بزرگ، تیره و برآمده بر روی سطح پوست ایجاد کنند. کلوئید یا جای زخم، بیشتر از یک زخم و آسیب پوستی به نظر می‌رسد و ممکن است با گذشت زمان به رشد خود ادامه داده و بافت بیش‌تری را به عنوان زخم درگیر کند. این نوع از زخم‌ها به عنوان کلوئید یا اسکار زخم شناخته می‌شوند.

هنگام بروز آسیب دیدگی پوستی، بافت فیبری به نام فیبروبلاست برای ترمیم و محافظت از آسیب بر روی زخم شکل می‌گیرد. در بعضی موارد، بافت اسکار (جای زخم) بیش از حد طبیعی رشد کرده و باعث برآمدگی‌های بزرگی به نام کلوئید روی سطح پوست خواهد شد. کلوئیدها می‌توانند بسیار بزرگ‌تر از زخم اصلی باشند. آن‌ها معمولاً بر روی پوست قفسه سینه، شانه‌ها، گوش و گونه‌ها ظاهر می‌شوند. البته بروز کلوئید فقط محدود به این قسمت‌ها نبوده و می‌تواند هر قسمتی از بدن را درگیر کند.

اگرچه که کلوئیدها برای سلامتی فرد مضر نبوده و آسیبی به همراه نخواهند داشت، اما همین برآمدگی‌های پوستی می‌تواند زیبایی پوست را کم کرده و موجب نگرانی فرد مبتلا شود.

علائم و نشانه‌ها

کلوئیدها از رشد زیاد بافت زخم به وجود می آیند. معمولاً جای زخم‌های کلوئیدی از خود زخم اصلی هم بزرگ‌تر هستند.

علائم و نشانه‌های بروز کلوئیدهای پوستی شامل موارد زیر می‌شود:

• محلی که به صورت گوشتی، صورتی یا قرمز رنگ در آمده است.
• ناحیه‌ای متورم یا پوسته پوسته که معمولاً حالت برجستگی دارد.
• منطقه‌ای که با گذشت زمان با بزرگتر شدن بافت زخم به رشد خود ادامه می‌دهد.
• لکه پوستی خارش‌دار

اگرچه که زخم‌های کلوئیدی ممکن است با خارش شدید همراه باشند اما معمولاً برای سلامتی فرد مضر نبوده و بی‌خطر هستند. گاهی اوقات نیز فرد ممکن است در نتیجه ساییده شدن لباس به کلوئید به وجود آمده احساس سوزش و ناراحتی جزئی را تجربه کند که کاملاً طبیعی است.

در بعضی موارد زخم‌های کلوئیدی می‌تواند قسمت بزرگی از بدن فرد را درگیر کند، اما چنین وضعیتی کم‌تر اتفاق افتاده و نادر است. اما در صورت بروز، بافت زخم کلوئیدی سفت و سخت بوده ممکن است محدوده حرکت فرد را با محدودیت روبرو کند.

کلوئیدها بیش از آنکه برای سلامتی فرد مشکل ایجاد کنند به زیبایی فرد آسیب زده و از نظر ظاهری نگران کننده هستند. به عنوان مثال اگر کلوئید بزرگی بر روی گوش فرد به وجود بیاید، زیبایی ظاهری فرد آسیب دیده و باعث ناراحتی فرد مبتلا خواهد شد.

علل شایع

بیشتر انواع آسیب‌های پوستی می‌توانند منجر به بروز کلوئیدها شوند. این آسیب‌های پوستی شامل موارد زیر می‌شوند:

• جای جوش
• سوختگی‌ها
• جای زخم ناشی از آبله مرغان
• سوراخ کردن گوش
• خراشیدگی‌های پوستی
• محل برش‌های جراحی
• محل واکسیناسیون

احتمال بروز زخم‌های کلوئیدی در زنان و مردان به یک اندازه بوده ولی افرادی که رنگ پوست تیره دارند بیشتر از دیگران مستعد ابتلا به کلوئیدها هستند.

دیگر عواملی که می‌تواند احتمال بروز کلوئیدها را افزایش دهد، عبارتند از:

• آسیایی بودن
• لاتین بودن
• بارداری
• افراد دارای سن زیر 30 سال

ظاهراً ژنتیک تأثیر زیادی بر روی بروز کلوئیدهای پوستی دارد و این بدین معنی است که اگر یکی یا هر دو والدین دارای ژنتیک با گرایش بروز کلوئید پوستی باشند، احتمال ابتلا به کلوئید در فرزندشان تا حد زیادی افزایش خواهد یافت.

کلوئید و پیرسینگ (سوراخ کردن)

کلوئیدها در اغلب موارد بعد از سوراخ کردن قسمتی از بدن به وجود می‌آیند. این که آیا علت اصلی بروز کلوئیدها پیرسینگ است یا آسیب دیدگی‌های پوستی باعث بروز بیشتر کلوئیدها می‌شود ناشناخته بوده و نیاز به تحقیقات بیش‌تری دارد. اما احتمال بروز کلوئیدها بر روی غضروف گوش بسیار بیش‌تر از دیگر نواحی است که علت اصلی آن همین سوراخ کردن گوش است.

اگرچه پیشگیری از بروز کلوئیدها همیشه ممکن نیست، اما می‌توان با استفاده از شیوه‌های زیر احتمال بروز کلوئید بعد از سوراخ کردن بدن را کاهش داد.

 درمان

هیچ داروی خاصی برای خلاص شدن از کلوئیدها پس از به وجود آمدن آن، وجود ندارد. با این حال مواردی وجود دارد که افراد پس از آسیب دیدگی در پوست می‌توانند در خانه انجام دهند تا از شکل گیری کلوئیدها جلوگیری کرده یا اثرات و علائم ظاهری آن را کمرنگ‌تر کند.

ورقه‌های سیلیکونی یا ژل

سیلیکون یکی از پرکاربردترین داروهای ضد اسکار است که تأثیر آن بر روی کوچک‌تر شدن جای زخم‌های کلوئیدی به اثبات رسیده است. سیلیکون خطرات جانبی کمی داشته و استفاده از آن بسیار آسان است. استفاده از ورق‌های سیلیکونی یا ژل می‌تواند روشی مؤثر برای کوچک کردن زخم‌های کلوئیدی موجود بوده و حتی می‌تواند از بروز آن‌ها جلوگیری کند.

کرم پوست یا لوسیون

برخی محصولات پوستی و کرم های حاوی لانولین یا بنزینوم می‌توانند به بهبود ظاهر اسکارهای کلوئیدی کمک کند. فرد باید به طور منظم از کرم‌های حاوی لانولین یا بنزینوم استفاده کرده و جای زخم را در روند درمان پانسمان کند.

کرایوتراپی (سرما درمانی)

کرایوتراپی فرایندی درمانی است که در طی آن با استفاده از دستگاه دستی بافت‌های پوستی را به طور موقت منجمد می‌کنند. اکثر افراد درمان را به خوبی تحمل می‌کنند، اما برخی از افراد ممکن است در طی درمان کرایوتراپی درد شدیدی را تجربه کنند که بعد از اتمام روند درمانی این احساس درد کاملاً از بین خواهد رفت.

تزریق استروئید

این روش درمانی سال‌ها است که با موفقیت بر روی کلوئیدها انجام گرفته و اثرات قابل توجهی داشته است. تزریق کورتون یک روش مؤثر برای کاهش اندازه و بهبود ظاهر کلوئیدها هستند. همچینن تحقیقات نشان می‌دهد که استروئید درمانی بهترین شیوه برای درمان کلوئیدهای تازه به وجود آمده بوده و بهتر است با عمل جراحی ترکیب شود. علاوه بر این می‌توان برای نتیجه بهتر، تزریق استروئید را با کرایوتراپی به صورت همزمان انجام داد.

پرتو درمانی

پرتو درمانی یکی از درمان‌های جدیدی است که نتایج امیدوار کننده‌ای را از خود نشان داده است. در این شیوه درمانی بعد از عمل جراحی و برداشتن کلوئید، فرد باید یک دوره کوتاه پرتو درمانی انجام دهد. مطالعات متعددی در زمینه جراحی پلاستیک و پوست صورت گرفته که همگی نشان می‌دهند، پرتو درمانی شیوه‌ی مؤثری برای درمان کلوئید بوده و می توان از آن به عنوان یک روش درمانی با کمترین عوارض جانبی استفاده کرد.

نتیجه گیری

هنگام بروز آسیب دیدگی پوستی، بافت فیبری به نام فیبروبلاست برای ترمیم و محافظت از آسیب بر روی زخم شکل می‌گیرد. در بعضی موارد، بافت اسکار (جای زخم) بیش از حد طبیعی رشد کرده و باعث برآمدگی‌های بزرگی به نام کلوئید روی سطح پوست خواهد شد. این جای زخم‌های برجسته برای سلامتی فرد مشکلی ایجاد نکرده و فقط از نظر زیبایی نگران کننده است.

درمان‌های متنوعی برای کلوئیدها وجود دارد که می‌توان از آن ها برای بهبود جای زخم کلوئیدی استفاده کرد. اما در بسیاری از موارد احتمال بازگشت کلوئید در فرد با پیش زمینه ژنتیکی وجود دارد.

جراحی ترمیم اسکار (جای زخم) 

از این روش برای بهبود جای زخم انجام می‌شود به گونه ای که کمتر دیده شود و بافت پوست اطراف یکنواخت‌تر گردد. اسکارها نشانه‌های قابل مشاهده‌ای هستند که بعد از بهبودی یک زخم بر جای می‌مانند. اسکارها نتایج غیر قابل انکار از جراحت یا جراحی هستند و ایجاد آن‌ها غیر قابل پیش بینی است. حتی اگر زخم به خوبی بهبود یابد، ممکن است موجب بروز اثری شود که ظاهر شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اسکارها بر اساس اندازه، شکل یا محل قابل توجه هستند؛ اسکارها همچنین می‌توانند برآمده یا فرورفته شوند و رنگ آن‌ها با بافت اطراف شان متفاوت باشد.

گزینه‌های موجود برای درمان اسکار بسته به نوع و درجه این بافت متفاوت است و شامل موارد زیر می‌باشد:

• درمان‌های موضعی ساده
• روش‌های تهاجمی
• جراحی ترمیم اسکار با روش‌های پیشرفته

عوارض  احتمالی

تصمیم برای انجام جراحی ترمیم اسکار کاملا شخصی است و در تصمیم گیری باید مزایا و خطرات جراحی پلاستیک ترمیم اسکار را در نظر داشته باشید. جراح به جزئیات خطرات جراحی ترمیم اسکار را برای شما شرح می‌دهد. برخی از خطرات احتمالی جراحی ترمیم اسکار شامل موارد زیر می‌باشد

• خونریزی (هماتوم)
• عفونت
• تاخیر در ترمیم
• تغییر در حس پوستی
• آسیب به ساختارهای عمیق تر مانند اعصاب، عروق خونی، عضلات و ریه‌ها که ممکن است موقتی یا دائمی باشند.
• آلرژی به چسب‌ها و مواد بخیه، فرآورده‌های خونی، محصولات موضعی یا عوامل تزریقی
• ناهنجاری در خطوط پوستی
• تغییر رنگ پوست و تورم
• نیاز به انجام جراحی‌ مجدد
• عود کلویید

روش انجام

هنگام جراحی،برای عمل روش بی‌حسی موضعی و بی‌هوشی عمومی استفاده می شود. پزشک مناسب‌ترین روش را به شما پیشنهاد می‌دهد.

میزان بهبودی که توسط عمل جراحی بدست می‌آید بستگی به شدت، نوع، سایز و محل اسکار شما دارد. در برخی موارد، یک روش به تنهایی کافی است. با این وجود جراح پلاستیک شما ممکن است مجموعه‌ای از روش‌های درمانی را جهت کسب بهترین نتیجه، به شما پیشنهاد دهد.

درمان‌های موضعی مانند ژل‌ها، نوارها یا پوشش‌های فشاری که ممکن است در بستن و بهبود زخم‌ها موثر باشند یا اینکه باعث شوند از رنگدانه سازی غیر طبیعی جلوگیری گردد. این محصولات در درمان اسکارهای سطحی و تغییر رنگ موثرند و در التیام زخم جراحی و بازسازی زخم کمک کننده هستند.

درمان‌های تزریقی معمولا جهت پرکردن فرورفتگی‌های زخم به کار می‌روند. بسته به ماده تزریقی و شرایط خاص زخم شما اثر ان باقی می ماند. اما جهت حفظ نتیجه، تزریق باید تکرار شود. یک روش دیگر استفاده از تزریق‌های استروئیدی است تا ظاهر، سایز و ساختار زخم‌ها و اسکارهای برجسته را بهبود بخشد.

درمان‌های سطحی بیش‌تر اوقات جهت بهبود زیبائی زخم استفاده می‌شوند این روش‌ها معمولا نامنظمی سطحی و تغییرات رنگی را بهبود می‌بخشند. درمان‌های سطحی روش‌هایی هستند که به طور کنترل شده لایه‌های سطحی پوست را بر می‌دارند و یا باعث تغییر در طبیعت زخم می‌شوند. این روش‌ها شامل:

• درم ابرسیون که یک روش برای پولیش کردن مکانیکی پوست است.
• لیزر که باعث تغییر در سطح پوست شده و منجر به شکل‌گیری یک پوست سالم و جدید در اسکار می‌شود.

• محلول‌های پوسته ریزی شیمیایی که در سطح پوست نفوذ کرده، ساختار اسکار را نرم می‌کنند و تغییرات رنگی را بهبود می‌بخشند.
• سفید کننده‌های پوستی که جهت روشن‌تر کردن پوست استفاده می‌شوند.

گاهی برای زخم‌های عمقی‌تر نیاز به جراحی است.

برخی از زخم‌ها نیاز به بستن لایه‌لایه دارند. بستن لایه‌لایه در مواردی که برداشت بافت به بافت‌های زیرین پوست یا مناطقی با حرکت زیاد برسد، نیاز است. اولین قدم یا اولین لایه نیاز به دوختن ساب درمال (لایه زیرین پوست) با نخ قابل جذب یا دائمی دارد. دوختن لایه‌ها تا بستن زخم و ترمیم آن، ادامه می‌یابد.

روش‌های پیشرفته در درمان اسکار شامل فلاپ‌های پیچیده‌ای است که باعث جابجایی اسکار می‌شود تا کمتر به چشم بیاید یا انعطاف‌پذیری را در موارد محدودیت حرکتی، بهبود بخشد.

بافت مصنوعی در مواردی که بافت سالم برداشته شده جهت بستن اسکار کافی نباشد، بکار می‌رود که بیشتر در اسکار سوختگی‌های شدید، دیده می‌شود.

اولین فاز التیام و ترمیم اسکار جراحی ممکن است شامل التهاب و تورم موضعی، تغییر رنگ و احساس ناراحتی موضعی باشد که احتمال دارد به مدت ۱ تا ۲ هفته طول بکشد. التیام به مدت چندین هفته طول می‌کشد و همین طور که اسکار جدید التیام می‌یابد به آهستگی محو و محدود می‌شود. با درم ابراسیون، لایه برداری شیمیایی و لیزر هم این عوارض را در نواحی تحت درمان علاوه بر حساس شدن پوست، مشاهده می‌کنیم.

نتایج قابل انتظار

نتایج نهایی ترمیم اسکار، طولانی مدت است. با این حال ممکن است دستیابی به نتیجه نهایی، چندین ماه طول بکشد و حتی در مواردی ممکن است محو شدن و التیام اسکار، یک سال طول بکشد.
علم پزشکی و جراحی، یک علم بدون چون و چرا و دقیق نیست. اگرچه انتظار نتایج مطلوب و خوب را داریم اما تضمینی هم برای آن وجود ندارد و در مواردی ممکن است با یک نوبت عمل، جراحی موفق نبوده و نیاز به اعمال دیگری نیز باشد.