بارداری چندقلویی به بارداری گفته می‌شود که مادر بیش از یک جنین درون رحم خود دارد. بارداری چندقلویی معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که بیش از یک تخمک بارور می‌شود و در رحم جای‌گیر می‌شود. به این حالت دوقلویی دوتخمکی می‌­گویند. ممکن‌است همه آن‌ها پسر، دختر یا ترکیبی از هر دو باشند. در چندقلویی دوتخمکی هم‌زمان دو تخمک بارور شده و نطفه ایجاد می‌شود. چند قلویی‌­های دو تخمکی درست همانند خواهر و برادرانی که می‌توانند مشابه باشند، ممکن‌است بسیار شبیه به نظر برسند. چندقلویی‌­های دوتخمکی هر کدام جفت و کیسه آمنیوتیک (کیسه آب) جداگانه دارند.

گاهی اوقات یک تخمک بارور شده و سپس به دو یا چند رویان تقسیم می‌شود. در این حالت دوقلوهای همسان ایجاد می‌شوند که همه پسر یا همه دختر هستند. چندقلوهای همسان از نظر ژنتیکی یکسان هستند و معمولاً به قدری شبیه به هم هستند که حتی والین به سختی می‌توانند آن‌ها را از هم تشخیص دهند. با این‌حال، این کودکان شخصیت‌های متمایز و متفاوتی دارند. چندقلوهای همسان ممکن‌ است جفت‌ها و کیسه آب جداگانه داشته باشند اما اغلب یک جفت مشترک و کیسه‌­های جداگانه دارند. به‌ ندرت دوقلوهای همسان یک جفت مشترک و یک کیسه آب مشترک دارند.

علائم و نشانه‌ها

• رحم بزرگ‌تر از حد انتظار برای این سن جنین می­‌باشد.
• ناخوشی و حالت تهوع صبحگاهی افزایش می­‌یابد.
• اشتها افزایش می­یابد.
• مادر اضافه وزن زیادی پیدا می­‌کند، به‌خصوص در اوایل بارداری.
• حرکات جنین در بخش‌­های مختلف شکم هم‌زمان احساس می‌شود.
• مادر باردار دردهای بدنی بیش‌­تری را تجربه خواهد کرد.

علل شایع

• وراثت: سابقه خانوادگی بارداری چندقلویی، احتمال دوقلویی را افزایش می‌دهد.
• سن بالای بارداری: در زنان بالای سی سال احتمال چندقلویی بیش‌تر است. بسیاری از زنان امروزه بارداری را خیلی به تأخیر می‌اندازند و ممکن‌است نتیجه آن دوقلویی باشد.
• زایمان­‌های زیاد: یک یا چند بارداری قبلی به‌‌خصوص در صورتی که چندقلو بوده‌اند، احتمال چندقلویی را افزایش می‌دهد.

 عوامل دیگری که میزان چندقلویی را در سال­‌های اخیر بسیار افزایش داده است شامل تکنولوژی‌­های باروری است که عبارت‌اند از:

• داروها: این نوع از داروها میزان هورمون‌های درون بدن را افزایش داده و به تخمدان‌ها برای تخمک‌گذاری کمک می‌کنند. مصرف این داروها می‌تواند احتمال باردار شدن را افزایش دهد. پزشکان معتقدند، مصرف این داروها در زمان محدود ایمن است اما عوارض جانبی، بارداری چندقلو دارد.
• روش­های بارداری: تکنولوژی­‌های کمک به بارداری مانند باروری آزمایشگاهی آی.وی.اف (IVF) و روش‌های دیگر که به بارداری زوجین کمک می‌کنند، اغلب با استفاده از داروهای تحریک‌کننده تخمک‌گذاری چندین تخمک تولید می‌کنند که سپس بارور شده و به رحم بازگردانده می‌شود تا رشد کند.

عوارض احتمالی

برای مادر

• احتمال افزایش فشارخون و دیابت بارداری
• احتمال بروز کم‌خونی و افزایش احتمال خونریزی پس از زایمان
• افزایش احتمال سزارین و افسردگی بعد از زایمان

برای جنین

• نوزاد نارس: حدود نیمی از دوقلوها و تقریباً همه چندقلوها به صورت نارس متولد می­‌شوند. نوزادان زودرس پیش از این‌که بدن و اندام‌­هایشان به‌طور کامل رشد کنند، متولد می‌شوند. اغلب کوچک هستند و وزن هنگام تولدشان کم است و ممکن‌ است نیاز به کمک برای تنفس، تغذیه، مبارزه با عفونت‌ها و گرم ماندن داشته باشند.

• افزایش احتمال کنده شدن جفت
• احتمال نقص یا ناهنجاری­‌های مادرزادی
• افزایش احتمال بارداری ناموفق و سقط خودبه‌خودی جنین
• ناهنجاری­‌های مایع آمنیوتیک (مایعی که جنین در آن شناور است).

سندرم انتقال خون بین جنین‌ها: وضعیتی برای جفت است که تنها با وجود دوقلوهای مشابهی که جفت مشترکی دارند، ایجاد می‌شود. رگ­‌های خونی به جفت متصل شده و خون را از یک جنین به دیگری می‌رسانند. در این شرایط به یکی از قل­‌ها خون بیش‌تری می­رسد و در نتیجه بزرگ‌تر می­‌شود و قل دیگر کوچک باقی می­‌ماند.

تشخیص

تشخیص توسط پزشک با اخذ شرح حال و معاینه دقیق صورت می‌گیرد و در صورت نیاز از دیگر روش‌­های تشخیصی ذکر شده در زیر استفاده می‌­کند.

• آزمایش خون بارداری
• سونوگرافی

درمان

• داروهای توکولیتیک (مهارکننده زایمان پیش از موعد)

در صورتی که درد زایمان زودرس اتفاق بیفتد، ممکن‌است داروهای توکولیتیک مصرف شوند تا به متوقف یا آهسته کردن انقباضات کمک کند. این داروها را به صورت خوراکی یا تزریقی یا درون وریدی می‌توان مصرف کرد.

• داروهای کورتیکواستروئید

ممکن‌است برای کمک به کامل شدن ریه‌های جنین، داروهای کورتیکواستروئید استفاده شوند تا در صورت بروز زایمان زودرس کودک دچار مشکلات تنفسی نشود.

• سرکلاژ دهانه رحم

سرکلاژ روشی برای بستن دهانه رحم است و برای زنانی که نارسایی دهانه رحم دارند، استفاده می‌شود. این وضعیتی است که در آن، دهانه رحم از نظر فیزیکی ضعیف است و قادر نیست در حین بارداری بسته بماند. برخی زنان که بارداری چندقلویی دارند، ممکن‌است در اوایل بارداری نیاز به سرکلاژ داشته باشند.