مدیریت بیماری
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) یک اختلال هورمونی است که در میان زنان در سنین باروری رایج است. زنان مبتلا به PCOS ممکن است دوره‌های قاعدگی کم و یا طولانی مدت داشته باشند یا سطح هورمون مردانه (آندروژن) در آن‌ها بیش از حد باشد. تخمدان‌ها ممکن است مجموعه‌های متعدد مایع (فولیکول‌ها) را تولید کنند و به طور منظم تخمک را آزاد نکنند.
علت دقیق PCOS ناشناخته است. تشخیص و درمان زود هنگام همراه با کاهش وزن ممکن است خطر عوارض طولانی مدت مانند دیابت نوع 2 و بیماری قلبی را کاهش دهد.
علائم و نشانه‌ها
علائم و نشانه‌های بیماری سندرم تحمدان پلی کیستیک (PCOS) اغلب در زمان اولین دوره قاعدگی در دوران بلوغ ایجاد می‌شود. بعضی اوقات PCOS مدت‌ها بعد، به عنوان مثال، در پاسخ به افزایش وزن قابل توجه ایجاد می‌شود.
علائم و نشانه‌های این سندرم متفاوت است. تشخیص این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که حداقل دو مورد از این علائم را تجربه کنید:
- دوره‌های قاعدگی نامنظم
رایج‌ترین علامت این بیماری دوره‌های قاعدگی نامنظم یا طولانی است. برای مثال، ممکن استدر طول سال کم‌تر از 9 دوره قاعدگی داشته باشید و بیش از 35 روز بین دوره‌های قاعدگی‌تانفاصله بیوفتد و قاعدگی سخت و شدی باشد.
- آندروژن بیش از حد
سطوح بالای هورمون مردانه ممکن است منجر به نشانه‌های فیزیکی مانند موهای بیش از حد صورت و بدن (هیرسوتیسم) و گاهی اوقات آکنه و طاسی با الگوی مردانه شود.
- تخمدان پلی‌کیستیک
تخمدان‌ها ممکن است بزرگ شوند و شامل فولیکول‌هایی باشند که تخمک‌ها را احاطه کرده‌اند. در نتیجه، تخمدان‌ها ممکن است به طور منظم کار نکنند.
علائم و نشانه‌های سندرم تخمدان پلی‌کیستیک در افراد چاق، شدیدتر هستند.
علل شایع
- انسولین بیش از حد
انسولین، هورمون تولید شده در پانکراس است که اجازه می‌دهد سلول‌ها از قند، برای تأمین انرژی بدن شما استفاده کنند. اگر سلول‌های شما در برابرانسولین مقاوم باشند، سطح قندخون افزایش می‌یابد و بدن ممکن است انسولین بیش‌تری تولید کند. انسولین بیش از حد ممکن است تولید آندروژن را افزایش داده و سبب مشکلات تخمک‌گذاری شود.
- التهاب خفیف
این اصطلاح برای توصیف تولید گلبول‌های سفیدخون برای مبارزه با عفونت استفاده می‌شود. تحقیقات نشان داده است که زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک یک نوع التهاب خفیف دارند که باعث تحریک تخمدان پلی‌کیستیک برای تولید آندروژن‌ها می‌شود که می‌تواند منجر به مشکلات قلب و عروقی شود.
- وراثت
تحقیقات نشان می‌دهد که برخی ژن‌ها ممکن است با سندرم تخمدان پلی کیستیک مرتبط باشند.
- آندروژن بیش از حد
تخمدان‌ها میزان غیر طبیعی آندروژن را تولید می‌کنند که منجر به رویش بیش از حد موهای صوت و بدن و آکنه می‌شود.
عوارض احتمالی
عوارض سندرم تخمدان پلی کیستیک عبارتند از:
- ناباروری
- دیابت حاملگی یا فشارخون بالا در بارداری
- سقط جنین یا زایمان زودرس
- التهاب شدید کبد ناشی از تجمع چربی در این عضو
- بروز مجموعه‌ای از اختلالات مانند فشارخون بالا، قندخون بالا و میزان کلسترول بالا تری‌گلیسرید بال که همزمان با هم اتفاق می‌افتد و در نتیجه خطر ابتلا به بیماری قلبی عروقی را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد.
- دیابت نوع 2 یا پیش دیابت
- قطع تنفس در خواب (آپنه خواب)
- افسردگی، اضطراب و اختلالات خوردن
- خونریزی غیرطبیعی رحمی
- سرطان جداره رحم
چاقی با سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) درارتباط است و باعث بدتر شدن این عوارض خواهد شد.
تشخیص
هیچ آزمایشی برای تشخیص قطعی این بیماری وجود ندارد. احتمال دارد پزشک با بررسی سابقه پزشکی، دوره‌های قاعدگی و تغییرات وزن و معاینه فیزیکی به تشخیص برسد. معاینه فیزیکی شامل بررسی علائم رشد بیش از حد مو، مقاومت به انسولین و آکنه می‌شود.
پزشک ممکن است آزمایش‌های زیر را توصیه کند:
- معاینه لگنی
پزشک به صورت بصری و دستی، اندام تناسلی را برای بررسی وجود توده‌ها، رشد و یا سایر اختلالات بررسی می‌کند.
- آزمایش خون
آزمایش‌هایی نظیر بررسی هورمون‌ها، اندازه‌گیری آزمایش تحمل گلوکز، سطح کلسترول و تری‌گلیسیرید ناشتا انجام خواهد شد. آزمایش‌های هورمونی علل احتمالی ناهنجاری‌های قاعدگی و… را مشخص می‌کند.
- سونوگرافی
در سونوگرافی وضعیت تخمدان‌هاو ضخامت دیواره رحم بررسی می‌شود. در این روش از امواج فراصوتی برای ایجاد تصویر استفاده می‌شود. اگر شما مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک باشید، پزشک ممکن است آزمایش‌های بیش‌تری را به شما توصیه کند.
این آزمایش‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- بررسی دوره ای از فشارخون، تحمل گلوکز و میزان کلسترول و تری گلیسیرید
- غربالگری برای قطع تنفس خواب
- غربالگری برای افسردگی و اضطراب
درمان
درمان سندرم تخمدان پلی‌کیستیک PCOS تمرکز بر مدیریت عوارض ایجاد شده مانند ناباروری، روش بیش از حد موهای زائد، آکنه و چاقی است. درمان خاص ممکن است شامل تغییر سبک زندگی یا دارو باشد.
تغییر سبک زندگی
پزشک ممکن است کاهش وزن را از طریق یک رژیم کم کالری همراه با فعالیت‌های ورزشی متوسط توصیه کند. حتی کاهش جزئی وزن – به عنوان مثال، از دست دادن 5 درصد وزن بدن – ممکن است وضعیت شما را بهبود بخشد. کاهش وزن ممکن است اثربخشی داروهایی را که پزشک شما برای سندرم تمدان پلی‌کیستیک توصیه می‌کند را افزایش دهد و همچنین می‌تواند به درمان ناباروری کمک کند.
داروها
برای متعادل کردن سیکل قاعدگی و کاهش موهای بدن و صورت پزشک داروهای خاصی را تجویز می‌کند.
نکاتی که لازم است پس از ترخیص از بیمارستان و بازگشت به منزل رعایت نمائید.
- از رژیم غذایی سالم سرشار از فیبر، پروتئین های گیاهی، کربوهیدرات، میوه و سبزیجات تازه، لبنیات کم چرب و چربی های سالم مانند روغن زیتون، کنجد و … استفاده کنید.
- مصرف قند، چربی و نمک را در رژیم غذایی خود محدود کنید.
- وعده‌های غذایی را سر وقت و منظم مصرف کنید.
- از استعمال سیگار و سایر دخانیات اجتناب کنید.
- از مصرف مشروبات الکلی خودداری کنید.
- با مشورت پزشک و در صورت وجود اضافه وزن، وزن خود را کاهش دهید.
- به طور روزانه ورزش کنید و تناسب اندام خود را حفظ کنید.
- در صورت تجویز دارو توسط پزشک، داروهایتان را به طور منظم و دقیق مصرف کنید.
- جلسات ملاقات با پزشکتان را پیگیری نمائید.
مراجعه به پزشک
از آنجایی که عدم درمان به موقع می‌تواند به عوارض بدتری منجر گردد لازم است به تشخیص زودهنگام بیماری اهمیت بدهید و درصورتی که عوارضی همچون اختلال قاعدگی، ناباروری، افزایش بیش از حد موهای زائد بدن، آکنه و یا طاسی با الگوی مردانه را مشاهده کردید، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
