مدیریت بیماری
خونریزی واژینال در دوران بارداری
خونریزی واژینال در دوران بارداری می‌تواند ترسناک باشد با این حال، خونریزی همیشه نشانه‌ای از مشکل نیست. خونریزی در سه ماهه اول( هفته های یک تا دوازدهم) ممکن است رخ دهد و بیشتر زنان که خونریزی را در دوران بارداری تجربه می‌کنند، نوزادان سالم را به دنیا می‌آورند.
اما از آنجا که خونریزی در برخی موارد می‌تواند نشانه‌ی مشکل جدی مانند سقط جنین باشد، ضروری است که علت اصلی خونریزی توسط پزشک بررسی شود. با درک علل خونریزی واژینال در دوران بارداری می‌دانید که چه باید بکنید و چه زمانی به پزشک مراجعه کنید.
علائم و نشانه‌ها
خونریزی در بارداری در هر مقطع می‌تواند نشانه‌ای از خطر برای مادر باشد باید بلافاصله پزشک خود را خبر کند. از یک پد استفاده کنید. حتماً نوع رنگ خون را تشخیص دهید( خون قرمز، صورتی و یا قهوه‌ای). سونوگرافی را برای سلامت جنین حتماً انجام دهید. با داشتن علائم زیر همراه خونریزی حتماً و سریعاً به اورژانس مراجعه کنید:
- درد شدید یا گرفتگی شدید شکم
- خونریزی شدید
- خونریزی ترشحات حاوی بافت از رحم
- احساس گیجی یا غش
- تب بالاتر از 38 درجه سانتی گراد
علل شایع
خونریزی واژینال در دوران بارداری اغلب در سه ماهه اول بارداری رخ می‌دهد و ممکن است نشانه‌ای از مشکلات نباشد. با این حال، خونریزی که در سه ماهه دوم و سوم حاملگی اتفاق می‌افتد اغلب می‌تواند نشانه‌ای از عوارض احتمالی باشد.
خونریزی واژینال در دوران بارداری علل بسیاری دارد. برخی از آن‌ها جدی هستند و بسیاری دیگر نیستند.
سه ماهه اول
علل احتمالی خونریزی واژنی در سه ماهه اول بارداری عبارتند از:
- بارداری خارج از رحم
- خونریزی ناشی از لانه‌گزینی که حدود 10 الی 14 روز بعد از بارداری روی می‌دهد.
- سقط جنین
- بارداری مولار یا پوچ( یک اتفاق نادر است که در آن توده غیرطبیعی – به جای نوزاد – در داخل رحم بعد از لقاح شکل می‌گیرد).
- مشکلات مربوط به دهانه رحم مانند عفونت دهانه رحم، التهاب یا رشد بافت‌ها در دهانه رحم .
سه ماهه دوم یا سوم
علل احتمالی خونریزی واژینال در سه ماهه دوم یا سوم بارداری عبارتند از:
- دهانه رحم ناقص
- سقط جنین
- جفت سرراهی
- قطع جفت
- زایمان زود رس
- تغییرات دهانه رحم
- پارگی رحمی
برخی علل دیگر خونریزی در اواخر بارداری عبارتند از:
- بروز آسیب در واژن یا گردن رحم
- سرطان
- پولیپ
- رگ‌های واریسی
عوارض احتمالی
خونریزی واژینال در دوران بارداری می‌تواند نشانه‌هایی از عوارض مختلف، از جمله سقط جنین، حاملگی خارج رحمی و پیش آگهی جفت باشد و بنابراین هرگز نباید نادیده گرفته شود. خونریزی‌های بارداری دلایل مختلفی دارد که در این هنگام با پزشک خود تماس بگیرید و یا نشانه‌های خونریزی را برای کنترل و درمان به اطلاع مراقبین بهداشتی برسانید.
تشخیص
خونریزی واژینال در دوران بارداری غیرمعمول نیست، بلکه معمولاً طبیعی است. علت خونریزی بسته به شدت، مدت و رنگ خونریزی و مرحله بارداری متغیر و با علائمی مانند سقط جنين، مشکلات جفت و یا زایمان زودرس شامل خونریزی شدید( مشابه خونریزی قاعدگی)، خونریزی همراه با گرفتگی و یا تب و یا انتقال برخی از بافت‌ها است. رنگ خون نیز مهم است: خون که قرمز روشن است، معمولاً بیشتر از خون قهوه‌ای مضر است
اگر شما در دوران بارداری لکه بینی داشتید بلافاصله با ماما تماس بگیرید تا علت آن مشخص شود.
پزشک شما تصمیم خواهد گرفت که آیا مشکلی وجود دارد یا نه. در صورتی که مشکلی وجود داشته باشد ممکن است وضعیت شما بررسی و انجام سونوگرافی برای تشخیص مشکلات جنین تجویز شود.
درمان
در درمان خونریزی‌ها لازم است که علت رفع شود :
- حاملگی خارج رحمی
با انجام سونوگرافی، می‌توان حاملگی خارج رحمی را تشخیص داد. پزشک ممکن است برای شما دارو تجویز کند یا عمل جراحی انجام بدهد.
ممکن است داروهای متوترکسات( ترکسال یا رومارتکس) را تجویز کند که بافت در حال رشد را تخریب می‌کنند. جراحی یک گزینه برای کسانی است که بدنشان داروهای متوترکسات را نمی‌پذیرد. همچنین اگر تصمیم به مصرف دارو نداشته باشید، ممکن است سراغ گزینه‌ی جراحی بروید. در جراحی لاپاروسکوپی برش کوچکی در قسمت شکم از طریق لوله رحمی انجام می‌شود و به این ترتیب حاملگی خارج رحمی از بین می‌رود. لوله‌ی رحمی ممکن است در این روند آسیب ببیند؛ زیرا حاملگی خارج از رحم خود به لوله آسیب وارد می‌کند.
- احتمال وقوع سقط جنین
اگر خونریزی به علت احتمال رخ دادن سقط جنین باشد، ممکن است پزشک شما را به انجام برخی از فعالیت‌ها راهنمایی کند. او ممکن است به شما پیشنهاد کند که به طور کامل در خانه بمانید تا درد و خونریزی کاهش یابد. شما باید دست کم به مدت سه هفته از رابطه جنسی پرهیز کنید. همچنین از تامپون یا دوش واژینال نباید استفاده کنید.
- سقط جنین ناقص
اگر این مورد سبب بروز خونریزی شده باشد، باید طی فرایند کورتاژتشخیصی( D & C) از رحم خارج شود تا از بروز عوارض بیشتر مانند عفونت و خونریزی جلوگیری گردد.
- سقط جنین انجام نشده
اگر خونریزی شما ناشی از سقط جنین انجام نشده باشد، ممکن است پزشکتان به شما انجام سقط یا درمان خانگی را پیشنهاد دهد. این تصمیم تنها پس از بحث در مورد مزایا و خطرات هر دو گزینه صورت می‌گیرد. برای تصمیم‌گیری در این مورد، اندازه و سن جنین مهم است.
- بارداری مولار یا پوچ
در این مورد، D & C فوری انجام می‌شود. به دنبال این روش، آزمایش‌های خون کورتاژتشخیص بارداری hCG برای بررسی هر گونه تومور باقی‌مانده صورت می‌گیرد.
درمان‌های خونریزی اواخر بارداری
- خونریزی
اگر در اواخر دوران بارداری خونریزی واژینال داشته باشید، نظارت کاملی برای علائم شوک و از دست دادن خون روی شما صورت خواهد گرفت. احتمال دارد که از طریق تزریق وریدی خون دریافت کنید. همچنین، بررسی‌هایی روی جنین نیز صورت خواهد پذیرفت. درمان احتمالی به علت و سن جنین بستگی دارد.
- جفت سرراهی
اگر این اختلال دلیل بروز خونریزی باشد، پزشک همیشه ترجیح می‌دهد نوزاد را با سزارین به دنیا بیاورد. اگر از خونریزی شدید باشد باید فورا زایمان را انجام دهید. اگر انقباضات رحمی دارید، یک داروی وریدی دریافت خواهید کرد تا آن‌ها کاهش یابد یا متوقف شود. اگر بارداری شما کمتر از ۳۶ هفته باشد و خونریزی شدید نباشد، پزشک آزمایش خون شما و ضربان قلب کودک را کنترل می‌کند. و دارویی برای بالغ شدن ریه‌های جنین به شما تزریق خواهد شد. هنگامی که به ۳۶ هفته برسید، پزشک دوباره وضعیت ریه‌های کودک را بررسی می‌کند و بر اساس آن زایمان صورت خواهد گرفت.
اگر مشکل جفت سرراهی باشد، زایمان به صورت سزارین خواهد بود زیرا خونریزی ممکن است سبب بروز خطر برای جنین شود. در موارد نادر، زمانی که جفت ناحیه‌ی گردن رحم را پوشش نمی‌دهد، می‌توانید زایمان طبیعی داشته باشید. با انجام زایمان سزارین، حدود 1500 سی سی خون را از دست خواهید داد.
- دکولمان جفت یا کندگی جفت
در این مورد، زایمان طبیعی در مقایسه با سزارین ترجیح داده می‌شود. اگر خونریزی شدید داشته باشید، زایمان سزارین برای شما انجام خواهد شد. اگر بارداری شما بیش از ۳۶ هفته باشد، داروهای وریدی را برای انقباضات دریافت خواهید کرد تا یک زایمان طبیعی بدون خطر داشته باشید. اگر بارداری شما کمتر از ۳۶ هفته باشد و خونریزی شدید نباشد، در بیمارستان بستری خواهید شد و آزمایش خون خودتان و ضربان قلب کودک مورد بررسی قرار خواهد گرفت. همچنین، برای بالغ شدن ریه‌های کودک داروهایی دریافت خواهید کرد. هنگامی که ریه‌ها بالغ شدند، زایمان سزارین انجام خواهد شد.
- پارگی رحم
اگر آزمایش‌ها پارگی رحم را نشان بدهند، فوراً سزارین خواهید شد. جراح ممکن است رحم‌تان را بردارد اما اگر می‌خواهید فرزندان بیش‌تری داشته باشید، اقدام به ترمیم رحم خواهد کرد. همچنین، شما نیاز به دریافت خون زیادی دارید زیرا در طول عمل جراحی، خون زیادی را از دست خواهید داد.
پیشگیری
بهترین راه برای جلوگیری از عوارض بارداری این است که رابطه‌ی خوبی با پزشک داشته باشید و معاینات روتین را به طور منظم انجام بدهید. مشکلات ایجاد شده در بارداری های قبلی بسیار مهم است.
راه دوم برای اطمینان از داشتن حاملگی بدون مشکل، کنترل عوامل خطر است. شما باید کوکائین و تنباکو را کاملاً قطع کنید. اگر فشار خون بالا دارید، سعی کنید آن را تحت کنترل داشته باشید، و حتماً موضوع را به اطلاع پزشک برسانید.
در صورت بستری شدن در بیمارستان نکات زیر را رعایت نمائید.
- به منظور نوع رژیم غذایی مصرفی در مدت زمان بستری، با پزشک یا کارشناس تغذیه مشورت کنید.
- بعد از شروع حرکات دودی روده‌ای (دفع گاز ) طبق دستور پزشک رژیم مایعات را شروع کرده و در صورت عدم تحمل (حالت تهوع و استفراغ) به پرستار اطلاع دهید.
- برای خروج از بستر، ابتدا مدتی در لبه تخت نشسته و پاها را آویزان نمائید، در صورت نداشتن سرگیجه، تاری دید و … با کمک تیم مراقبتی راه بروید.
- جهت تحرك و فعاليت هر ساعت چند بار از تخت پايين بيايید و قدم بزنید.
- در صورت بروز علائم سرگیجه، خونریزی شدید، احتباس ادراری، تهوع و استفراغ به پرستار خود اطلاع دهید.
- در هنگام راه رفتن، سرفه و تنفس عمیق محل بخیه را با دست گرفته یا با بالش ثابت نگه دارید تا از درد در ناحیه عمل جلوگیری نمائید.
- در صورت داشتن درد، به پرستار اطلاع داده تا طبق تجویز پزشک اقدامات لازم جهت تسکین درد شما را انجام دهد.
- جهت به حداقل رساندن عفونت‌های بيمارستان در مدت بستری، بهداشت فردی اعم از بهداشت ناحيه ادراری، تناسلی و شستشوی دست‌ها با صابون را رعایت نمائید.
- داروها (آنتی بیوتیک جهت جلوگیری از عفونت و مسکن برای تسکین درد) طبق دستور پزشک درفواصل و زمان معین توسط پرستار به شما داده می‌شود.
نکاتی که لازم است پس از ترخیص از بیمارستان و بازگشت به منزل رعایت نمائید.
- با نظر کارشناس تغذیه از رژیم غذایی سالم و سرشار از سبزیجات و میوه‌ها استفاده کنید.
- از مواد غذایی سرشار از آهن مانند گوشت، تخم مرغ، سبزیجات با برگ قرمز و … استفاده کنید.
- برای جلوگیری از کم آب شدن بدن به میزان کافی آب بنوشید.
- از زور زدن، بلند کردن اجسام سنگین و رانندگی تا زمانی که پزشک توصیه کرده است خودداری کنید.
- تا زمان اجازه‌ی پزشک از برقراری تماس جنسی خودداری کنید.
- به آرامی پیاده‌روی کنید.
- در صورت لزوم با یکی از اعضاء خانواده یا دوستانتان به منظور کمک به شما در فعالیت‌های منزل هماهنگ کنید.
- برای خونریزی واژینال از نوار بهداشتی به جای تامپون استفاده کنید تا خطر انتشار عفونت به واژن کاهش یابد.
- از تمیز کردن واژن با استفاده از دوش واژن یا تامپون خودداری کنید.
- در صورت وجود بیماری‌های دیگر، آن‌ها را کنترل کنید.
- تعداد پدها و نوارهای بهداشتی که در طول روز مصرف می‌کنید را به پزشکتان اطلاع دهید.
- استرس و فشار روانی را از خود دور کنید.
- علائم و تغییرات خود را یادداشت کنید و به پزشک خود اطلاع دهید.
- اگر خونریزی همراه با خروج بافت از واژن بود، بافت را برای معاینه‌ی پزشک نگه دارید.
- داروهای مسکن را طبق تجویز پزشک مصرف نمائید.
- از مصرف آسپرین خودداری کنید.
- طبق نظر پزشک آنتی بیوتیک مصرف کنید.
مراجعه به پزشک
- در صورت بروز تب شدید
- گرفتگی شدید واژن
- وجود لخته‌های بزرگ در هنگام خونریزی
- احساس سرگیجه، ضعف و غش
- به منظور معاینات بیشتر و بررسی روند درمان
- سایر موارد نگران کننده
