دردهای قاعدگی یا دیسمنوره به تیر کشیدن یا درد زیر شکم گفته می‌شود. بسیاری از زنان کمی قبل از دوره قاعدگی، این دردها را تجربه می‌کنند.

برای برخی از زنان این ناراحتی کمی آزاردهنده است، اما در برخی دیگر دردهای قاعدگی، هر ماه آنچنان شدید است که تا چند روز منجر به مختل شدن فعالیت‌های روزمره می‌گردد.

دردهای قاعدگی ممکن است در اثر مشکلاتی چون آندومتریوز یا فیبروئیدهای رحمی ایجاد گردند. درمان علت زمینه‌ای، مهمترین مسئله در کاهش درد محسوب می‌شود.

علائم و نشانه‌ها

علائم و نشانه‌های دردهای قاعدگی عبارتند از:

• تیر کشیدن یا درد زیر شکم که گاهی بسیار شدید است.
• دردهایی که 1 تا 3 روز پیش از قاعدگی آغاز شده، 24 ساعت بعد از شروع دوره به اوج می‌رسد و با گذشت 2 تا 3 روز کاهش می‌یابند.
• درد در قسمت تحتانی کمر و ران
• درد خفیف و همیشگی

برخی از زنان علائم زیر را نیز تجربه می‌کنند:

• تهوع
• مدفوع شل
• سردرد
• سرگیجه

علل شایع

در طول دوره قاعدگی، رحم جهت کمک به خارج کردن پوشش داخلی، منقبض می‌گردد. موادی مانند هورمون‌هایی که در ایجاد درد و التهاب دخیل هستند، انقباضات رحمی را تحریک می‌کنند. سطوح بالای هورمون‌ها با دردهای شدیدتر قاعدگی همراه هستند.

بسیاری از متخصصان عقیده دارند که انقباضات شدید، رگ‌های خونی تغذیه کننده رحم را تنگ و منقبض می‌کنند. دردی را که در نتیجه این عمل ایجاد می‌شود می‌توان با درد قلبی( آنژین) مقایسه کرد. درد قلبی( آنژین)زمانی رخ می‌دهد که انسداد عروق کرونری سبب عدم دستیابی قلب به غذا و اکسیژن می‌گردد.

دردهای قاعدگی ممکن است در موارد زیر نیز رخ دهند.

• آندومتریوز

در این وضعیت دردناک، بافتی که دیواره رحم را می‌پوشاند به خارج از رحم گسترش می‌یابد. شایع‌ترین نقاط، لوله‌های رحمی( فالوپ)، تخمدان‌ها یا بافت استری لگن هستند.

• فیبروئیدهای رحم

در این مورد، توده غیرسرطانی در دیواره رحم رشد کرده و به ندرت موجب درد می‌شود.

• آدنومیوز

دراین وضعیت، بافتی که رحم را می‌پوشاند شروع به رشد در داخل دیواره عضلانی رحم می‌کند.

• بیماری‌های التهابی لگن( PID)

این بیماری عفونت‌های اعضای تولید مثلی زنان است که معمولاً توسط باکتری‌هایی که از طریق جنسی منتقل می‌شوند، ایجاد می‌گردند.

• تنگی( استنوز) دهانه رحم

در برخی از زنان دهانه رحم بسیار کوچک است و مانع جریان قاعدگی می‌شود.

عوامل تشدید کننده خطر

عوامل تشدید کننده مرتبط با دردهای قاعدگی عبارتند از:

• سن کمتر از 20 سال
• بلوغ زودرس( 11 سال یا کم‌تر)
• خونریزی شدید در دوران قاعدگی( منوراژی)
• خونریزی نامنظم قاعدگی( متروناژی)
• نداشتن زایمان
• سابقه خانوادگی دردهای قاعدگی
• سیگار کشیدن

عوارض احتمالی

دردهای قاعدگی پیامد پزشکی خاصی ندارند، اما اغلب سبب اختلال در فعالیت‌های کار، مدرسه و اجتماع می‌شوند. بیماری‌هایی که با این دردها درارتباط هستند، می‌توانند عواقبی با خود به همراه داشته باشند. برای مثال آندومتریوز می‌تواند سبب مشکلات ناباروری گردد یا بیماری‌های التهابی لگن می‌توانند سبب زخم لوله‌های رحمی( فالوپ) شده و احتمال کاشت تخم بارور در لوله( بارداری خارج از رحم) را افزایش دهد.

تشخیص

پزشک سابقه شما را بررسی کرده و معاینات لازم از جمله معاینه لگن انجام می‌دهد. در طول این معاینه، پزشک اندام‌های تولید مثلی را از لحاظ هرگونه مشکل و وجود نشانه‌های عفونی بررسی می‌کند.

در بعضی موارد، چنانچه پزشک در مورد وجود اختلال تردید داشته باشد، ممکن است یک یا چند مورد از آزمایش‌های زیر را توصیه کند:

• سونوگرافی

دراین آزمایش که بدون درد است از امواج صوتی برای مشاهده اندام‌های داخلی مانند رحم، دهانه رحم و لوله‌های رحمی( فالوپ) استفاده می‌شود.

• سی تی اسکن

از اشعه X از زوایای مختلف جهت ایجاد تصویری از سطح مقطع استخوان‌ها، اندام‌ها و سایر بافت‌های نرم داخل بدن استفاده می‌شود. این روش بدون درد است و نسبت به اشعه X معمولی، اطلاعات بیش‌تری در اختیار پزشک قرار می‌دهد.

• ام آر آی( MRI)

در این روش از امواج رادیویی و میدان مغناطیسی قوی جهت تولید تصویری با جزئیات از ساختار داخلی، استفاده می‌شود. این روش بدون درد بوده و می‌تواند جهت بررسی تومور یا نشانه‌های آندومتریوز استفاده شود.

• هیستروسکوپی( مشاهده داخل رحم)

در این روش، پزشک لوله باریک و سبکی را از طریق واژن و دهانه رحم وارد رحم می‌کند. به وسیله هیستروسکوپ که همانند یک تلسکوپ ریز عمل می‌کند، پزشک می‌تواند داخل رحم را از لحاظ وجود توده، فیبروئید و یا پولیپ بررسی کند.

• لاپاروسکوپی

در این عمل جراحی سرپایی، پزشک با ایجاد یک سوراخ کوچک در شکم و وارد کردن یک لوله فیبر نوری همراه یک لنز دوربین کوچک، حفره شکمی را بررسی می‌کند. لاپاروسکوپی جهت بررسی شرایط خاص مثل آندومتریوز، چسبندگی، فیبروئید، کیست‌های تخمدان و بارداری خارج رحم استفاده می‌شود.

درمان

دردهای قاعدگی قابل درمان هستند. پزشک ممکن است موارد زیر را تجویز نماید.

• داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی

این داروها می‌توانند در برطرف کردن دردهای قاعدگی مؤثر باشند. ممکن است پزشک ابتدا مسکن‌های بدون نسخه مثل ایبوپروفن یا ناپروکسن با دوز معمول، در روزهای قبل از شروع قاعدگی را توصیه کند. داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی با نسخه نیز مانند مفنامیک اسید در دسترس می‌باشند.

• داروهای ضد بارداری هورمونی

قرص‌های ضد بارداری خوراکی حاوی هورمون‌هایی هستند که از تخمک‌گذاری جلوگیری کرده و شدت دردهای قاعدگی را کاهش می‌دهند. این هورمون‌ها می‌توانند از طرق دیگر مانند تزریق و کاشت زیر پوست بازو یا حلقه انعطاف‌پذیری که وارد واژن می‌شود نیز استفاده شود.

• عمل جراحی

چنانچه دردهای قاعدگی در اثر یک اختلال مانند آندومتریوز یا فیبروئید به وجود آمده باشد، خارج کردن بافت غیر طبیعی از طریق جراحی به کاهش علائم کمک خواهد کرد. همچنین خارج کردن رحم هم ممکن است یکی از روش‌های کاهش دردهای قاعدگی باشد البته اگر برنامه‌ای برای بچه‌دار شدن نباشد.