کشکک کندرومالاسیا، همچنین به عنوان زانوی دونده یا نرمی کشکک زانو شناخته می‌شود، بیماری است که در آن غضروف زیر سطح کشکک (کاسه زانو) تخریب و نرم می‌شود. این وضعیت در بین افراد جوان و ورزشکار رایج است، اما ممکن است در بزرگسالان مسن‌تر که مبتلا به آرتروز زانو هستند نیز وجود داشته باشد.

کندرومالاسی (نرمی کشکک زانو) اغلب به عنوان یک آسیب دیدگی بیش از حد در ورزش دیده می‌شود و گاهی اوقات چند روز مرخصی از تمرین می‌تواند نتایج خوبی ایجاد کند. در موارد دیگر، تراز نامناسب زانو دلیل این پدیده است و به راحتی استراحت موجب تسکین نمی‌شود. علائم زانوی دونده درد زانو و احساس سنگینی در پا است، اما بسیاری از افرادی که این علائم را دارند هرگز به دنبال درمان پزشکی نیستند.

علائم و نشانه‌ها

مهم‌ترین علامت نرمی کشکک زانو، احساس درد گنگ و آزار دهنده‌ای است که بیشتر در قست داخلی یا جلوی زانو احساس می‌شود. این درد در هنگام بلند شدن بیشتر می‌شود، بخصوص زمانی که بیمار مدت زیادی نشسته است و سپس تصمیم می‌گیرد بلند شود. همچنین در هنگام بالا یا پایین رفتن از پله یا چهار زانو نشستن، درد افزایش می‌یابد.

برخی بیماران ممکن است در زانوی خود احساس سفتی یا پری داشته باشند. از علائم دیگر این بیماری، صدا دادن زانو است که در هنگام حرکت، زانو صدای کلیک می‌دهد. اگر بیماری مدت زیادی ادامه داشته است، به علت ضعیف شدن عضله چهار سر ران، ممکن است دچار احساس خالی شدن زانو و در نهایت باعث لنگی شود.

علل شایع

کاسه زانوی شما به طور معمول در قسمت جلوی مفصل زانو قرار دارد. وقتی زردپی زانوی خود را خم می‌کنید، پشت کاسه زانو روی غضروف استخوان ران یا استخوان ران شما در زانو سر می‌خورد. تاندون‎‌ها و رباط‌ها، ناحیه زانوی شما را به عضله استخوان ران و ران متصل می‌کنند. هنگامی که هر یک از این اجزا نتوانند به درستی حرکت کنند، می‌تواند باعث شود تا زانوی شما به استخوان ران شما مالیده شود. این مالش غیر عادی می‌تواند منجر به زوال کشکک شود، در نتیجه باعث کندرومالاسی کشکک یا زانوی دونده می‌شود.

حرکت نامناسب زانو ممکن است از موارد زیر ناشی شود:

• همسویی ضعیف به دلیل یک بیماری مادرزادی
• همسترینگ و چهار سر ران ضعیف (به ترتیب عضلات پشت و جلوی ران شما)
• عدم تعادل عضلانی بین گیرنده‌ها و رباینده‌ها (عضلات خارج و داخل ران شما)
• استرس مکرر به مفاصل زانو مانند دویدن، اسکی یا پرش
• ضربه مستقیم یا ضربه به ناحیه زانوی شما

عوامل تشدید کننده خطر

عوامل مختلفی وجود دارد که ممکن است خطر ابتلا به کندرومالاسی کشکک را افزایش دهد.

• سن

نوجوانان و جوانان در معرض خطر بالای این بیماری قرار دارند.

• جنس

زنان بیشتر از مردان دچار زانوی دونده می‌شوند، زیرا آن‌ها به طور معمول توده عضلانی کمتری نسبت به مردان دارند. این امر می‌تواند باعث وضعیت قرارگیری غیرطبیعی زانو و همچنین فشار جانبی بیشتر به قسمت زانو شود.

• پاهای صاف

داشتن کف پای صاف ممکن است فشار بیشتری نسبت به داشتن قوس بالاتر بر روی مفاصل زانو وارد کند.

• آسیب قبلی

آسیب قبلی در ناحیه زانو، مانند دررفتگی، می‌تواند خطر ابتلا به زانوی دونده را افزایش دهد.

• سطح فعالیت بالا

اگر سطح فعالیت بالایی دارید و یا مرتباً تمرین می‌کنید که به مفاصل زانوی شما فشار وارد می‌کند، این می‌تواند خطر ابتلا به مشکلات زانو را افزایش دهد.

• آرتروز

زانوی دونده همچنین می‌تواند یک علامت آرتروز باشد، شرایطی که باعث التهاب در مفصل و بافت می‌شود. التهاب می‌تواند از عملکرد صحیح کیسه زانو جلوگیری کند.

‌اگر درد زانو دارید که ظرف چند روز بهبود نمی‌یابد، با پزشک خود صحبت کنید.

تشخیص

پزشک به دنبال نواحی تورم یا حساسیت به لمس در زانو خواهد بود. همچنین ممکن است بررسی کند که چگونه زانوی شما با استخوان ران شما همسو است. عدم انطباق می‌تواند شاخص کشکک کندرومالاسی باشد. همچنین ممکن است پزشک برای بررسی مقاومت و حساسیت به مفصل زانوی شما فشار وارد کند.

پس از آن، پزشک ممکن است هر یک از اقدامات زیر را برای کمک به تشخیص و درجه بندی درخواست کند:

• عکس رادیولوژی برای نشان دادن آسیب استخوان یا علائم عدم انطباق یا آرتروز
• ام آر آی برای مشاهده فرسودگی غضروف‌ها
• آرتروسکوپی، یک روش کم تهاجمی برای مشاهده داخل زانو است که شامل وارد کردن آندوسکوپ و دوربین در مفصل زانو و مشاهده آن است.

درمان

هدف از درمان کاهش فشار روی کاسه زانو و مفصل است. استراحت، تثبیت و یخ گذاری مفصل ممکن است اولین راه درمان باشد.

پزشک شما ممکن است چندین هفته داروی ضد التهابی مانند ایبوپروفن برای کاهش التهاب در اطراف مفصل تجویز کند. در صورت ادامه تورم، حساسیت و درد، گزینه‌های درمانی زیر ممکن است مورد بررسی قرار گیرند.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی با تمرکز بر تقویت عضلات چهار سر ران و سایر عضلات می‌تواند به بهبود قدرت و تعادل عضلانی کمک کند. تعادل عضلات به جلوگیری از عدم انطباق زانو کمک می‌کند.

به طور معمول تمرینات غیر تحمل وزن مانند شنا یا دوچرخه ثابت توصیه می‌شود. علاوه بر این، تمرینات ایزومتریک که منجر به سفت شدن و آزاد شدن عضلات می‌شود می‌تواند به حفظ توده عضلانی کمک کند.

باید از فعالیت‌های که منجر به افزایش درد می‌شود خودداری کرد (مانند پرهیز از فعالیت‌‍های جهشی، دو زانو و چهار زانو نششتن و بالا و پایین رفتن زیاد یا سریع از پله). استفاده از دستشویی فرنگی توصیه می‌شود.

عمل جراحی

اگر درمان‌های غیر جراحی پاسخ ندهد ممکن است پزشک عمل جراحی را توصیه کند. جراحی ممکن است با روش آرتروسکوپی انجام شود. پزشک معمولا باید برای بازسازی رباطی که کشکک را نگه می‌دارد جراحی انجام دهد.

سایر گزینه‌های جراحی ممکن است شامل مواردی چون کاشت پیوند غضروف یا جابجایی محل قرارگیری عضله ران نیز باشد.