مدیریت بیماری
آرتریت روماتوئید نوجوانان
آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان، یا آرتریت روماتوئید نوجوانان، شایعترین نوع از بیماری آرتریت در نوجوانان زیر 16 سال است. این بیماری میتواند موجب درد مفصلی، تورم و حساسیت شود. در بعضی از افراد این علائم موقتی و در برخی دیگر تا آخر عمر ادامه پیدا میکند.
برخی از انواع آرتریت روماتوئید باعث عوارض جدی مانند اختلالات رشد و التهاب چشمی میشوند. درمان این بیماری بر کنترل درد، بهبود عملکرد و جلوگیری از آسیب مفاصل تمرکز دارد.
علائم و نشانهها
رایجترین علائمی و نشانههای این بیماری عبارتند از:
- درد
شاید نوجوان از درد مفاصل شکایت نکند، ولی میبینید که میلنگد. اولین چیزی که اول صبح و یا پس از چرت زدن متوجه آن میشوید.
- تورم
تورم مفاصل شایع است اما اولین جایی که به چشم میآید مفاصل بزرگتر مثل مفصل زانو میباشد.
- سفتی
نوجوان، سنگین و ناخوشنودتر از حد معمول به نظر میرسد، به خصوص در صبح یا بعد از چرت زدن.
آرتریت روماتوئید نوجوانان میتواند بر یک یا چندین مفصل تأثیر بگذارد. در برخی موارد، این بیماری کل بدن را تحت تأثیر قرار میدهد. همچنین باعث تورم گرههای لنفاوی، جوش و تب میشود.
همانند دیگر اشکال آرتریت، مشخصهی اصلی این بیماری ظاهر شدن و از بین رفتن علائم است.
علل شایع
زمانی که سیستم ایمنی بدن به سلولها و بافتهای خود حمله میکند، آرتریت روماتوئید نوجوانان ایجاد میشود. علت اصلی ناشناخته است، اما وراثت و عوامل محیطی هر دو در ایجاد این بیماری نقش دارند. جهشهای ژنتیکی خاص باعث ضعف فرد در برابر عوامل محیطی مانند ویروس است که ممکن است آغازگر این بیماری باشند.
عوامل تشدید کننده خطر
برخی از انواع آرتریت روماتوئید نوجوانان در دختران شایعتر است.
عوارض
آرتریت روماتوئید نوجوانان باعث عوارض جدی است. اما با مراقبت و انتخاب گزینهی درمانی مناسب میتوانید عوارض را کاهش دهید.
- مشکلات چشمی
برخی از انواع آرتریت روماتوئید نوجوانان میتواند باعث التهاب چشمی (یووئیت) شود. اگر این وضعیت درمان نشود، ممکن است موجب آب مروارید، گلوکوم (آب سیاه) و حتی کوری شود. التهاب چشمی اغلب بدون علامت است، بنابراین ویزیت مرتب نوجوانان مبتلا به آرتریت روماتوئید توسط چشم پزشک ضروری است.
- اختلالات رشد
آرتریت روماتوئید نوجوانان میتواند در روند رشد جسمانی و بزرگ شدن استخوانها اختلال ایجاد کند. برخی از داروهای مورد استفاده در درمان این بیماری میتوانند مانع رشد شوند مانند کورتیکواستروئیدها (کورتونها).
تشخیص
تشخیص آرتریت روماتوئید نوجوانان مشکل است، زیرا اختلالات دیگر هم میتواند علت درد مفاصل باشد. یک تست نمیتواند به تنهایی به تشخیص کمک کند ولی میتواند موارد دیگر ایجاد کنندهی علائم مشابه را حذف کند.
آزمایش خون
رایجترین آزمایشهای خون عبارتند از :
- سرعت رسوب گلبول قرمز (ESR)
در این تست ، سرعت ته نشین شدن سلولهای قرمز خون در لولهی آزمایش سنجیده میشود. سرعت بالا نشانگر وجود التهاب است. با این تست موارد مشابه حذف شده، نوع آرتریت روماتوئید نوجوانان و میزان التهاب تعیین میشود.
- پروتئین واکنشی (CRP)
این آزمایش خون نیز سطح التهاب عمومی بدن را اندازه گیری میکند، اما در مقیاسهای متفاوتتر از ERS.
- آنتی بادی ضد هستهای (ANA)
آنتی بادیهای ضد هستهای، پروتئینهایی هستند که توسط سیستم ایمنی بدن در افراد مبتلا به بیماریهای خود ایمنی خاص، مانند آرتریت تولید میشوند.
- فاکتور روماتوئید
این آنتی بادی در خون کودکان مبتلا به آرتریت روماتوئید وجود دارد.
- سیترولینه حلقوی پپتیدی (CCP)
مانند فاکتور روماتوئید، این آنتی بادی نیز در خون کودکان مبتلا به آرتریت روماتوئید یافت میشود.
روشهای تصویربرداری
اشعه ایکس یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام آر آی) گرفته میشود تا دیگر شرایط ایجاد کننده حذف شوند مانند: شکستگی، تومور، عفونت، نقص مادرزادی. تصویربرداری پس از تشخیص نیز گرفته میشود تا بر رشد استخوان و میزان آسیب مفاصل نظارت شود.
درمان
تمرکز اصلی گزینههای درمانی بر حفظ سطح طبیعی فعالیت بدنی و اجتماعی است. برای رسیدن به این هدف، پزشکان ترکیبی از استراتژیهای مختلف برای از بین بردن درد و تورم، حفظ حرکت و قدرت و جلوگیری از ایجاد عوارض را استفاده میکنند.
دارو
در برخی نوجوانان، داروهای ضد درد کافی است. اما دیگر نوجوانان به داروهایی برای جلوگیری از پیشرفت بیماری نیاز دارند.
داروهای معمول مورد استفاده برای آرتریت روماتوئید نوجوانان عبارتند از:
- داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی
این داروها مانند ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم، درد و تورم را کاهش میدهند. نوع قویتر تنها با نسخه در دسترس است؛ عوارض جانبی عبارتند از ناراحتی معده و کبد.
- داروهای ضد روماتیسمی اصلاح کنندهی بیماری
پزشکان زمانی از این داروها استفاده میکنند که داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی به تنهایی قادر به از بین بردن علائم درد مفاصل و تورم نباشند. برای کاهش پیشرفت آرتریت روماتوئید نوجوانان، ترکیبی از این دو دارو استفاده میشود. عوارض جانبی عبارتند از تهوع و مشکلات کبدی.
- عوامل بیولوژیک
این داروها درد، خشکی صبحگاهی و تورم مفاصل را کاهش میدهند. اما این نوع داروها خطر ابتلا به عفونت را افزایش میدهند. همچنین، احتمال ابتلا به برخی سرطانها مانند لنفوم را افزایش میدهند.
- کورتیکواستروئیدها (کورتونها)
داروهایی مانند پردنیزون جهت کنترل علائم تا اثر بخشی داروهای ضد روماتیسمی، یا برای جلوگیری از عوارضی همچون التهاب لایه اطراف قلب (پریکاردیت) استفاده میشوند. کورتیکواستروئیدها به صورت خوراکی و یا تزریقی تجویز میشوند. اما این داروها در رشد طبیعی تداخل ایجاد کرده و ابتلا به عفونت را افزایش میدهند، بنابراین باید برای دورهی کوتاهی استفاده شوند.
فیزیوتراپی
پزشک ممکن است بیمار را به فیزیوتراپیست ارجاع دهد تا بر انعطاف پذیری مفاصل، افزایش دامنهی حرکتی و قدرت ماهیچهها کار شود.
فیزیوتراپیست و یا کار درمانگر در مورد بهترین گزینهی ورزشی و تجهیزات حفاظتی توصیههایی خواهند داشت. درمانگر ممکن است استفاده از مفصل بند جهت حفاظت و در وضعیت صحیح نگه داشتن مفاصل را توصیه کند.
جراحی
در موارد بسیار شدید آرتریت روماتوئید نوجوانان، از جراحی برای بهبود بخشیدن وضعیت مفاصل استفاده میشود.
نکاتی که لازم است پس از ترخیص از بیمارستان و بازگشت به منزل رعایت نمائید.
- با پزشک یا کارشناس تغذیه در مورد رژیم مناسب کودکتان بپرسید.
- برای جلوگیری از یبوست، از میوه، سبزیجات تازه و مایعات فراوان (روزی 8 لیوان) استفاده کنید.
- بهتر است با رژیم غذایی مناسب و ورزش از چاقی کودک خود جلوگیری کنید.
- قبل از خواب غذای کم و سبک میل کنید و یک لیوان شیر میل کنید تا بهتر بخوابید.
- زمانی که بیماری فعال است استراحت بیشتر و هنگامی که غیرفعال است ورزش بیشتر داشته باشید.
- جهت تسکین درد از کمپرس گرم و سرد استفاده کنید و در طی روز دورههای متناوب فعالیت و استراحت داشته باشید. شل کردن عضلات، پرت کردن حواس جهت تسکین درد مفید است.
- انجام فعالیتهای ورزشی منظم باعث تقویت عضلات و افزایش انعطاف پذیری مفاصل میشود.
- در مسیر راه نرده و صندلیهای مناسب قرار دهید.
- استفاده از آتلهای خاصی که پزشک معرفی میکند برای کوتاه مدت میتواند تورم و درد مفاصل درگیر را کاهش دهد. این نوع آتلها بیشتر در دستها و مچها و گاهی برای قوزک پا استفاده می شود.
- فشارهای روحی می توانند مقدار دردی را که توسط بیمار احساس میشود تشدید کند و روند بیماری را بدتر کند، پس از آن اجتناب کنید.
- از استعمال سیگار در محیط کودک خودداری کنید.
- درمان ناقص این بیماری باعث درد شدید مفاصل خواهد شد بنابراین پیگیر درمان خود باشید و تقویم درمانی مناسبی برای خود تهیه کنید.
- در صورت تجویز آسپرین همراه با غذا استفاده شود.
- در صورت تجویز کورتون همراه با شیر استفاده شود.
- دستورات دارویی پس از ترخیص را طبق دستور پزشک مصرف کنید از مصرف بیرویه داروها خصوصاً مسکن خودداری کنید. از قطع دارو بدون اجازه پزشک خودداری کنید.
در صورت مشاهده موارد زیر به بیمارستان و یا پزشک مراجعه کنید
- سردرد، تهوع و استفراغ، خونریزی
- درد ، سفتی و تورم مفاصل به خصوص به همراه تب
- سایر موارد نگران کننده و یا اورژانسی