مدیریت بیماری
همجوشی ستون فقرات
همجوشی ستون فقرات نوعی جراحی است که بهطور دائم دو یا چند مهره را در ستون فقرات بیمار به هم متصل میکنند و مانع حرکت بین آنها میشوند.
همجوشی ستون فقرات شامل روشهایی است که برای تقلید از روند طبیعی استخوانهای شکسته، طراحیشده است. در طول این عمل، جراح، استخوان یا یک ماده استخوانی شکل را در فضای بین دو مهره از ستون فقرات قرار میدهد. از ورقهای فلزی، پیچها و میلهها برای بیحرکت نگهداشتن مهرهها استفاده میشود.
دلایل انجام
همجوشی ستون فقرات دو یا چند مهره در ستون فقرات را بهطور همیشگی برای ثبات، اصلاح شکل بدن و کاهش درد، به یکدیگر متصل میکند. پزشک ممکناست این نوع جراحی را برای درمان موارد زیر توصیه کند:
- بدشکلی ستون فقرات: همجوشی ستون فقرات میتواند به اصلاح بدشکلیهای ستون فقرات، مانند انحنای جانبی ستون فقرات (اسکولیوز) کمک کند.
- ضعف ستون فقرات یا بیثباتی: درصورتی که ستون فقرات بیمار بین دو مهره حرکت زیادی داشته و ناپایدار باشد، ازاین عمل جراحی استفاده میشود. یکی از مشکلات ناشی از آرتروز شدید در ستون فقرات، ضعف ستون فقرات است. از همجوشی نخاعی برای بازگرداندن ثبات ستون فقرات استفاده میشود.
- فتق (بیرونزدگی) دیسک: از همجوشی ستون فقرات برای ثابت کردن ستون فقرات پس از خارج کردن دیسک آسیبدیده (بیرون زده) استفاده میشود.
عوارض احتمالی
همجوشی ستون فقرات عموماً یک روش ایمن است اما مانند هر عمل جراحی، همجوشی ستون فقرات نیز مشکلاتی به همراه دارد. این مشکلات عبارتند از:
- عفونت
- درمان دیرهنگام زخم
- خونریزی
- لخته شدن خون
- آسیب به رگهای خونی یا اعصاب در داخل و اطراف ستون فقرات
- درد در محلی که استخوان از آنجا گرفتهشده است.
آمادگی قبل از مداخله
یک هفته قبل از عمل جراحی، آزمایش خون و تصویربرداری با اشعه ایکس از ستون فقرات انجام میشود.
تیم جراحی قبل از عمل جزئیات بیشتری از پرونده را برای بیمار توضیح خواهند داد. در روزهای قبل از عمل جراحی، موارد زیر در نظر گرفته میشود:
- زمان دقیق جراحی به بیمارگفته میشود، چونبیمار به کسی نیاز خواهد داشت که در آن روز همراه بیمار باشد.
- فهرستی از داروهایی را که بیمار مصرف میکند دراختیارپزشک قرارگیرد. بعضی از داروها، مانند آسپیرین یا سایر داروهای ضدالتهابی، ممکناست برای عمل جراحی خطرناک باشند. طبق دستور پزشک داروها مصرف شود.
- قبل از عمل ازخوردن وآشامیدن خودداری شود.
- وسایل مورد نیاز برای بعد از عمل بیمار تهیه شود مانند توالتفرنگی، صندلی برای دوش گرفتن، کفشهای راحتی و …
روش انجام
جراحان همجوشی ستون فقرات را تحت بیهوشی عمومی انجام میدهند، بنابراین بیمار درطی عمل کاملاً خواب است. جراحان روشهای گوناگونی برای انجام جراحی همجوشی ستون فقرات دارند. روشی که جراح برای بیمار انتخاب میکند، بستگی به این دارد که مهره مشکلدار، در کدام قسمت از ستون فقرات قرارگرفته است.
بهطورکلی این عمل شامل مراحل زیر است:
- برش: برای دسترسی به قسمتی از ستون فقرات که به همجوشی نیاز دارد، برشی ایجاد میشود. جراح برش را دریکی از این سه محل انجام میدهد: ۱- گردن یا پشت و مستقیماً بر روی ستون فقرات ۲- در هر دو طرف ستون فقرات 3- در شکم یا گلو، بهطوریکه جراح بتواند از جلو به ستون فقرات دسترسی پیدا کند.
- تهیه پیوند استخوان: استخوان پیوندی که باعث اتصال دو مهره میشود، ممکناست از بانک استخوان یا از بدن خود بیمار (معمولاً از لگن ) گرفته میشود. اگر استخوان از بدن بیمار گرفته شود، جراح برشی در بالای استخوان لگن انجام میدهد، قسمت کوچکی از آن را برداشته و سپس محل برش را میبندد.
- همجوشی: جراح برای قرار دادن دائمی مهرهها کنار هم، ماده پیوندی استخوان را بین مهرهها قرار میدهد. از ورقهای فلزی، پیچها یا میلهها برای کمک به نگهداشتن مهرهها در کنار هم استفاده میشود.
در بعضی موارد، برخی جراحان بهجای استخوان پیوندی، از یک ماده مصنوعی استفاده میکنند. این ماده مصنوعی به رشد استخوان کمک میکند و همجوشی مهرهها را سرعت میبخشد.
نتایج قابل انتظار
همجوشی ستون فقرات معمولاً درمانی مؤثر برای شکستگی، بدشکلی یا بیثباتی ستون فقرات است اما در مواردی درد ناحیه گردن و کمر باقی میماند. بنابراین نمیتوان گفت که همه علل درد بیمار را میتوان با کمک روشهای تصویربرداری تشخیص داد. حتی زمانیکه این جراحی علائم را کم میکند، بازهم از بروز درد در آینده جلوگیری نخواهد کرد. بسیاری از بیماریها در ناحیه ستون فقرات ناشی از آرتروز است و عمل جراحی نمیتواند آن را درمان کند.
تحرک بیشازحد ستون فقرات باعث ایجاد فشار در ناحیه اطراف محل جراحی میشود و این ممکناست میزان بیثباتی در ناحیه ستون فقرات بیمار را افزایش دهد و درنتیجه ممکناست در آینده نیاز به جراحی دیگری در ستون فقرات باشد.
نکاتی که لازم است پس از ترخیص از بیمارستان و بازگشت به منزل رعایت نمائید.
- سعی کنید در صورت عدم وجود محدودیت، مایعات کافی (۸ تا ۱۰ لیوان) در طول روز میل کنید.
- تا چند روز بعد از جراحی، از خوردن مواد غذایی نفاخ مثل آب میوههای مصنوعی و حبوبات، غذاهای پرادویه و … خودداری کنید.
- مصرف سبزيجات و مركبات و آب ميوههای تازه حاوی ويتامين سی، میتواند به بهبود سريعتر زخم كمك كند.
- در دوران بهبودی و با نظر پزشک بیشتر استراحت داشته باشید.
- تا مدتی از انجام فعالیتهای شدید، ورزش کردن یا بلند کردن اجسام سنگین اجتناب کنید.
- حداقل تا دو هفته پس از جراحی از هل دادن، کشیدن یا خم کردن کمر خود اجتناب کنید.
- از نشستن یا ایستادن به مدت بیش از 30 دقیقه اجتناب کنید (به منظور جلوگیری از زخم بستر و لخته شدن خون، موقعیت خود را هر نیم ساعت یا حداکثر هر یک ساعت، تغییر دهید).
- در شروع حركت، تغيير وضعيت و نقل و انتقال میتوانيد از وسايل كمك حركتی نظير عصا، واکر، ويلچر و … استفاده كنيد.
- راه رفتن، پیادهروی و انجام فعالیتهای سبک در منزل ضروری است چرا که مانع از تشکیل لخته خون در اندامها شده و فرآیند بهبودی شما را تسریع میکند. بنابراین با نظر پزشک به محض توانایی برای حرکت، راه رفتن را آغاز کنید.
- جهت حرکت آسان و راحت، از کمربندهای طبی طبق دستور پزشک معالج استفاده کنید. دقت کنید که آن را محکم نبندید.
- بدون اجازه پزشک معالج، از رانندگی کردن پرهیز نمایید .
- توصیه میشود تا دو هفته از برقراری رابطه جنسی خودداری کنید و پس از این مدت هم با پزشک خود مشورت کنید.
- در طول روز، چندین بار به مدت ۵ الی ۱۰ دقیقه راه بروید.
- فرشهای نرم و کف پوشهایی که سبب لیز خوردن میشود، وسایل، سیم کشیها و … که خطر سقوط را افزایش میدهند را جابه جا کنید.
- از توالت فرنگی استفاده کنید که جایی برای قرار گرفتن دستها داشته باشید.
- جهت تامين سلامت پوست و عفونت بايد مكرراً وضعيت پوست را در نقاط فشاری (پاشنه، خاجی، شانهها و …) و محل جراحی را كنترل كنيد.
- پس از جراحی تا یک هفته از زخمها در برابر رطوبت محافظت کنید. به همین علت بهتر است تا یک هفته از استحمام خودداری کرده و در صورت لزوم با مشورت پزشک بدون تماس آب با محل جراحی دوش بگیرید.
- از استعمال دخانیات (سیگار، قلیان، پیپ و …) اجتناب کنید.
- داروهای تجويز شده از طرف پزشك معالج (آنتیبيوتيكها، ضد دردها، ضد التهاب و …) بايد در فاصله زمانی معين و یک دوره کامل مصرف گردد. از قطع دارو بدون اجازه پزشک خودداری کنید.
- جلسات ملاقات با پزشک به منظور کشیدن بخیهها و یا انجام معاینات را دنبال کنید.
در صورت مشاهده موارد زیر به بیمارستان یا پزشک مراجعه کنید
- افزایش درد، قرمزی یا تورم در اطراف محل جراحی
- تب و لرز
- درد، ضعف، قرمزی یا بیحسی در پاها
- تورم پا که با بالا قراردادن پاها هم برطرف نمیشود
- سایر موارد نگران کننده و یا اورژانسی