مدیریت بیماری
مدیریت درد ناشی از شیمی‌درمانی
داروهای شيمی‌درمانی می‌توانند عوارضی را ايجاد كنند كه دردناك است. داروها باعث آسيب اعصاب می‌شوند و فرد احساس سوزش، كرختی، خارش، درد می‌كند كه در انگشتان دست و پا شايع است. برخي از داروها ممكن است باعث زخم‌های دهانی، سردرد، دردهای عضلانی و درد معده شوند. لازم به ذكر است كه تمام بيماران تحت شيمی‌درمانی درد را تجربه نمی‌كنند اما اگر شما درد داريد با پزشك و پرستار در مورد دردتان صحبت كنيد. لازم است تا پزشك و پرستار از تمام جزئيات مطلع شوند.
راه‌های کنترل درد
بیمار باید در مورد درد خود به طور کامل با پزشک یا پرستار صحبت کند:
- آیا فقط قسمتی از بدنش درد می‌کند یا کل بدن ؟
- درد چگونه است. آیا تیز و شدید است، یا مبهم یا تیر می‌کشد؟ گذرا است یا ثابت و مداوم؟
- میزان درد چقدر است؟ می‌توان به آن از 0 تا 10 نمره داد.
- مدت درد چقدر است؟ برای چند دقیقه است، یک ساعت یا بیشتر؟
- چه چیزی باعث بهتر یا بدتر شدن آن می‌شود؟ به عنوان مثال آیا یک کیسۀ یخ کمک می‌کند؟ آیا درد با حرکت خاصی بدتر می‌شود؟
- چه داروهایی برای درد استفاده می‌کند؟ آیا کمک کننده هستند؟ برای چه مدتی دوام دارند؟
- چه میزانی و با چه فواصلی آن‌ها را مصرف می‌کند؟
- به خانواده و دوستان در مورد دردتان بگویید. آن‌ها باید در مورد این موضوع بدانند تا بتوانند کمک کنند. اگر خیلی خسته بوده یا درد زیادی داشته باشید، آن‌ها می‌توانند با پزشک یا پرستار در مورد وضعیت شما صحبت کنند. هم چنین دانستن این موضوع به آن‌ها کمک می‌کند که علت تغییر رفتار و فعالیت روزانۀ شما را درک کنند.
چگونه می‌توان کنترل درد را تمرین کرد؟
ساده‌ترين راه كنترل درد سرطان جلوگيری از آن است. هنگامی كه درد وجود دارد، حتی زمانی كه شما آن را احساس نمی‌كنيد، مصرف داروها طبق برنامه منظم، بيش‌ترين تاثير را دارد. انتظار برای کاهش درد سبب تشدید آن می‌شود.
در ساعت مقرر حتی اگر دردی هم نداشتید، داروهای خود را مصرف کنید. این موضوع وقتی دچار دردهای طولانی مدت هستید از اهمیت زیادی برخوردار است. تسکین کامل درد به معنای از دست دادن زرنگی و حالت چابکی نیست. اكثر بيماران از اين نگران هستند كه نياز به مصرف زياد داروهای مسكن، به از دست دادن قدرت صريح فكر كردن، صحبت كردن با فاميل و دوستان و عدم تمركز منجر شود. اگر داروها به صورت صحیح تجویز و استفاده شوند حال بیماران مساعدتر شده، میزان خواب و تمرکز بیماران افزایش می‌یابد. نباید وعده‌ای از مصرف داروها را جا انداخت. اگر نخواهید تا زمانی که دچار درد خیلی زیادی نشده‌اید دارو مصرف کنید، آن وقت کنترل آن درد بسیار مشکل است. بهتر است برای تمدد اعصاب نفس عمیق بکشید یا یوگا انجام دهید. این کار باعث کاهش انقباض عضلات، استرس، اضطراب و درد می‌شود.
نکات زیر را به خاطر داشته باشید:
- هرگز به داروهای سایرین متوسل نشوید. زیرا هر دردی ماهیت خاص خود را دارد.
- ميزان دقيق دارويی كه هر بار مصرف می‌كنيد را نام دارد.
- گاهی برای درمان درد بيش از يك دارو وجود دارد. بعضی داروها دو تا سه ساعت تاثير دارند و بعد فروكش می‌كنند. بعضی ديگر براي چهار ساعت يا بيشتر موثر واقع می‌شوند. انواع جديد قرص‌هايی كه مدت طولانی كار می‌كنند، هشت، دوازده يا بيست و چهار ساعت دوام دارند. مشمع روی پوستی می‌تواند برای سه روز تاثير داشته باشد. هنگامی كه تاثير داروها فروكش می‌كند، درد ممكن است برگردد.
- مصرف زودتر دارو سبب عوارض جانبي جدی می‌شود. دير مصرف كردن آن شايد درد را برگشت دهد.
- بسياری از داروها بيش از يك اسم و تمامی آن‌ها نام «ژنريك» دارند. بعضی از داروها دارای يك اسم تجاری يا بازرگانی هستند. اسم تجاری، نامی است كه كمپانی به هنگام ساختن دارو، روی آن می‌گذارد.
- اسم تجاری داروهای تجوير نشده (يا «داروی روی پيشخوان») با عنوان مشابهی جايی بر روی برحسب آن چاپ شده است. برچسب داروها را به دقت بخوانيد.
- درصورت لزوم از پزشک دارو ساز تقاضای كمك كنيد، يا دارو را به پزشک يا پرستارتان نشان دهيد.
- برای کنترل دردهای سرطانی مسکن‌های مختلف استفاده می‌شوند.
- داروهای درمان افسردگی يا بی‌حوصلگی گاهی دردی را كه وسيله تحريكات يا آسيب‌های عصبی ايجاد شده است، متوقف می‌سازند. هنگامی كه مسكن به كار می‌بريم، اين داروها كمكی ناميده می‌شوند. اصطلاح «كمكی» برمی‌گردد به دارويي كه «افزوده شده» و به عوض داروی آرام بخش برای كنترل و ساكت كردن درد و عوارض ديگر مصرف می‌شوند.
- داروهای كمكی امكان دارد براي درمان حالت تهوع و استفراغ، تسكين و ديگر عوارض جانبی سرطان و درمان آن به كار بروند. مانند آلوپورینول که ازتشکیل سنگ های کلیوی حین شیمی‌درمانی جلوگیری می‌کند. به هنگام استفاده از این دارو روزانه 3-2 لیتر مایع بنوشید.
- داروهای ضدتهوع و استفراغ مانند اندانسترون-گرانیسترون(کیتریل)، متوکلوپرامید(پلازیل) و کورتون‌ها نظیر: دگزامتازون، پردنیزولون (این داروها برای کنترل التهاب ناشی از فشار بروی اعصاب وکنترل درد ناشی از آن نیز به کار می روند.)
- وقتی تحت درمان با اندانسترون و کیتریل هستید موارد زیر را گزارش کنید:
- درد شکم
- درد در ناحیه راست شکم
- تهوع واستفراغ
- مدفوع روشن
- ادرار تیره
- کاهش برون ده ادرار
- کم‌خونی: خستگی، رنگ پریدگی، تنگی نفس، ابتلاء به عفونت، کبودی و خونمردگی
- در زمان استفاده طولانی مدت از متوکلوپرامید مراقب موارد زیر باشید:
- کشیدن پاها روی زمین
- اسپاسم عضلانی
- آبریزش ازدهان
- نگاه خیره
- به هنگام استفاده از کورتون‌ها لازم است به موارد زیر توجه شود:
- ضعف و خستگی عضلانی
- افزایش فشارخون
- افزایش قندخون (پرادراری، پرنوشی، خارش، التیام دیر زخم‌ها)
- تنگی نفس
- دردقفسه سینه
- افزایش میزان اشتها
- از جمله دیگر داروهای کمکی می‌توان به فاکتورهای محرک خونسازی نظیر GMCSF، فیلگراستیم و یا GCSF و اریتروپوئیتین اشاره کرد.
- به هنگام استفاده از اریتروپوئیتین مراقب موارد زیر باشید:
- سردرد
- افزایش فشارخون
- به هنگام استفاده از فاکتورهای گلبول سازی مواظب موارد زیر باشید:
- علائم سرماخوردگی
- سردرد
- تب
- دردعضلانی
- ممکن است ضدافسردگی‌ها برای کنترل دردها و مشکلات عصبی نظیر بی‌حسی ،گزگز و مورمور تجویز شوند. دراین صورت، درصورتی که تحت درمان با ضدافسردگی‌ها و ضدتشنج‌ها هستید موارد زیر را گزارش دهید:
- درد شکم
- درد در ناحیه راست شکم
- تهوع و استفراغ
- مدفوع روشن
- ادرار تیره
- گلودرد
- جوش‌های پوستی
- تب
- ضدافسردگی‌ها می‌توانند سبب یبوست، احتباس ادرار، خشکی دهان و تاری دید شوند.
- داروهای بدون مخدر تسكين دهنده‌های خوبی هستند. آن‌ها برای درد ضعيف تا متوسط به تنهايی و همراه با داروهای ديگر برای درد شديد، مصرف می‌شوند.
- استامنوفن (تايلنول يا نوع ديگر از مسكن‌های بدون آسپرين) يا ايبوپروفن برای انواع دردها موثرند. بدون نسخه نیز مورد استفاده قرار گیرند.
- به هنگام استفاده از استامینوفن موارد زیر را گزارش کنید:
- دردشکم
- درد در ناحیه راست شکم
- تهوع و استفراغ
- مدفوع روشن
- ادرار تیره
- داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی عبارتند از: ایبوپروفن، ناپروکسن، ایندومتاسین، دیکلوفناک، کتورولاک
- به هنگام استفاده از آن‌ها مراقب موارد زیر باشید:
- کاهش برون‌ده ادراری
- درد پهلوها
- ورم اندام‌ها
- درد معده
- مدفوع تیره و قیر مانند
- خونریزی
- کبودی
آسپرين يك تسكين دهنده بسيار خوب درد است ليكن اغلب برای بيمارانی كه شيمی‌درمانی يا پرتودرمانی دارند به كار برده نمی‌شود. آسپرين از انعقاد خون جلوگيری می‌كند و مشكلاتی از قبيل خونريزی حتی از بريدگی‌های كوچك، ازضرب خوردگی‌ها و جراحت‌ها و ايجاد زخم درمعده، روده كوچك و روده بزرگ را به بار می‌آورد.
به غير از استامينوفن می‌توان از ضدالتهاب‌های غیراستروئیدی استفاده نمود. بعضی از آن‌ها تورم و التهاب و تب را تسكين می‌دهند. بسیار مهم است بدانید برخلاف داروهايی كه براي دردهای شديد بكار می‌روند، افزايش دوز اين داروها بيش از مقدار استاندارد باعث بهبود درد نخواهد شد. بلكه مشكلاتی را هم ايجاد خواهد كرد. مصرف خيلی زياد داروها باعث عوارض جانبی جدی مثل خونريزی، اختلال معده و زخم معده، مشكلات كليه، كبد و طنين صدا درگوش می‌شود. بعضی محصولات دارويی برچسب مشخصی ندارند و حاوی آسپرين، استامينوفن يا ايبوپروفن همراه با داروهای ديگر می‌باشند. داروهای مخصوص سرماخوردگی يا درد و ورم مفاصل، اغلب حاوی اين داروها هستند. از تركيبات داروهايتان حتما مطلع باشيد. برای تسکین دردهای متوسط تا شدید از مخدرها نظیر مورفین و تریاک استفاده می‌شود. تسکین درد با اینگونه داروها مستلزم افزایش تدریجی دوزاژ است.
یادتان باشد: قرص‌های مخدر را نجويد، خرد يا دو نيم نكنيد، هيچ تغييری درآن ندهيد. قرص را قورت دهید.
از جمله داروهای مخدر می‌توان به مورفین، پتیدین، کودئین (خوراکی)، پنتازوسین و فنتانیل اشاره کرد.
عوارض داروهای مخدر عبارتند از:
يبوست:
مسكن‌های مخدر، حركات دستگاه گوارش را كند می‌كنند. مدفوع، حالتی سخت و خشك پيدا می‌كند. زمانی كه داروهايی مانند مرفين، هيدرومرفين يا فنتاينل توسط پزشک شروع می‌شود، برای حركات منظم قضای حاجت نياز به دارو داريد. اگر پزشک يا پرستار دارويی را در اين مورد پيشنهاد نكردند، خودتان از آنان بخواهيد. اگربعد از مصرف دفع مدفوع نداشتيد موضوع را به پزشک يا پرستار خود بگوييد. يبوست شديد باعث درد، حالت تهوع و استفراغ می‌شود و خطرناك است. يبوست برای فردی كه داروی تخديركننده مصرف می‌كند يك مشكل بالقوه به حساب می‌آيد. اقدامات ساده‌ای برای جلوگيری از يبوست وجود دارند:
- نوشيدن آب بيشتر و آب ميوه‌جات.
- قضای حاجت را طبق برنامه تنظيم كنيد.
- خوردن مواد فيبری بيشتر: غذاهايی را كه دارای مواد فيبری بالايی هستند، بخورید. مانند حبوبات، آلوها.
- ورزش كردن: بيشتر از حد امكان ورزش كنيد. قدم زدن از يبوست جلوگيری می‌كند.
در صورتی كه اين اقدامات كافی نباشند به شيوه‌های دارويی ديگری نياز هست. بعضی اوقات بيماران مصرف داروهای درمان درد را كنار می‌گذارند چون يبوست‌شان به خوبی كنترل نشده است. اجازه ندهيد چنين چيزی برای شما اتفاق بيفتد. اگر قضاي حاجت به خوبی انجام نمی‌شود موضوع را به پزشک يا پرستار بگوييد.
تهوع و استفراغ:
- درچند روز اول معالجه از داوری ضد تهوع استفاده كنيد و در مورد نحوه آن از پزشک يا پرستار كمك بخواهيد.
- حالت تهوع و استفراغ معمولا 2 تا 3 روز ادامه دارد.
- در طی روز به عوض خوردن چندين وعده غذای مفصل، درفواصل معين غذاهای سبك بخوريد.
- مايعات ساده بنوشيد.
- ازخوردن غذاهای چرب يا سرخ شده و غذاهای شيرين يا ادويه‌دار اجتناب ورزيد.
- براي مايعات نی بكار ببريد و به آرامی آن‌ها را مزمزه كنيد.
- بعد از خوردن غذا به مدت نیم ساعت راست بنشينيد يا در اطراف قدم بزنيد.
- لباس‌های تنگ و چسبان نپوشيد.
- به قدر كافی از هوای تازه استنشاق كنيد.
- از استراحت ذهنی، انحراف خيال بهره بگيريد.
خشكی دهان و خواب آلودگی:
- آشاميدنی‌هايی را كه شامل كافئين مانند چای، قهوه يا كولا هستند، ننوشيد.
- اگر خواب آلودگی شديد است صبر كنيد، چون معمولا بعد از سه روز شروع درمان يا افزايش دوزهای دارو از بين خواهد رفت.
- خواب آلودگی شديد را به پزشک يا پرستار گزارش دهيد.
كندی تنفس:
- اين عارضه برای بسياری از بيمارانی كه از داروهای تخدير كننده برای درمان درد سرطان استفاده می‌كنند، مشكل نيست و توانايی تحمل آن را دارند.
- در صورتی که تعداد تنفس کم‌تر از 12 شود اطلاع دهید.
دیگر عوارض داروهای مخدر:
- خواب‌های بد
- عرق كردن
- خارش يا دشواری در ادرار كردن
ولی باید بدانید:
- تمامی اين اثرات جانبی را می‌توان كنترل كرد. با پزشک يا پرستار خود صحبت كنيد.
- برای کنترل خارش ناشی ازمصرف اپیوئیدها ازحمام ولرم استفاده کنید.
- اگر داروها ناگهانی قطع شوند، درد برگشت کرده و کنترل عوارض ناشی از آن بیشتر است.
- به خاطر داشته باشید درصورت افزایش میزان درد، عود آن و یا عدم کنترل درد، لازم است برای افزایش دوزاژ دارو ازسوی پزشک یا پرستار آماده باشید.
- مصرف دارو برای تسكين درد سرطان طبق برنامه منظم، بدين معنا نيست كه شما قادر به لذت بردن از زندگانی نخواهيد بود. در حقيقت، بسياری از بيمارانی كه داروي درمان درد سرطان را طبق يك برنامه شبانه‌روزی مصرف می‌نمايند، كار و تفريح خود را هم دنبال می‌كنند.
- برای جلوگیری ازسردرگمی زمان مصرف داروها رابنویسید.
- لزوم مصرف دارو هر چهار ساعت، می‌تواند با خواب، كار و تفريح تداخل كند. اگر دارو هر سه تا چهار ساعت در شبانه روز تجويز شده، يك ساعت زنگ دار را طی شب به يادآوری مصرف دارو اختصاص دهيد. ناديده گرفتن دز داروي شب باعث می‌شود كه شما هنگام صبح با درد از خواب بيدار شويد.
- باز تاکید می‌شود که قرص‌های مخدر بايد به طور كامل و يكجا مصرف شوند. آنان را نجويد، خرد يا نصف نكنيد.
- ممکن است لازم شود داروی مخدر خوراکی با داروی کمکی مصرف شود تا بتواند درد را کنترل کند.
- بهتر است درفواصل کم‌تر از 8 ساعت ازمورفین استفاده نشود.
- به خاطر داشته باشید: دوز داروهای درمان درد شديد، گوناگون است و برحسب فرد هم فرق می‌كند. هيچ دز استانداردی وجود ندارد. بعضی افراد با حداقل ميلی‌گرم دارو، تسكين می‌يابند، افراد ديگر نياز به دزهای بالا دارند و بعضی افراد هم ممكن است به بيش از چند صد ميلی‌گرم احتياج داشته باشند. برای پيدا كردن دز مناسب با پزشک يا پرستارتان همكاری كنيد.
- دوز واقعی، آن است كه با حداقل عوارض جانبی، درد را تسكين بخشد. تشخيص درد و تسكين آن به تغييرات درست و ضعيت بيمار كمك می‌نمايد.
- لازم است بدانید دوز مصرف داروی خوراكی (از راه دهان) به نسبت دز داروی مسكن مساوی با آن از راه تزريق (آمپول) در داخل عضله (IM) يا وريد (IV) بيشتر است.
- داروهای خوراکی مثل کپسول و شربت مسیر طولانی‌تری (معده و کبد و جریان خون) را نسبت به داروهای وریدی طی می‌کنند. برای همین طول می‌کشد تا اثر کنند. در حالی که داروهای وریدی مستقیم وارد خون می‌شوند. به دلایلی که در بالا به آن‌ها اشاره گردید دوزداروی خوراکی معمولا سه برابر دوز داروی تزریقی است و این نباید موجب نگرانی شما شود.
زمان تاثیر هر دارو به نوع راه تجویز آن بستگی دارد:
- انتظار نداشته باشید که داروها زودتر از زمان موعد اثر کنند.
- 45-60 دقیقه طول می‌کشد تا داروی خوراکی اثر خود را اعمال کند.
- 30-15 دقیقه زمان لازم است تا داروهایی که به صورت تزریق عضلانی استفاده شده‌اند، تاثیر نمایند.
- داروهايی كه مستقيما از راه رگ (IV) داده می‌شوند تقريبا فورا تاثير گذارند.
موارد زیر را به خاطرداشته باشید:
- همیشه لازم است اطمينان حاصل نماييد كه برای آخر هفته يا تعطيلات به اندازه كافی دارو داريد.
- تعداد قرص های باقی‌مانده را هر بار قبل از ملاقات پزشک، كنترل كنيد.
- براي مخدرها با تلفن كردن به داروخانه نمی‌توان دارو سفارش داد. دريافت اين داروها هميشه به نسخه نياز دارد.
- مصرف كردن داروها دستورالعمل نوشته شده را خوب بخوانيد و آنان را جلو پزشک يا پرستار تكرار كنيد.
- قبل از ترك كردن مطب پزشک، مطمئن شويد كه دستورالعمل‌ها را فهميده‌اید.
- نام هر دارو و مشابه آن و علت تجويز را بنويسيد (براي مثال، «كنترل درد» يا «قضای حاجت»). نمودار يا جدولی تهيه كنيد. اين كار در پیگیری برنامه منظم مصرف دارو به شما كمك می‌كند.
- زمان مصرف هر دارو را بنويسيد. بعد از اينكه دز لازم را مصرف كرديد آن را خط بزنيد.
- داروها را در قوطی اصلی نگه داريد. آن‌ها را در شيشه يا جعبه قرص با هم مخلوط نكنيد، زيرا به هنگام مصرف داروهای مختلف سردرگم خواهيد شد.
- اگر دز داروی جديد به همان دارويی كه در گذشته تجويز شده بود، شباهت نداشت، در مورد علت تغيير آن از پزشک دارو ساز (يا پرستار) سوال كنيد.
- نگرانی از اعتياد ترس از «معتاد» شدن، متداول‌ترين نگرانی در مورد مصرف بی‌حس كننده‌های خواب آور يا داروهای مخدر می‌باشد. اين دلواپسی يك تصور قديمی است كه حتی بعضی پزشک‌ها، پرستارها و داروسازان هم هنوز آن را دارند. امروزه، تحقيقات نشان می‌دهد اعتياد در بيمارانی كه داروهای مخدر را براي كنترل درد سرطان مصرف می‌كنند، نادر است. تا زمانی كه فرد از تاريخچه سوء استفاده از مواد مخدر و خطرات آن آگاه است، اعتياد مشكلی به حساب نمی‌آيد.
- اعتياد يك مسئله روانی است كه باعث می‌شود شخص داروها را برای دلايل ديگری غيراز تسكين درد مصرف كند. به عبارت ديگر، ممكن است بيمار دارو را صرفا به منظور دستيابی به «اوج» درمان به كار ببرد. متخصصين، اعتياد را برای بيمار سرطانی يك مشكل به حساب نمی‌آورند. مطالعات نشان می‌دهد كه كم‌تر از يك دهم از يك درصد تمام بيمارانی كه داروهای مخدر برای درمان درد مصرف می‌كنند، معتاد می‌شوند.
- لازم است بدانید بيماران از داروهای مخدر برای تسكين درد استفاده می‌كنند. اين شيوه مصرف، بيمار را به سوی اعتياد سوق نمی‌دهد.
- مصرف بيش از حد دزهای اينگونه داروها باعث وابستگي بدن به آن‌ها می‌شود. وابستگی و تحمل با اعتياد فرق دارد. وابستگی بدنی بدين معنی است كه اگر دارو به طور ناگهانی قطع شود، عوارض (نا آرامی، گرفتگی بينی، اسهال، انقباضات عضله و عوارض ديگر) بروز می‌كنند. تحمل درد با دارو نشانه جسمانی ديگری است از مصرف طولانی مدت اين داروها. بدن به دارو «عادت می‌كند»، لذا برای كنترل درد شايد لازم باشد اندكی دارو را افزايش دهيم.
- تحمل و وابستگی بدنی در افرادی كه درد سرطان دارند مشكل بزرگی نيست و باعث اعتياد نمی‌شود. اگر مداوا به هر دليلی متوقف شود، كاهش تدريجی حدود سه چهارم از دارو در روز، تحمل و وابستگی بدنی را منتفی می‌سازد.
- وقتي دز دارو درست باشد نباید فكر كردن را دچار اختلال كند. بعضی از بيماران وقتی مصرف دارو را برای اولين مرتبه آغاز می‌كنند تا چند روز با مشكل روبرو هستند. عده زيادی هم بلافاصله خود را با آن تطبيق می‌دهند. بيمارانی كه دارويی مثل مرفين به كار می‌برند، قادر به كاركردن و بازی كردن هستند و می‌توانند زندگی فعالی داشته باشند.
- همزمان با تغيير درد، دز داروها را كم و زياد می‌كنند. هنگامی كه درد از بين می‌رود، اكثر بيماران، مصرف دارو را ديگر دوست ندارند. درد دارو را در بدن «به مصرف» می‌رساند. هنگامی كه درد از بين می‌رود، دز دارو تدريجا كم و سرانجام متوقف می‌شود.
گاهی لازم است داروهايی كه از طريق سوزن آمپول، پمپ و ميل پزشكی داده می‌شوند مقدارشان تا جايی كه درد بيمار تسكين يابد، زياد شود. اينگونه داروها از قرص يا شربت، كه از راه دهان مصرف می‌شوند، قوی‌تر نيستند. در دزهای يكسان دارو، هر روش ديگری هم از همين ميزان تسكين‌دهی برخوردار است. هيچ راه معين يا داروی مشخصی برای تسكين دردی كه ناشی از سرطان يا معالجه آن باشد، وجود ندارد.
برای کنترل بهتر و موثرتر درد می‌توانید:
- با یک متخصص درد یا مراقبت‌های تسکینی ملاقات کنید.
- اگر میزان دردتان تغییر کرد به پزشک یا پرستار خود اطلاع دهید.
میزان و نوع درد می‌تواند در طول درمان تغییر کند؛ در این صورت ممکن است نیاز به تغییر دوز یا نوع دارو باشد.
