از آنجایی که سرطان می‌تواند در اعضای مختلف بدن و بافت‌های متفاوت بروز کند و بالغ بر 200 نوع سرطان وجود دارد، سرطان‌ها به مراحلی طبقه‌بندی شده‌اند. این مراحل همچنین به شدت سرطان مربوط هستند. شناخت مرحله‌ی یک سرطان به متخصصین پزشکی کمک می‌کند تا در مورد بهترین روش درمانی تصمیم بگیرند.

راه‌های مختلفی برای مرحله‌بندی سرطان وجود دارد. عوامل کلیدی که در انتخاب مرحله‌ی سرطان موثرند، عبارتند از:

• اندازه سرطان
• میزان تهاجم به بافت مجاور
• میزان گسترش سرطان به عروق و غدد لنفاوی مجار
• میزان گسترش سرطان به بخش‌های دیگر بدن مانند ریه‌ها، استخوان‌ها، کبد و مغز.
• عوامل خطرزا برای سرطان

درمان اکثر سرطان­‌ها بستگی به مرحله (stage) سرطان دارد. مرحله سرطان به شما می­‌گوید که بیماری تا چه حد منتشر شده است. مرحله بندی (staging) توسط معاینه بالینی و تست­‌های تشخیص و تصویربرداری مانند عکس ساده، CT اسکن و بیوپسی انجام می­شود. سرطان ممکن است به دیگر اعضای بدن مثل استخوان­‌ها و یا غدد لنفاوی دست اندازی کرده باشد. غدد لنفاوی در سرتاسر بدن وجود دارند و وظیفه اولیه آن‌ها پاک کردن بدن از وجود باکتری‌هاست. توجه داشته باشید که بزرگی یک غده لنفاوی لزوماً به معنی انتشار سرطان به آن نمی‌­باشد.

مرحله‌بندی سرطان راهی است برای توصیف این که سرطان در چه مرحله‌ی واقع شده است، آیا گسترش یافته است. پزشکان اغلب از آزمایش‌های تشخیصی برای تعیین مرحله سرطان استفاده می‌کنند، بنابراین مرحله‌بندی سرطان ممکن است تا زمانی که همه آزمایشات تمام نشده است، کامل نباشد.

دانستن مرحله بیماری به پزشک کمک می‌کند که:

• طرح درمانی، شامل نوع جراحی که باید استفاده شود آیا درمان‌های دارویی مانند شیمی‌درمانی یا رادیوتراپی نیاز است.
• پیش‌بینی و پیش‌گویی خطر عود مجدد بیماری
• پیش‌بینی شانس بهبودی
• صحت در مورد تشخیص بیماری به طور واضح، یا زبان رایج با کل تیم مراقبت سلامت
• تعیین موثر بودن درمان
• مقایسه جمعیت‌های بزرگ‌تر با همان تشخیص به عنوان قسمتی از پژوهش سرطان برای ارزیابی درمان‌های تازه و موثرتر می‌باشد.

گروه‌بندی مرحله سرطان:

پزشکان مرحله بیماری از سرطان را توسط ترکیب T.N.M طبقه‌بندی می‌کند. اغلب سرطان‌ها 4 مرحله دارد. مرحله 1 تا مرحله 4 برخی سرطان‌ها هم چنین مرحله صفر را دارند. این سیستم 3 عامل را مورد بررسی قرار می‌دهد: سایز و موقعیت تومور. آیا سلول‌های سرطانی به گره‌ها و غدد لنفاوی واقع در نزدیک تومور گسترش یافته‌اند و آیا تومور به دیگر قسمت‌های بدن گسترش یافته است. نتایج آن سپس برای تعیین مرحله بیماری برای هر فردی فردی مقایسه می‌شود.

مرحله صفر: برای توصیف سرطان درجا استفاده می‌شود. سرطان‌های مرحله صفر هنوز در محل خود واقع شده‌اند و به بافت‌های نزدیک اطراف خود نفوذ نداشته‌اند. این مرحله از سرطان اغلب به میزان زیادی قابل درمان می‌باشد، معمولا توسط برداشتن کل تومور با جراحی قابل درمان می‌باشد.

مرحله 1: معمولا برای سرطان یا تومور کوچک که به طور عمیق به بافت‌های نزدیک رشد نکرده است و به درون گره‌های لنفاوی یا دیگر قسمت‌های بدن توسعه نیافته است، اغلب مرحله زوردرس سرطان نامیده می‌شود.

مرحله 2 و 3: این مراحل نشان دهنده سرطان‌ها یا تومورهایی می‌باشند که از نظر اندازه بزرگ‌تر می‌باشند و به طور عمیق به درون بافت‌های اطراف رشد نموده‌اند و به گره‌های لنفاوی گسترش یافته‌اند اما به دیگر قسمت‌های بدن گسترش نیافته‌اند.

مرحله4: این مرحله بدین معنی است که سرطان به دیگر ارگان‌ها یا قسمت‌هایی از بدن گسترش یافته است و هم چنین ممکن است سرطان پیشرفته یا متاستاتیک خوانده شود.

سایر عوامل تعیین پیش‌آگهی بیماری:

علاوه بر سیستم مرحله بندی TNM پزشک شما ممکن است از اطلاعات دیگری برای کمک به تعیین پیش آگهی بیماری کمک کند و بهترین روش درمانی را انتخاب کند.

طبقه (رتبه): درجه توصیف کننده این است که سلول‌های سرطانی زمانی که زیر میکروسکوپ مشاهد می‌شوند به چه اندازه شبیه سلول‌های طبیعی می‌باشند، تومور با سلول‌هایی که بیش‌تر شبیه سلول‌های سالم می‌باشند، سلول‌های با تمایز خوب یا درجه پایین نامیده می‌شوند در حالی که تومور با سلول‌هایی که کم‌تر شبیه سلول‌های سالم هستند به عنوان تمایز ضعیف یا تمایز نیافته یا درجه بالا توصیف می‌شوند. زیرا درجه سرطان  موجب پیش‌گویی این که چه اندازه سرطان به سرعت گسترش می‌یابد، می‌شود و پیش آگهی معمولا برای تومور با سلول‌هایی که بیش‌تر شبیه سلول‌های سالم هستند بهتر می‌باشد، روش‌های متفاوتی برای درجه سرطان برای انواع مختلفی از سرطان استفاده می‌شود، به طور مثال برای سرطان پروستات با استفاده از سیستم درجه بندی که سیستم Gleason نامیده می‌شود به بافت نمونه نمره داده می‌شود.

تومور مارکرها: موادی می‌باشند که از مقادیر نرمال در خون، ادرار یا بافت‌های بدن در برخی افراد مبتلا به سرطان بیش‌تر می‌باشند. پزشکان و محققان، تومور مارکرها را برای بسیاری از انواع سرطان‌ها کشف نموده‌اند که می تواند به تعیین بهترین درمان کمک نماید. در حقیقت، در برخی سرطان‌ها تومورها مارکرهای خاص ممکن است در پیش گویی موثر بودن درمان‌ها یا شانس این که سرطان توسعه می‌یابد، مفیدتر باشند. یک مثال از تومور مارکرها گیرنده استروژن در سرطان سینه می‌باشد.

ژنتیک تومور: ژن‌های بسیاری در سلول‌های سرطانی وجود دارد که ممکن است به پیش‌گویی این که اگر سلول سرطانی گسترش یافته است یا چه درمانی موثر خواهد بود کمک می کند، مطالعات پژوهشی اخیر راه های گوناگونی را برای تعیین ژن‌های درگیر در انواع مختلفی از سرطان یافت شده است در آینده، این اطلاعات ممکن است به پزشکان برای درمان هدف هر سرطان فردی کمک کند.

سرطان‌های دوران کودکی

اغلب سرطان‌های دوران کودکی به طور جداگانه و بر طبق دیگر سیستم‌های مرحله‌بندی که اغلب برای هر نوع سرطان خاص می‌باشند، مرحله‌بندی می‌شوند.