مدیریت بیماری
احیای قلبی-ریوی
ایست قلبی یکی از علل شایع مرگ و میر در تمام دنیا به شمار می‌رود. یک فرد ممکن است به دنبال آسیب یا بیماری، دچار ایست قلبی شود. در این موارد، احیای قلبی- ریوی برای حفظ زندگی ضروری است.
احیای قلبی- ریوی را شروع کنید، زمانی که هیچ علامتی از حیات وجود ندارد یا تنفس عادی ندارد.
روش مورد استفاده برای انجام احیای قلبی- ریوی به صورت ذیل است:
- بررسی صحنه: امن بودن صحنه و نبودن خطرات جدی
- ارزیابی بیمار: پاسخ‌دهی و علایم حیاتی (تنفس و نبض)
- درخواست کمک: تماس با 115
- شروع احیای قلبی-ریوی (CRR)
- انجام دفیبریلاسیون
اقدامات گام به گام
- هرگونه خطر را ارزیابی کنید
- اگر فکر می‌کنید صحنه برای انجام چنین کاری امن است، به بیمار نزدیک شوید. هرگونه خطر احتمالی را در مواقع ضروری به ویژه ترافیک و خطرهای الکتریکی، بررسی کنید.
- اگر به نظر می‌رسد صحنه امن نیست، نباید از خودتان یک قربانی دیگر بسازید، پس تا رسیدن نیروهای اورژانس وارد صحنه نشوید.
با 115 تماس بگیرید.
- میزان پاسخ‌دهی بیمار را بررسی کنید
- اگر از ایمن بودن صحنه مطمئن شدید، پاسخ‌دهی فرد را با یک دستور ساده ارزیابی کنید، سپس به بیمار نزدیک شده و او را به آرامی تکان دهید یا شانه‌هایش را فشار دهید. از دستورهای ساده مانند ((یا صدایم را می‌شنوی))، ((چشمانت را باز کن))، ((اسم شما چیست)) یا ((دست من را فشار بده)) استفاده کنید. اگر بیمار به سوالات پاسخ داد، به آرامی علت ایجاد شده را ارزیابی کنید.
- اگر هیچ گونه پاسخی (به صدا یا لمس شما) ندارد، بی‌هوش است و نیاز به اقدام فوری دارد.
با 115 تماس بگیرید.
افرادی که مقدار زیادی الکل یا دارو مصرف کرده‌اند ممکن است به طور غیرمنتظره‌ای رفتار تهاجمی و واکنش نشان دهند. بنابراین در صورتی که از ایمنی صحنه مطمئن نیستید، از نزدیک شدن به فرد بپرهیزید.
- اگر بیمار هیچ گونه پاسخی به صدا یا لمس شما ندارد، بی‌هوش است و نیاز به محافظت از راه هوایی دارد. در این جا مطمئن شوید که هیچ خطر ناگهانی برای حیات وجود ندارد.
- با شماره 115 تماس بگیرید.
- تنفس را بررسی کنید
- به حرکات بخش تحتانی قفسه‌سینه و فوقانی شکم نگاه کنید.
- تنفس‌های طبیعی را بررسی کنید، اما تنفس‌های منقطع گاه به گاه را که برای حفظ حیات ناکافی اند، نادیده بگیرید.
اگر بیمار تنفس طبیعی دارد:
- برای اطمینان از پایداری وضعیت فرد، درصورت لزوم وی را در وضعیت ریکاوری قرار دهید.
- در هوای سرد با یک پتو و در هوای گرم با یک پوشش سبک، بیمار را بپوشانید.
- تنفس و علایم حیاتی را هر چند دقیقه بررسی کنید و اگر تنفس طبیعی متوقف شد، احیای قلبی-ریوی را شروع کنید.
اگر بیمار تنفس تند (تاکی پنه) دارد:
- در این صورت، بیمار را در راحت‌ترین وضعیت که خودش حس می‌کند قرار دهید.
اگر بیمار تنفس طبیعی ندارد:
- در این صورت، سریعا بیمار را به پشت بخوابانید و احیای قلبی-ریوی را شروع کنید.
- دقت کنید که وضعی ستون فقرات گردنی در راستای تنه کاملا حفظ شود و جابهجایی پیدا نکند.
با 115 تماس بگیرید.
در صورتی که تجربه و مهارت کافی دارید نبض بیمار را بررسی کنید.
- برای گرفتن نبض بالغین، نبض کاروتید را بررسی کنید.
- برای گرفتن نبض کاروتید، محل نای را مشخص کنید.
- 2 یا 3 انگشت خود را به آرامی در شیار بین نای و عضلات جانبی گردن بگذارید، نبض کاروتید را حس خواهید کرد.
- اگر در مدت 5 تا 10 ثانیه نتوانستید نبض را حس کنید، احیای قلبی-ریوی را با ماساژ قفسه‌سینه شروع کنید.
- جناق را فشار دهید (ماساژ قفسه‌سینه)
- قبل از شروع احیای قلبی- ریوی مطمئن شوید که با سیستم اورژانس و 115 تماس گرفته شده است. اگر تنها هستید و موبایل در دسترس ندارید، از صحنه خارج شده و با 115 تماس بگیرید، سپس برگردید و احیا را شروع کنید.
- ابتدا نزدیک بیمار شده و در یک طرف وی زانو بزنید. مطمئن شوید بیمار به صورت طاق باز روی یک سطح صاف و محکم دراز کشیده است. اگر بیمار رو به شکم یا به یک سمت قرار دارد، بیمار را روی پشت برگردانید. اگر شک دارید که بیمار دچار آسیب سر و گردن است، در هنگام چرخاندن بیمار، مراقب باشید که سر، گردن و بدن بیمار در یک راستا باشد (سر و گردن و تنه را هم زمان با هم بچرخانید).
- به سرعت مرکز قفسه‌سینه (محل اتصال دنده‌ها با وسط جناغ) را پیدا کنید. پاشنه یک دست خود را در وسط قفسه‌سینه قرار دهید. دقت کنید که شانه‌هایتان را درست در بالای قفسه‌سینه بیمار قرار دهید و دست خود را کاملا صاف کنید (از ناحیه آرنج خم نشود).
- سپس بهتر است که دست دیگر خود را روی دست اول گذاشته و برای جلوگیری از لیز خوردن دست‌ها، انگشتان دو دست را در هم قفل کنید (این کار الزامی نیست).
- بدون خم کردن آرنج‌ها، جناغ را رو به پایین و به عمق یک سوم قفسه‌سینه (5 تا 6 سانتی‌متر یا 2 تا 4/2 اینج)، فشار دهید (این کار به تمرین زیاد نیاز دارد). در زمان ماساژ اگر مقاومت احساس کردید، نباید فشار بیشتری اعمال کنید و در زمان توقف ماساژ کمی بازوهایتان را شل کنید. دقت کنید فقط روی جناغ سینه به سمت پایین فشار بیاورید و تا حد امکان فشاری روی دنده‌ها وارد نشود.
- تعداد ماساژها باید 100 تا 120 بار در دقیقه باشد.
- دقت کنید پس از هر فشار، قفسه‌سینه به حالت عادی برگردد تا گردش خون طبیعی قلب و بدن تامین شود.
- سعی کنید در بین ماساژ وقفه ایجاد نشود. در صورت ضرورت برای وقفه در احیا، حداکثر 10 ثانیه توقف اشکالی ندارد.
- بهبودی بیمار را بررسی کنید.
- مرتبا هرگونه علایمی از بهبودی از جمله تنفس طبیعی، سرفه، حرکت یا پلک زدن را بررسی کنید.
اگر علایمی از بهبودی دیده شد:
- بیمار را به یک طرف در وضعیت ریکاوری قرار دهید و وضعیت بیمار را هر چند دقیقه بررسی کنید تا زمانی که هوشیاری خود را مجدد به دست آورد یا آمبولانس برسد.
- راه هوایی را تمیز و باز کنید
- برای باز کردن راه هوایی می‌توانید فرد بی‌هوش را در همان وضعیت اولیه بگذارید یا وی را در وضعیت ریکاوری قرار دهید.
- اگر بیمار از غرق شدگی نجات پیدا کرده یا مواد استفراغی، خون یا سایر مایعات در راه هوایی فوقانی وجود دارد، ترجیحا از وضعیت ریکاوری برای پاک کردن راه هوایی استفاده کنید.
وضعیت ریکاوری 1:
- در یک سمت بیمار زانو بزنید. سپس دستی که در طرف شما قرار دارد را به حالتی قرار دهید که با بدنش زاویه 90 درجه بسازد. دست دیگر بیمار را به طرف مقابل آورده به طوری که کف دست او زیر صورتش قرار گیرد.
- زانوی پای مقابل را بلند کنید و به آرامی زانو را به طرف خود کشیده و بیمار را به طرف خود کشیده و بیمار را به طرف خودتان بچرخانید.
- مطمئن شوید که زانو با بدن زاویه 90 درجه می‌سازد. برای اطمینان از باز بودن راه تنفسی سر بیمار را به عقب کشیده و تنفس او را کنترل کنید.
وضعیت ریکاوری 2:
- در کنار بیمار زانو زده و وی را طاق باز بخوابانید. دست دور بیمار را عمود بر بدنش قرار دهید که انگشتانش روی شانه مخالفش باشد. در این وضعیت از شانه بیمار مراقبت کنید.
- زانوی نزدیک بیمار را بالا بیاورید تا بر قفسه‌سینه عمود باشد و با ساعدتان از ران وی محافظت کنید.
- شانه نزدیک بیمار را بالا آورده و او را به آرامی به سمت مخالف خودتان بچرخانید و در وضعیتی پایدار قرار دهید.
- زانو و لگن بیمار را در وضعیتی عمود بر تنه‌اش قرار دهید تا در وضعیت خوابیده به یک سمت باقی بماند و به صورت خوابیده بر روی شکم نیفتد.
- بگذارید بازوی فوقانی بیمار در وضعیتی عادی روی بازوی تحتانی‌اش قرار بگیرد.
تمیز کردن راه هوایی:
- فقط در صورتی که جسم خارجی در دهان دیده می‌شود، آن را با استفاده از حرکات جارویی دو یا سه انگشت دست خارج کرده و راه هوایی بیمار را تمیز کنید.
- در صورت وجود دندان شکسته، آن را سریعا جهت جلوگیری از خطر ورود به راه هوایی، خارج کنید.
- دندان‌های مصنوعی شل را باید برای ایمنی خارج کنید اما دندان‌های مصنوعی متصل و محکم، در دهان باقی بماند.
بازکردن راه هوایی با روش سرعقب-چانه بالا:
- یک دست خود را روی پیشانی بیمار قرار داده و با فشار کف دست سر را کمی به عقب خم کنید.
در صورتی که احتمال آسیب به ستون فقرات گردنی وجود دارد، به هیچ عنوان سر بیمار را حرکت ندهید.
- با دست دیگر ضمن حمایت از فک تحتانی، چانه را بالا بیاورید تا اطمینان یابید که زبان، باعث انسداد راه هوایی نمی‌شود زیرا زبان به پشت فک پایین متصل است. این حرکت ساده مانع از افتادن زبان به عقب و انسداد گلو می‌شود.
- فقط در صورت دیدن جسم خارجی در دهان، با استفاده از حرکات جارویی دو یا سه انگشتی، هرگونه جسم خارجی را از دهان بیمار خارج کرده و راه هوایی بیمار را تمیز کنید.
- در صورت وجود دندان شکسته، آن را سریعا جهت جلوگیری از خطر ورود به راه هوایی، خارج کنید.
- دندان‌های مصنوعی شل را باید برای ایمنی خارج کنید (دندان‌هایی که به خوبی متصل‌اند باید در محل باقی بماند).
- سپس یک دست خود را روی پیشانی بیمار قرار داده و کمی سر را به عقب خم کنید و با دست دیگر ضمن حمایت از فک، چانه را بالا بیاورید تا مطمئن شوید که زبان، باعث انسداد راه هوایی نمی‌شود زیرا زبان به پشت فک پایین متصل است. این حرکت مانع از افتادن زبان به عقب و انسداد گلو می‌شود.
- مطمئن شوید که صورت، کمی رو به پایین قرار دارد.
- تنفس مصنوعی بدهید (در صورت داشتن آگاهی و مهارت کافی)
- برای دادن تنفس دهان به دهان، سر بیمار را به عقب بکشید و با دست دیگر ضمن حمایت از فک، چانه را بالا بیاورید. از روش ((گرفتن تپانچه)) برای حفظ کنترل فک استفاده کنید. از بلند کردن یا به عقب بردن گردن اجتناب کنید به ویژه هنگامی که به آسیب گردن مشکوک هستید.
- یک نفس بگیرید و دهان خود را محکم روی دهان بیمار قرار دهید. بینی بیمار را طوری به گونه بچسبانید که هوا خارج نشود. روش راحت‌تر این است که سوراخ‌های بینی وی را با انگشتان خود بسته نگه دارید.
اگر سوراخ‌های بینی بیمار را با انگشتان دست ببندید، ممکن است قادر به خم کردن سر نباشید. به راحتی با بالا بردن چانه می‌توان این مشکل را برطرف کرده و از حرکت الاکلنگی سر، جلوگیری کرد.
- برای ایجاد تنفس طبیعی تا آن جا که قفسه‌سینه بالا می‌آید، به درون دهان بیمار بدمید.
- دهان خود را از صورت بیمار جدا کنید و سر خود را به سمت قفسه‌سینه وی بچرخانید تا خالی شدن قفسه‌سینه را مشاهده کنید. مراقب باشید که از استنشاق هوای بازدم بیمار اجتناب کنید.
- هنگامی که قفسه‌سینه خالی شد، این مراحل را تکرار کنید و یک بار دیگر تنفس بدهید (درمجموع دو تنفس بدهید) و هر تنفس حدود یک ثانیه طول بکشد.
- تنفس دهان به بینی زمانی استفاده می‌شود که دندان‌های بیمار قفل شده باشد. اگر بیمار، یک شیرخوار یا کودک باشد، باید تنفس دهان به دهان و بینی انجام شود.
احیای قلبی-ریوی دو نفره
- اگر نفر دوم رسید، ماساژ و تنفس را با نسبت 30 به 2 ادامه دهید، اما موقع تهویه باید ماساژ متوقف شود.
اگر دو امدادگر احساس خستگی کردند، می‌توانند جای خود را با هم عوض کنند. برای جلوگیری از خستگی هنگام ماساژ ممکن است این کار دو دقیقه یا بیشتر تکرار شود. باید توجه داشت که این جابهجایی باید با حداقل وقفه در ماساژ قلبی انجام شود، به صورت ایده آل این کار باید بین دو سیکل (2 دقیقه) انجام شود.
موقع رسیدن آمبولانس تا زمانی که پرسنل اورژانس به امدادگران اعلام نکرده‌اند، احیا نباید متوقف شود.
- وقتی که دستگاه AED آماده شد، دفیبریلاسیون را انجام دهید
- به محض اینکه AED (دستگاه دفیبریلاتور خودکار خارجی) آماده شد سریعا از آن استفاده کنید. (به قسمت دفیبریلاسیون مراجعه کنید).
- چه موقع باید احیا متوقف شود
احیا باید ادامه یابد تا زمانی که:
- شرایط ایمنی محیط پایدار باشد، بدین معنی اگر شرایط محیط از نظر ایمنی ناپایدار شد باید احیا متوقف شود.
- وضعیت بیمار بهبود یابد.
- افراد کارآزموده برسند و وارد عمل شوند.
- یک فرد واجد شرایط، فوت بیمار را تایید کند.
- امدادگران به دلیل خستگی قادر به ادامه کار نباشد.
